Koltuk davulu

Koltuk davulu
Koltuk davulu
	Natiq Shirinov Eurovision 2012'de
İlişkili çalgılar	Perküsyon (Membranofon)

Koltuk davulu (ya da Koltuk altı davulu), tek taraflı çıplak elle çalınan çift başlı halk davuludur. Ermenistan, Türkiye, İran Azerbaycanlıları, Azerbaycan^[1] Gürcistan ve diğer Kafkasya bölgelerinde kullanılmaktadır. Çalındığı bölgeye göre farklı isimlerle anılmaktadır. Koltuk davulumembranofonu, Hindistan'daki dhol ve nakkareden farklıdır.

Ermenistan'da dhol[değiştir | kaynağı değiştir]

Dhol, Kilikya, Ermeni Krallığı döneminden beri Ermenistan'da ve aynı zamanda Ermeni tarihi boyunca sürekli olarak çalınan ortak bir halk çalgısıdır. Dhol sopalarla, tokalarla veya ellerin avuç içi ve parmaklarla çalınabilmektedir. Bir zamanlar askeri seferler sırasında kullanılan dhol, günümüzde folklorik üçlülerde (dholu tamamlayan düdük ve zurna ile birlikte) ve orkestrada çalınmaktadır.

Ermeni Yaylaları binlerce yıldır Ermenilere ev sahipliği yapmaktadır, bu nedenle İpek Yolu üzerindeki Ermeni tüccarların çalgıyı Hindistan'dan getirdiklerine ya da çalgının Hindistan'a bu bölgeden götürüldüğüne inanılmaktadır.^[kim?]^{[kaynak belirtilmeli]}

Türkiye'de nakkare[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakkare (koltuk davulu da denir) bir Türk halk davulu veya vurmalı çalgısıdır. Kol altına yerleştirilir ve el ile çalınır. Normal tamburlara göre daha uzundur ve çapı daha küçüktür.

Gürcistan'da doli[değiştir | kaynağı değiştir]

Doli, Kafkasya'da Gürcistan çevresinde kullanılır. Gövde, üzerine demir halkalarla sıkıca tutturulmuş deri kaplı içi boş bir ahşap silindirden oluşur. Otururken veya dans ederken, kolun altında veya üstünde, avuç içi ve parmaklarla çalınır. Forte efekti elde etmek için merkeze, piyano efekti elde etmek için kenarlara vurulur. Dolinin gövde ve baş yüksekliği ve çapı oranı yaklaşık olarak üçte birdir. Doli çalanlar çoğunlukla erkeklerdir. Performansta doli dansın ritmini belirler. Doli sıklıkla diğer bölgesel enstrümanlar ile birlikte kullanılır: çöğür, çiboni, salamuri, buzika ve duduk.

Azerbaycan'da nagara[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan devleti 1918'de kurulduğundan beri, komşu ülkelerin dhol çalgısı yerli halka uyarlandı ve bugün ülke genelinde yaygın olarak kullanılan Türk nakkaresi ile ilişkilendirildi. Azerbaycan dilinde (Türkçe) "toy-dan-sora-nagara!" diye bir atasözü bulunmaktadır. Bu atasözü düğün törenlerinden sonra naghara anlamına gelmektedir.^[2]

Bu çalgı, doktorların kötü ruh hali, melankoli, entelektüel ve fiziksel yorgunluk ve düşük tansiyon ile başa çıkmasına yardımcı oldu.^[3] Nagaranın baharatlı karanfil gibi bazı şifalı bitkilerle birlikte kullanılabileceğine inanılıyordu. Nagaranın ritmik atımının kalbin güçlenmesine yol açtığına inanılmaktaydı.^{[kaynak belirtilmeli]} Nagara, Erken Orta Çağ Türk edebiyat destanı Dede Korkut Kitabı'nda da geçmektedir. Nagaraya benzeyen benzer çalgılar eski Mısır'da iyi biliniyordu.

Doul Baraban[değiştir | kaynağı değiştir]

Çerkesya ve Dağıstan'da bu tip silindirik halk davuluna (iki deri başlı) baraban denir. Bu, Rusya anakarasında sopalarla oynanan barabandan (davul) farklıdır (Ayrıca bkz Çerkes müziği).