Kikkuli

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Kikkuli, Hurrice "Mitanni ülkesinin usta at terbiyecisi [assussanni]" (LÚA-AŠ-ŠU-UŠ-ŠA-AN-NI ŠA KUR URUMI-IT-TA-AN-NI) ve Hitit Yeni Krallığı'na (yaklaşık MÖ 1400) tarihlenen, esas olarak Hitit dilinde (rakamlar ve alıntı sözcüklerde görüldüğü üzere Eski Hint-Aryan dilinde) yazılmış bir savaş arabası atı eğitim metninin yazarıydı. Metin, hem bir Hint-Avrupa dili olan Hititçe'nin, Hurrice'nin gelişimi hakkında verdiği bilgiler hem de içeriği açısından dikkate değerdir. Metin, 1906 ve 1907 yıllarında Boğazkale ve Ḫattuša'da yapılan kazılarda bulunan çivi yazılı tabletler üzerine yazılmıştır.

Kikkuli metni. Kil tablet, savaş arabası atları için bir eğitim programı. 1909'da satın alınmış, kaynağı bilinmiyor. MÖ 14. yüzyıl. Vorderasiatisches Müzesi, Berlin, VAT 6693.

İçerik ve etki[değiştir | kaynağı değiştir]

"Mitanni ülkesinin usta at terbiyecisi Kikkuli böyle konuşuyor" (UM.MA Ki-ik-ku-li LÚA-AŠ-ŠU-UŠ-ŠA-AN-NI ŠA KUR URUMI-IT-TA-AN-NI).[1]

Kikkuli'nin metni böyle başlar. Metin, 214 gün boyunca Hitit savaş atlarının kondisyonlanması (egzersiz ve beslenme) için eksiksiz bir reçete içermektedir.[2]

Kikkuli Metni atın eğitimini değil, yalnızca kondisyonunu ele almaktadır.[3] Mitanniler at eğitiminde lider olarak kabul edilmişlerdir ve Kikkuli'den öğrendikleri at eğitim tekniklerinin bir sonucu olarak Hitit savaş arabacıları bugün Türkiye, Suriye, Lübnan ve Kuzey Irak olan bölgede bir imparatorluk kurmuşlardır.[4] Şaşırtıcı bir şekilde bu rejim, günümüzde at yarışçıları, dayanıklılık binicileri ve diğerleri tarafından çok başarılı bir şekilde kullanılan ve ilkeleri ancak son 30 yılda at sporları tıbbı araştırmacıları tarafından incelenen tekniklere benzer "aralıklı antrenman" tekniklerini kullanmıştır.[5][6] Kikkuli programı, ilerleme ilkesi, pik yükleme sistemleri, elektrolit replasman teorisi, fartlek antrenmanı, aralıklar ve tekrarlar gibi modern fikirlerle karşılaştırılabilir "spor hekimliği" tekniklerini içeriyordu. Yüksek oranda yavaş kasılan kas liflerine sahip atlara yönelikti.[7]

Modern geleneksel ("aralıklı" eğitimin aksine) eğitimde olduğu gibi, Kikkuli atları da günde en az üç kez ahırda tutulur, ovulur, ılık suyla yıkanır ve yulaf, arpa ve samanla beslenirdi. Geleneksel at eğitiminden farklı olarak, atlar ısınma dönemlerine tabi tutulurdu.[8] Ayrıca, her dörtnal örneği, atı kısmen rahatlatmak için ara duraklamalar içeriyordu ve eğitim ilerledikçe antrenmanlar dörtnalda aralıklar içeriyordu.[9] Bu, modern zamanlarda kullandığımız Aralıklı eğitimle aynı seviyededir. Bununla birlikte, Kikkuli atları bir arabaya koşmak yerine tırıs ve dörtnal yürüyüşlerinde uzun süreler boyunca yönlendirmiştir.[10]

1991 ve 1992 yılları arasında, o zamanlar Avustralya'da bulunan New England Üniversitesi'nden Dr. A. Nyland, Arap atları ile metinde belirtilen 7 aylık süre boyunca tüm Kikkuli Metninin deneysel kopyasını gerçekleştirmiştir. Sonuçlar, Nyland'ın Kikkuli'nin yöntemlerinin bazı yönlerden modern benzerlerinden daha üstün olduğunu iddia ettiği "The Kikkuli Method of Horse Fitness Training" adlı kitapta yayınlanmıştır.[11]

Yaşayan metinler[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. CTH 284, en iyi korunmuş, Geç Hitit kopyası. (MÖ 13. yüzyıl)
  2. CTH 285, ritüel girişli çağdaş Orta Hitit kopyası.
  3. CTH 286, çağdaş Orta Hitit kopyası.

CTH 284 iyi korunmuş dört tabletten ya da toplam 1080 satırdan oluşmaktadır. Metin, Mitanni (Hint-Aryan) dilinden ödünç aldığı kelimelerle dikkat çekmektedir, örneğin aika-, tera-, panza-, satta-, nāwa-wartanna ("bir, üç, beş, yedi, dokuz aralık",[12] Kikkuli'nin belirli Mitanni kavramlarını Hitit diline aktarmakta zorluk çektiği anlaşılmaktadır, çünkü sık sık kendi dilinde "Aralıklar" gibi bir terim verdikten sonra "bunun anlamı. ." diyerek Hititçe açıklamıştır.[13] Alternatif bir açıklama da, risalenin yazıldığı dönemde bu terimlerin artık genel kullanımda olmadığı, ancak gelenekten dolayı kullanıldığı ve bu nedenle bir haşiyeye ihtiyaç duyulduğudur.[14]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ The Kikkuli Text, Lines 1-4
  2. ^ Dr A. Nyland, The Kikkuli Method of Horse Training, Revised Edition, 2009, Maryannu Press, Sydney, p. 9.
  3. ^ Nyland, passim.
  4. ^ Nyland, pp. 11–17.
  5. ^ Nyland, p. 10.
  6. ^ Cantrell, Deborah O’Daniel. "1. Introduction". The Horsemen of Israel: Horses and Chariotry in Monarchic Israel, University Park, USA: Penn State University Press, 2021, pp. 1-10
  7. ^ Nyland, p. 38.
  8. ^ Nyland, pp. 119–130.
  9. ^ Nyland p. 40.
  10. ^ Nyland pp. 24-27.
  11. ^ Nyland, pp. 1–144.
  12. ^ "intervals" after Dr A. Nyland, The Kikkuli Method of Horse Training, 1993, Kikkuli Research, Armidale, p. 34.
  13. ^ Nyland, p. 11.
  14. ^ Drews, Robert. "Chapter Seven: PIE Speakers and the Beginnings of Chariot Warfare". The Coming of the Greeks: Indo-European Conquests in the Aegean and the Near East, Princeton: Princeton University Press, 2018, pp. 136-157

Literatür[değiştir | kaynağı değiştir]

  • A. Kammenhuber, Hippologia hethitica (1962) ISBN 9783447004978
  • E. Masson, L’art de soigner et d’entrainer les chevaux, texte Hittite du maitre écuyer Kikkuli (Lausanne: Favre, 1998) 43–108
  • Ann Nyland, The Kikkuli Method of Horse Training, Kikkuli Research, Armidale, 1993. ISBN 9780646131603
  • Ann Nyland, The Kikkuli Method of Horse Training: 2009 Revised Edition, Maryannu Press, Sydney, 2009. ISBN 9780980443073
  • Peter Raulwing, "Zur etymologischen Beurteilung der Berufsbezeichnung assussanni des Pferdetrainers Kikkuli von Mittani", Anreiter et al. (eds.), Man and the Animal World, Studies in Archaeozoology, Archaeology, Anthropology and Paleolinguistics in memoriam S. Bökönyi, Budapest (1996), 1-57. (Almanca)
  • Raulwing, Peter. 2005. The Kikkuli text: Hittite training instructions for chariot horses in the second half of the 2nd millennium B.C. and their interdisciplinary context. Les équidés dans le monde méditerranéen antique: Actes du colloque organisé References 1029 par l’École française d’Athènes, le Centre Camille Jullian, et l’UMR 5140 du CNRS, Athènes, 26–28 Novembre 2003, ed. by Armelle Gardeisen, 61–75. Lattes: Association pour le développement de l’archéologie en Languedoc-Rousillon.
  • Frank Starke, Ausbildung und Training von Streitwagenpferden, eine hippologisch orientierte Interpretation des Kikkuli-Textes, StBoT 41 (1995). (Almanca)

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kikkuli&oldid=32231817" sayfasından alınmıştır