Kemerköprü, Arhavi
| Kemerköprü | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Kemerköprü Kemerköprü'nün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Arhavi |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 358 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 157 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08290 |
Kemerköprü, Artvin ilinin Arhavi ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kemerköprü köyünün eski adı Türkçe kaynaklarda Ciryazen, Çiryazen, Ciğeryazan gibi farklı biçimlerde geçer. Bu yazılış biçimleri, Cgiriazeni'den (ჯგირიაზენი) değişime uğramıştır.[3] Günümüzde Laz dilinde Cgiryazeni olarak yazılan bu ad, "iyi düzlük" anlamına gelmektedir.[4] Erken dönem Osmanlı tahrir defterlerinde ve 1835 nüfus sayımında "Çiryazen / Ciryazen" olarak geçer.[5][6]
Cgiriazeni'nin bulunduğu bölge, antik çağda Kolheti Krallığı'nın bir parçasıydı. Osmanlılar bu bölgeyi, 1461 yılında Trabzon İmparatorluğu'nu oradan kaldırdıktan sonra ele geçirdi. Cgiriazeni'nin yer aldığı Arhavi, Osmanlı döneminde Lazistan olarak adlandırılan bölgede bulunuyordu. Erken Osmanlı kayıtlarında Trabzon sancağına bağlı Arhavi kazası olarak geçer. Arhavi kazası, 1486 tahriri sırasında Arhavi-Laz nahiyesinden, 16. yüzyılda ise, Arhavi-Laz, Gonio, Vilayet-i İskele ve Vilayet-i Bağobit nahiyelerinden oluşuyordu. Cgiriazeni köyü, 16. yüzyılın son çeyreğinde (1681/1682) yapılan tahrirde "Çiryazen" adıyla kaydedilmiştir.[5]
Cgiriazeni köyü, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde "Cigryazen" (چكریازن) adıyla kaydedilmiş, fakat "Ciğeryazan" şeklinde okunmuştur. Bu sırada köy, Trabzon vilayetinin sancaklarından biri olan Lazistan sancağında Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı. Nüfusu 53 hanede yaşayan 177 kişiden oluşuyordu. Hane başına düşen ortalama nüfusun yaklaşık 3,3 kişi olması, sadece erkek nüfusun tespit edildiğini göstermektedir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun 354 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Tarımla geçinen Cigryazen'de bu salnamede hayvan varlığı olarak 3 keçi/koyun, 151 inek, 3 at ve 3 öküz tespit edilmiştir.[7][8]
Cgiriazeni köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Cigryazen" (جكریازن) adıyla Rize vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı.[9] 1935 genel nüfus sayımında "Cigeryazan" olarak kaydedilmiş olan yerleşme, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Hopa kazasına bağlı Arhavi nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tespite göre köyün nüfusu 268 kişiden oluşuyordu.[10] Türkçe kaynaklarda farklı biçimlerde yazılmış olan köyün adı, "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Kemerköprü olarak değiştirilmiştir. Nitekim köyün adı, 1955 genel nüfus sayımında "Ciğeryazan" olarak yazılmışken, 1960 genel nüfus sayımında eski adıyla birlikte "Kemerköprü (Ciğeryazan)" olarak kaydedilmiştir.[11][12] Adının değişmiş olmasına karşın, köyün eski adı yeni adıyla birlikte bir süre daha resmi kayıtlarda "Kemerköprü (Ciğeryazan)" biçiminde kullanılmıştır.[13]
Kemerköprü köyüne adını veren tek kemerli taş köprü, Kemerköprü köyü ile Dereüstü köyünü birbirine bağlamaktadır. Sadece yaya geçişleri için kullanılan köprü, 1995 yılında kısmen yıkılmış ve daha sonra onarılmıştır.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Kemerköprü köyü, Artvin il merkezine 82 km, Arhavi ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[15] Köyde Kıvadidi (Taşdibi), Tisilepuna (Yılan) ve Dolazeni gölleri bulunmaktadır.[16]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 157[2] |
| 2019 | 176[2] |
| 2018 | 202[2] |
| 2017 | 143[2] |
| 2016 | 137[2] |
| 2015 | 138[2] |
| 2014 | 162[2] |
| 2013 | 181[2] |
| 2012 | 118[2] |
| 2011 | 123[2] |
| 2010 | 135[2] |
| 2009 | 126[2] |
| 2008 | 122[2] |
| 2007 | 127[2] |
| 2000 | 117[15] |
| 1990 | 235[15] |
| 1985 | 260[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Kemerköprü, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Artvin Arhavi Kemerköprü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ ""არქაბი" - Megrelce Wikipedia". 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 85, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ a b "Kenan Aydın, "Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus (1583-1681/1682)" - Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021 Bahar (34), s. 205". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ "1165 no.lu Arhavi Nüfus Defteri". 1835.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 366-367, ISBN 9789157871117.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 72, 151" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 72" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ 1955 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1961, s. 143.
- ^ "Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 73" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2022.
- ^ ""Arhavi'nin Yıkılan Tarihi Kemer Köprüsü"". 5 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2021.
- ^ a b c d "Kemerköprü Köyü". YerelNet.org.tr. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Ceyhun Akyol, Sinan Güner, Yener Oğan, Ekrem Aydın, Rahime Yüce, Tuncay Uluyurt (2014). "Kırsal Alanların Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi – Artvin İli Arhavi İlçesi Örneği". dergipark.org.tr. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.