Kemeraltı Camii (İzmir)
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Konak, İzmir, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°25′07″K 27°07′54″D / 38.41861°K 27.13167°D |
| İnanç | İslam |
| Durum | Etkin |
| Mimari | |
| Mimari tür | Cami |
| Mimari biçim | Osmanlı mimarisi |
| Tamamlanma | 1082 (Hicrî), 1671 (Miladi) |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
Kemeraltı Camii, İzmir'in Konak ilçesinde bulunan, adını içinde bulunduğu Kemeraltı Çarşısı'ndan alan, çarşının ana güzergahlarından olan Anafartalar Caddesi üzerindeki camidir. Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa Camii ve Mûsâ Bâlî Camii olarak da bilinir.
Yapımı[değiştir | kaynağı değiştir]
Kemeraltı Camii'nin inşa tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 3 Kasım 1671 tarihli vakfiyesinde, ayandan Yusuf Çavuşzade Ahmed Ağa tarafından inşa ettirildiği yazılıdır.[1] Günümüzde de dükkânlar ve yapılar arasında sıkışmış durumda bulunan cami, yapıldığı dönemde de iç limanın kıyısına inşa edilmiştir. Aynı zamanda Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa Camii olarak da anılan caminin bulunduğu bölge zamanında Mûsâ Bâlî yakası olarak da bilinmekteydi. Bu sebeple medresesi ve cami de bir dönem Mûsâ Bâlî adıyla anılmıştır.[2]
Cami ile birlikte kütüphane, sebil ve Mûsâ Bâlî Yakası adıyla anılan medrese inşa edilmiştir. Yapı kuzey ve doğu yönlerinden bir avlu ile çevrilidir. Eski kayıtlarda fevkani yani cami-çarşı şeklinde inşa edildiği de belirtilmektedir. Cami 1774, 1812 ve 1902 yıllarında onarılmıştır. Kemeraltı Anafartalar Caddesi Cephe Düzenleme Projesi[3] ve çevredeki diğer tarihî camilerdeki çeşitli restorasyon projelerine rağmen Kemeraltı Camii, son yıllarda ciddi bir restorasyon geçirmemiştir.
Mimari özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Cami, cemaat yeri üzeri kubbeyle örtülü kare bir harim ve üç bölümlü son cemaat yerinden oluşan bir plan şemasına sahip iken, kuzeye doğru iki bölüm halinde genişletilerek dikdörtgen hâline getirilmiştir.[4] Kuzeyde yer alan son cemaat yeri üzeri üç kısımlı ve üç kubbelidir. Caminin dış duvarları sarı-pembe; içi ise turkuaz renktedir. Caminin avlu girişinde sol cenahta Salepçioğlu ailesi tarafında yapılan bir kütüphane ve bunun yanında yine bir medrese dairesi bulunmaktadır. Bu binanın da dört odası vardır ve günümüzde caminin imam ve müezzini tarafından kullanılmaktadır.
İbadet mekânı alt sıradakiler yuvarlak kemerli, ikinci sıradakiler daire şeklinde olan iki sıra hâlinde pencerelerle aydınlatılmıştır.[5] Harimin içerisinde, özellikle sütun başlarında, pencerelerin üst kısımlarında, kemerler boyunca ve levhalar çevresinde yaldızlı alçı süslemeler bulunmaktadır. Mihrap ve minberdeki süslemeler de altın yaldıza boyanmıştır. Minber yan aynalıklarındaki tek süsleme, ayrıntılarıyla işlenmiş ve üzeri altın yaldızla boyanmış kabartma akantus bitkisidir. Geçit kemeri yuvarlak olan minberin kemerinin tepe noktasında alem motifi; köşeliklerinde ise akantus yapraklarından oluşan ve stilize edilmiş sade birer çiçek örneği görülmektedir. Köşk korkuluklarında, iri birer madalyon içinde içerlek yerleştirilmiş altıgen motifi içerisinde, akantus yapraklarından oluşan bezemeyle doldurulmuştur.[6] Yakın tarihlerde inşa edilen Başdurak Camii'nde de görülebileceği gibi mihrap nişinin hemen önüne, püsküllü kuşakla iki yana çekilmiş birer perde motifi asılmıştır. Minberin giriş cephesinde Hisar Camii minberini anımsatan katlamalı perde motifi bulunmaktadır. Perdenin altına gelecek şekilde, Maşallah ve Besmele yazıları bulunur ve tepelik hilal motifiyle son bulur.[6] Minberin kemer köşeliklerindeki şemse motiflerinin içinde, Başdurak Camii'nde de görülebileceği gibi Kelime-i Tevhid; kemer alınlığında ise ayet kitabesi bulunmaktadır. Minaresi kesme taş kaideli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefeli olup binanın kuzeydoğu köşesinde bulunmaktadır.
Caminin Anafartalar Caddesi'ne bakan cephesinde 1990'ların sonuna kadar açık olan 18. yüzyılda inşa edilmiş sebil bulunmaktaydı. Kemeraltı Camii, Konak Meydanı ve İzmir Saat Kulesi'nden Kemeraltı'na girenlerin ilk görebileceği camilerden birisidir. Anafartalar Caddesi üzerindeki ilk keskin viraj üzerinde yani Yemiş çarşısı'na dönülen köşe başında bulunmaktadır. Etrafı çeşitli dallarda ticaret yapan dükkanlar ve lokantalarla çevrilidir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt.23, s.526". 20 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ "M. Münir Aktepe - İzmir Şehri Medreseleri". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ "Milliyet - Kemeraltı restorasyon projesinde 2'nci etap". 26 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ "UNESCO Dünya Mirası adaylığı" (PDF). 13 Ekim 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ "İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü - Tarihi Camiler". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ a b Sedat Bayrakal - İzmir Minberleri[ölü/kırık bağlantı]
