Kalsiyum karbonat sayfasının kaynağını görüntüle

{{Kimyakutu
|Adı = Kalsiyum karbonat
|ResimDosyasıL1 = calcium carbonate.png
|ResimAdıL1 = Kalsiyum karbonatın iyon yapısı
|ResimDosyasıR1 = Calcium-carbonate-xtal-3D-SF.png
|ResimAdıR1 = CaCO<sub>3</sub> boşluk doldurma modeli
|ResimDosyası2 = Calcium carbonate.jpg
|ResimAdı2 = Kalsiyum karbonat tozu
|ResimBoyutu2 = 150px
|IUPACAdı = Kalsiyum karbonat
|DiğerAdlar = [[Kireçtaşı]]; [[kalsit]]; [[aragonit]]; [[tebeşir]]; [[mermer]]; [[inci]]; [[istiridye]]
|Kısım1 = {{Kimyakutu Tanımlayıcılar
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| UNII = H0G9379FGK
| ChEMBL_Ref = {{ebicite|changed|EBI}}
| ChEMBL = 1200539 
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| KEGG = D00932
| InChI = 1/CH2O3.Ca/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+2/p-2
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEBI = 3311
| SMILES = [Ca+2].[O-]C([O-])=O
| InChIKey = VTYYLEPIZMXCLO-NUQVWONBAS
| SMILES1 = C(=O)([O-])[O-].[Ca+2]
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI = 1S/CH2O3.Ca/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+2/p-2
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChIKey = VTYYLEPIZMXCLO-UHFFFAOYSA-L
| CASNo = 471-34-1
| CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID = 9708
| EINECS = 207-439-9
| PubChem = 10112
| RTECS = FF9335000
}}
|Kısım2 = {{Kimyakutu Özellikler
|Formül = CaCO<sub>3</sub>
|MolarKütle = 100,0869 gr/mol
|Görünüm = İnce beyaz toz; tebeşir tadında
|Koku = kokusuz
|Yoğunluk = 2,711 gr/cm³ ([[kalsit]])<br/>2,83 gr/cm³ ([[aragonit]])
|Çözünürlük = 0,013 gr/L (25 °C)<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=SI Chemical Data Book (4th ed.) |yayıncı=John Wiley & Sons Australia, Ltd. |yazar= Aylward, Gordon and Findlay, Tristan  |isbn=978-0-470-81638-7|yıl=2008}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Calcium Carbonate: From the Cretaceous Period Into the 21st Century|yayıncı=Springer Science & Business Media|yıl=2001|url=http://books.google.com/books?id=pbkKGa19k5QC&pg=RA1-PR2|yazar=Rohleder, J.|yazar2=Kroker, E.|isbn=3-7643-6425-4|erişimtarihi=22 Eylül 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170119002505/https://books.google.com/books?id=pbkKGa19k5QC&pg=RA1-PR2|arşivtarihi=19 Ocak 2017|ölüurl=hayır}}</ref>
|Solvent = seyreltik asitler
|SolubleOther = çözünür
|ErimeNoktasıC = 1339
|Erime_notları= (kalsit) <br> {{cvt|825|°C|°F K}} (aragonit)<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.cdc.gov/niosh/docs/81-123/pdfs/0090.pdf | başlık = Occupational safety and health guideline for calcium carbonate | yayıncı = US Dept. of Health and Human Services | erişimtarihi = 31 Mart 2011 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150622103253/http://www.cdc.gov/niosh/docs/81-123/pdfs/0090.pdf | arşivtarihi = 22 Haziran 2015 | ölüurl = hayır }}</ref> 
|KaynamaNoktası = parçalanır
|KırınımDizimi = 1,59
|pKa = 9,0
|pKb = 
}}
|Kısım3 = {{Kimyakutu Yapı
|CrystalStruct = Trigonal
|SpaceGroup = <span style="text-decoration: overline">3</span>2/m
}}
| Kısım4 = {{Kimyakutu Termokimya
|   DeltaHf = -1207&nbsp;kJ•mol<sup>−1</sup><ref name=b1>{{Kitap kaynağı| yazar = Zumdahl, Steven S.|başlık =Chemical Principles 6th Ed.| url = https://archive.org/details/chemicalprincipl0000zumd_u9g0| yayıncı = Houghton Mifflin Company| yıl = 2009| isbn = 0-618-94690-X|sayfa=A21}}</ref>
|   Entropi = 93&nbsp;J•mol<sup>−1</sup>•K<sup>−1</sup><ref name=b1 />
 }}
|Section5={{Chembox Pharmacology
| ATCCode_prefix = A02
| ATCCode_suffix = AC01
| ATC_Supplemental = {{ATC|A12|AA04}}
}}
|Kısım7 = {{Kimyakutu Tehlikeler
|DışMSDS = [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics1193.htm ICSC 1193]
|ABİndeks = Listede yer almamaktadır
|AnaTehlikeler = 
|NFPA-H = 0
|NFPA-F = 0 
|NFPA-R = 0
|NFPA-O = 
|Rİbareleri = 
|Sİbareleri = 
|LD50 = 6450 mg/kg (oral, sıçan)
|PEL = TWA 15 mg/m³ (toplam) TWA 5 mg/m³ (solunum)
}}
|Section8 = {{Chembox Related
|DiğerAnyonlar = [[Kalsiyum bikarbonat]]
|DiğerKatyonlar = [[Magnezyum karbonat]]<br/>[[Stronsiyum karbonat]]<br/>[[Baryum karbonat]]
|DiğerBileşikler = [[Kalsiyum sülfat]]
}}
}}
[[Dosya:Calcite.png|küçükresim|sağ|Kalsit mineralinin kristal yapısı]]

'''Kalsiyum karbonat''', halk arasında [[kireç taşı]] olarak bilinen bir tür kimyasal bileşiktir. [[Bileşik]] formülü [[Kalsiyum|Ca]][[Karbon|C]][[Oksijen|O]]<sub>3</sub> şeklindedir. Bu bileşik doğada en fazla eski [[kayaç]]larda ve [[Deniz Kabuğu|deniz kabuklarında]] bulunur. Kalsiyum karbonat, [[antiasitler]]in bir üyesi olsa da, fazlası biyolojik olarak zararlıdır.

Kalsiyum karbonatın doğada bulunduğu kayaçlar içinde en yoğun bilinenleri, [[aragonit]], [[kalsit]], [[vaterit]], [[tebeşir]], [[kireç taşı]], [[mermer]] ve [[traverten]]dir. Bir kayaç üzerinde kalsiyum karbonatın varlığının tespit edilmesi için [[hidroklorik asit]] veya [[sülfürik asit]] kullanılır.

== Kimyasal özellikleri ==
* Kalsiyum karbonat, diğer karbonat türleriyle hemen hemen aynı özellikleri taşır. Güçlü asitlerle karşılaştığında [[karbon dioksit]] gazı açığa çıkar:
:CaCO<sub>3(k)</sub> + 2HCl<sub>(s)</sub> → CaCl<sub>2(s)</sub> + CO<sub>2(g)</sub> + H<sub>2</sub>O<sub>(s)</sub>

* Yine 840&nbsp;°C'ye kadar ısınan kalsiyum karbonat, [[karbon dioksit]] açığa çıkarır ve [[entalpi]] 178 kJ/mol enerjisiyle [[kalsiyum oksit]] ve karbon dioksit oluşur:
:CaCO<sub>3</sub> → CaO + CO<sub>2</sub>

== Kullanım alanları ==
[[Dosya:500 mg calcium supplements with vitamin D.jpg|küçükresim|500 mg'lık kalsiyum karbonat içeren haplar.]]

Kalsiyum karbonat, sanayide, [[mermer]], [[tebeşir]] ve [[kireç taşı]] gibi farklı malzemelerin üretiminde yoğun olarak kullanılır. Aynı şekilde boya malzemelerinin üretilmesinde yoğun olarak bu bileşikten yararlanılır. [[PVC]] üretiminde de kullanılan kalsiyum karbonat, [[seramik]] yapımında yararlanılan bir moleküldür. [[Tıp]] alanında,genellikle Böbrek fonksiyonunu kaybetmiş, kandaki fosforu idrar yolu ile atamayan kronik [[böbrek]] yetersizliği durumlarında besinlerdeki fosforu bağlamasında, fosfatlı bileşiklerin dengelenmesinde kullanılır. (phos-ex) Gıda alanında ise E170 adıyla katkı maddesi şeklinde ve [[soya]] sütünde kullanılır. Son yıllarda çevresel dengenin sağlanmasında kalsiyum karbonatın önemli bir yere sahip olduğu görülmüştür.

== Ayrıca bakınız ==
* [[Mermer]]
* [[Mürekkep balığı]]
* [[Mürekkep balığı kemiği]]
* [[Okyanusların asitlenmesi]]

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

{{Kalsiyum bileşikleri}}
{{Karbonatlar}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Antiasitler]]
[[Kategori:Fosfat bağlayıcılar]]
[[Kategori:İlaçlara kıvam veren maddeler]]
[[Kategori:Kalsiyum bileşikleri]]
[[Kategori:Karbonatlar]]
[[Kategori:Kireç taşı]]