Junker (Prusya)
Junkerler, Prusya'daki toprak sahibi soyluların üyeleriydi. Çok az hakka sahip köylüler tarafından işletilen büyük mülklere sahiptiler.[1] Bu mülkler genellikle büyük şehirlerin veya kasabaların dışındaki kırsal alanlarda bulunur. Prusya'da ve 1871'den sonra Alman askeri, siyasi ve diplomatik liderliğinde önemli bir yerleri vardı. En ünlü Junker, Şansölye Otto von Bismarck'tı.[2] Bismarck, 1871'den 1890'a kadar Alman İmparatorluğu'nun Şansölyesi olarak Almanya'da iktidarı elinde tuttu. II. Wilhelm tarafından iktidardan uzaklaştırıldı.[3]
Birçok Junker, II. Dünya Savaşı'ndan önce Polonya veya Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilen doğu eyaletlerinde yaşıyordu. Savaştan sonra Junkerler, gelen Polonya ve Sovyet yönetimleri tarafından Almanca konuşan diğer nüfusla birlikte sınır dışı edildi ve topraklarına el konuldu. Batı ve güney Almanya'da, arazi genellikle küçük bağımsız çiftçilere veya küçük çiftçiler ile mülk sahiplerinin bir karışımına aitti ve bu sistem genellikle doğudaki büyük mülk sahiplerinin egemenliğiyle çelişiyordu.
Kökenler[değiştir | kaynağı değiştir]
Junker, "genç asilzade" veya başka bir şekilde "genç lord" anlamına gelen Orta Yüksek Almanca Juncherre'den türetilmiştir ve orijinal olarak, yüksek Edelfrei soylularının, övgü içermeyen üyelerinin unvanıydı.[4] Zamanla genç ya da daha az asil, genellikle fakir ve politik olarak önemsiz, "taşra yaveri" olarak anlaşılan genel bir ifadeye dönüştü. Soyluluğun bir parçası olarak, birçok Junker ailesi, aile adlarından önce yalnızca von veya zu gibi edatlara sahipti ve daha fazla rütbe yoktu. Başlığın kısaltması Jkr.'dir, çoğunlukla verilen ad ve unvanlardan önce yer alır, örneğin: Jkr. Heinrich von Hohenberg. Dişi eşdeğeri Junkfrau, ara sıra kullanılırdı. Bazı durumlarda, yüceltici Jkr. Freiherren (Baronlar) ve Grafen (Kontlar) için de kullanıldı.[5]
Çok sayıda fakir Junker asker (Fahnenjunker), paralı asker ve toprak prenslerinin sarayında memur (Hofjunker, Kammerjunker) olarak kariyer yaptı. Bu aileler çoğunlukla Alman Orta Çağ Uradel'inin bir parçasıydı ve Ostsiedlung sırasında kuzeydoğu Avrupa topraklarının sömürgeleştirilmesini ve Hristiyanlaştırılmasını üstlendiler. Yüzyıllar boyunca, özellikle Prusya Krallığı'ndaki Elbe Nehri'nin doğusundaki topraklarda etkili komutanlar ve toprak sahipleri haline geldiler.[6]
Toprak sahibi aristokratlar olarak Junkerler, Prusya'daki ekilebilir arazilerin çoğuna sahipti. İktidardaki Hohenzollern Hanedanı'nın kalesi olan Junkerler, Prusya Ordusunu kontrol ediyor, siyasi nüfuz ve sosyal statüye öncülük ediyor ve kiracılar tarafından işletilen muazzam mülklere sahip oluyorlardı. Bunlar özellikle Almanya'nın kuzey-doğu yarısında (yani Brandenburg, Pomeranya, Silezya, Batı Prusya, Doğu Prusya ve Posen gibi Prusya eyaletlerinde) bulunuyordu. Bu, toprağın küçük çiftliklere ait olduğu Bavyera krallıkları veya Baden Büyük Dükalığı gibi ağırlıklı olarak Katolik olan güney eyaletlerinin veya Hessen Büyük Dükalığı ve batı eyaletlerinin karma tarımının zıttıydı.[7]
Junkerler sıkı sıkıya bağlı bir elit oluşturdu. Karşılaştıkları zorluk, büyüyen bir orta ve işçi sınıfı ile yükselen modern bir devlette hakimiyetlerini nasıl sürdürecekleriydi. Jonathan Steinberg'e göre: "Serbest piyasaya, özgür vatandaşlara, özgür köylülere, sermayenin ve emeğin serbest dolaşımına, özgür düşünceye, Yahudilere, borsalara, bankalara, şehirlere ve özgür basına yönelik nefretleri 1933'e kadar devam etti ve Nazi diktatörlüğünün ortaya çıkmasına yardımcı oldu."[8]
Modern etkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Junkerler, Alman Reich'ın Elbe Nehri'nin doğusunda kalan kısmındaki tüm tarım üzerinde tekele sahipti. Junker mülkleri yalnızca en büyük oğul tarafından miras alındığından, tümü iyi eğitimli ve soylu küçük oğullar, sivil ve askeri hizmetlere yöneldiler ve tüm yüksek sivil makamların yanı sıra subay birliklerine de hakim oldular. 1900 civarında üretkenliği artırmak için çiftçiliği modernize ettiler. Daha az verimli toprakları sattılar, yeni sığır ve domuz türlerine daha fazla yatırım yaptılar, yeni gübreler kullandılar, tahıl üretimini artırdılar ve işçi başına verimliliği artırdılar.
Birinci Dünya Savaşı sırasında İrlandalı milliyetçi milletvekili Tom Kettle, Anglo-İrlandalı toprak ağası sınıfını Prusyalı Junkerlere benzeterek, "İngiltere, Avrupa'da özgürlük ve İrlanda'da çöplük için savaşmaya gidiyor" dedi.
Siyasi nüfuzları 1871-1918 Alman İmparatorluğu'ndan 1919-1933 Weimar Cumhuriyeti'ne kadar uzanıyordu. Prusya Almanya'yı, Junkerler de Prusya'yı ve dolayısıyla İmparatorluğun kendisini yönetti. Belirli borçların ödenmesine yardımcı olmak ve ekipmanı geliştirmek için "Doğu için Yardım" olarak bilinen bir politika geliştirildi. Politika kapsamında Junkerlere 500.000.000 Mark sübvansiyon verildi. Junkerler giderek daha fazla sübvansiyon talep etmeye ve almaya devam etti, bu da Junkerlerin siyasi güç elde etmesini sağladı. Junkerler, mısırın fiyatını yükseltmek için mısır üzerindeki tekelden yararlanarak mısırı depoladı. Daha fazla para kazanan Junkerler, siyasi bürolar üzerindeki kontrolünü arttırdı. Junkerler, istediklerini ofiste tutarak insanları ürünleri için daha fazla para ödemeye devam etmeye zorlayabildiler. Daha sonrasında siyasi güçlerini kullanarak tarımcılardan borç tahsil edilmesini yasaklayan bir yasa çıkarttı. Böylece daha fazla parayı cebe indirdi ve güçlerini güçlendirdi.
Monarşizmi ve askeri gelenekleri destekleyerek, 1848 Devrimleri sırasında muhafazakar monarşist güçlerin yanında yer aldıkları için liberaller ve Sosyalistler tarafından gerici, anti-demokratik ve korumacı olarak görüldüler. Siyasi çıkarlarına Alman Muhafazakar Partisi hizmet etti. Reichstag ve parlamento dışı Tarımcılar Birliği (Bund der Landwirte). Bu siyasi sınıf, özellikle Prusya'nın üç sınıflı oy hakkı yoluyla, hem sanayi sınıfları hem de hükûmet üzerinde muazzam bir güce sahipti. Alman şansölyesi Leo von Caprivi 1890'larda tahıl ithalatındaki koruyucu vergileri indirdiğinde, bu toprak sahibi kodamanları onun görevden alınmasını talep etti ve aldılar; 1902'de ise gıda maddelerinde kendi ürünlerinin fiyatlarını yüksek tutacak vergilerin yeniden getirilmesini sağladılar.
Alman İmparatorluğu'nun iç politikalarına ilişkin tartışmalar sırasında, Max Weber gibi sosyologlar tarafından ortaya konan tezlerde kullanıldı. Max Weber'in teorileri toprak sahibi sınıfın üyeleri tarafından bile benimsendi. Şansölye Otto von Bismarck, ailesi Elbe'nin batısındaki Altmark bölgesinden gelse de, tanınmış bir Junker'dı. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra pek çok Prusyalı tarımcı ulusal muhafazakar Alman Ulusal Halk Partisi'nde (DNVP) bir araya geldi.
İkinci Dünya Savaşı'ndaki birçok mareşal (en önemlileri Gerd von Rundstedt, Fedor von Bock ve Erich von Manstein) Junkerlerin üyesiydi. Helmuth James Graf von Moltke gibi toprak sahipleri, Nazi Almanyası yönetimine karşı direnişin bir parçasıydı. İkinci Dünya Savaşı Nazi Almanyası'nın aleyhine dönerken, Ordudaki birkaç kıdemli Junker, Albay Claus von Stauffenberg'in 20 Temmuz 1944'teki suikast girişimine katıldı. Plan başarısız olduğunda, aralarında Erwin von Witzleben ve Heinrich Graf von Lehndorff-Steinort'un da bulunduğu elli sekiz kişi idam edildi ve Henning von Tresckow gibi birçok kişi de intihar etti. Savaşın son aylarında Kızıl Ordu'nun ilerlemesi sırasında ve daha sonra, çoğu Junker, Oder-Neisse hattının uygulanmasıyla yeniden kurulan Polonya Halk Cumhuriyeti'ne devredilen doğu topraklarından kaçmak zorunda kaldı.
Boden reformu[değiştir | kaynağı değiştir]
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Sovyet İşgal Bölgesi'nde, daha sonra Doğu Almanya'da Eylül 1945'teki komünist Bodenreform (toprak reformu) sırasında, 100 hektarı (250 dönüm) aşan tüm özel mülkler kamulaştırıldı ve daha sonra ağırlıklı olarak onları yetiştirmeye devam etmeleri şartıyla 'Yeni Çiftçiler'e tahsis edildi. Özellikle Brandenburg ve Batı Pomeranya'daki bu büyük mülklerin çoğu Junkerlere aitti. Eski sahipleri, Sovyet Askeri İdaresi tarafından savaş suçları ve Nazi rejimine karışmakla suçlandı, birçoğu tutuklandı, vahşice dövüldü ve NKVD özel kamplarında (Speziallager) gözaltında tutuldu, bu arada mülkleri yağmalandı ve malikaneler yıkıldı. Bazıları idam edildi.
Almanya'nın yeniden birleşmesinden sonra, bazı Junkerler hukuk davaları yoluyla eski mülklerini geri kazanmaya çalıştılar, ancak Alman mahkemeleri toprak reformlarını onayladı ve tam tazminat taleplerini reddetti ve Almanya'ya Saygılı Nihai Uzlaşma Antlaşması'ndaki şartların yasal geçerliliğini teyit etti. Son belirleyici dava, Eylül 2006'da Hannover Prensi Ernst August'un, Saksonya-Anhalt'taki Blankenburg Kalesi çevresindeki Hannover Hanedanı'nın gasp edilen mülkleri için açtığı tazminat davasını Federal İdare Mahkemesi tarafından reddedildi. Bununla birlikte, diğer aileler, atalarının evlerini mevcut sahiplerinden sessizce satın aldı veya geri kiraladı (genellikle Alman federal hükûmeti mütevelli rolünde).
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2022.
- ^ Francis Ludwig Carsten, A History of the Prussian Junkers (1989).
- ^ Jonathan, Steinberg (2011). Bismarck a Life. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-978252-9.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021.
- ^ William W. Hagen, Ordinary Prussians – Brandenburg Junkers and Villagers, 1500–1840 (Cambridge University Press, 2007)
- ^ Hagen, Ordinary Prussians – Brandenburg Junkers and Villagers, 1500–1840 (2007)
- ^ Jonathan Steinberg, Bismarck: A Life (2011) p 21.