John Davis (kaşif)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
John Davis
Samuel Purchas'ın yolculuk öyküleri koleksiyonu Purchas his Pilgrimes'in başlık sayfasından 1624 tarihli bir portre
Doğum1550
Sandridge, Stoke Gabriel, İngiltere
Ölüm29 Aralık 1605
Bintan Adası, Doğu Hint Adaları
MeslekKaşif, denizci
İmza

John Davis (y. 1550 - 29 Aralık 1605) , İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth'in başdenizcilerinden biriydi. Kuzeybatı Geçidi'ni keşfetmek için birkaç sefer yönetti ve Doğu Hint Adaları'na giden hem Hollanda hem de İngiliz seferlerinde dümenci ve kaptan olarak hizmet etti. Ağustos 1592'de Falkland Adaları'nı keşfetti.

Yaşam ve kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]

Davis, 1550 dolaylarında Devon'daki Stoke Gabriel mahallesinde doğdu ve çocukluğunu yakınlardaki Sandridge Barton'da geçirdi. Çocukken Dart nehri boyunca tekneyle oynarken denizcilikle ilgili çok şey öğrendiği ve erken yaşta denize açıldığı öne sürüldü. Çocukluk komşuları arasında Adrian Gilbert ve Humphrey Gilbert ve üvey erkek kardeşleri Walter Raleigh vardı.[1] Erken yaşlardan itibaren John Dee ile de arkadaş oldu.[2]

Davis'in kuzey seferlerini gösteren harita. Denizci John Davis'in hayatından[3]

1583'te kraliçenin sekreteri Francis Walsingham'a Kuzeybatı Geçidi'ni aramak için düzenlenecek bir yolculuğu anlatmaya başladı.[4] İki yıl sonra, 1585'te, sekreter ikna oldu, Frobisher'ın Grönland'ın doğu kıyısına, Farewell Burnu çevresine ve batıda Baffin Adası'na giden rotayı izleyen seferi finanse etti.[2] 1586'da, ikisi Grönland'ın buzdağı oluşturan doğu kıyısına gönderilen; diğer ikisi, Kuzey Kutbu buz örtüsü tarafından bloke edilmeden önce, adını taşıyan boğazı 67 ° K'ye kadar giren dört gemiyle Kuzey Kutbu'na döndü. Sunshine, adanın etrafını doğudan dolaşmaya çalıştı (ve başarısız oldu).[5] Davis'in Inuitler için başta benimsediği sevimli yaklaşım  – müzisyenleri getirmek ve ekibin onlarla dans edip oynamasını sağlamak[4]  – çapalarından birini çaldıktan sonra değişti; belki dini törenlerinden birinin kesintiye uğramasına kızmışlardı. Inuit ayrıca gemilerine Hamilton Inlet'te (Labrador) saldırdı.[2] 1587'de üçüncü bir keşif gezisi, olumsuz rüzgarlar onu dönmeye zorlamadan önce 72 ° 12'K ve Disko Adası'na ulaştı. Davis dönüşünde Labrador sahilindeki Davis Koyu'nun haritasını çıkardı. Bu gezinin günlüğü, yüzyıllar boyunca sonraki kaptanlar için bir ders kitabı modeli olarak kaldı.[2]

1588'de İspanyol Donanması'na karşı Black Dog'a komuta etmiş görünüyor.[4] 1589'da, 1589 Azor Yolculuğunun bir parçası olarak Cumberland Kontu'na katıldı. 1591'de Cavendish'in "Amerika'nın arka kısımlarında" (yani batı girişinden) Kuzeybatı Geçidi'ni keşfetmeye çalıştığı son yolculuğunda Thomas Cavendish'e eşlik etti. Cavendish'in keşif gezisinin geri kalanı başarısızlıkla döndükten sonra, Davis kendi hesabına Magellan Boğazı'nı geçmeye çalışmayı sürdürdü; kötü hava koşullarından dolayı başarısız olmasına karşın, görünüşe göre Ağustos 1592'de Desire ile Falkland Adaları'nı keşfetti. Mürettebatı, yemek için adalarda yüzlerce pengueni öldürmek zorunda kaldı, ancak depolanan et tropik bölgelerde bozuldu ve 76 adamından yalnızca on dördü eve canlı olarak dönebildi.

1596'dan 1597'ye kadar Davis, Raleigh'nin gemisinin kaptanı olarak Sir Walter Raleigh ile Cádiz ve Azorlar'a yelken açmış görünüyor; 1598'den 1600'e kadar, coğrafi ayrıntıları dikkatlice çizip kaydederken, Flushing'den yelken açıp Middleburg'a dönen, Doğu Hint Adaları'na giden bir Hollanda seferine dümenci olarak eşlik etti. Sumatra'da Achin'de ihanetten kıl payı kurtuldu.

1601'den 1603'e kadar İngiliz Doğu Hindistan Şirketi'nin ilk yolculuğunda Sir James Lancaster'a başdümenci olarak eşlik etti. Davis, yolculuk orijinal yatırımını ikiye katlarsa 500 sterlin (2015 değerleri[6] ile yaklaşık 1,5 milyon sterlin), üçe katlasa 1.000 sterlin, dört katksa 1.500 sterlin ve beş katsa 2.000 sterlin alacaktı.[7]

Ayrılmadan önce Davis, Londralı tüccarlara biberin Aceh'te yüz kiloda dört reale alınabileceğini, oysa gerçekte 20'ye mal olduğunu söylemişti. Yolculuk geri döndüğünde Lancaster, Davis'in biberin hem fiyatı hem de bulunabilirliği konusunda yanıldığından şikayet etti.[8] Durum için günah keçisi ilan edilmekten mutsuz olan Davis, 5 Aralık 1604'te Doğu Hint Adaları'na, sözde Doğu ile ticarette Doğu Hindistan Şirketi'nin tekeline rağmen James I tarafından bir ayrıcalık verilen "korsan tacir" Sir Edward Michelborne için dümenci olarak yelken açtı.[9] Bu yolculukta, Singapur yakınlarındaki Bintan Adası açıklarında, bozulan gemisine yeni el koyduğu tutsak "Japon" korsanlarından biri tarafından öldürüldü. Korsanlar, kurbanın "geri çekildiği, doğrandığı ve kesildiği ve tekrar dışarı atıldığı" sürpriz saldırıdan önce İngilizleri birkaç gün süren dostça konuşmalarla aldatmıştı. Davis saldırıdan hemen sonra öldü.

Ölümünden sonraki yüzyıllarda Hollandalı balina avcılarının etkinliği, gerçekte Grönland'ın batı kıyısındaki yerleşim yerlerinin boğaz için verilen adından sonra "Straat Davis" olarak anılmasına yol açarken, "Grönland" adı yanlışlıkla İskandinav Doğu Yerleşimi'nin yeri olduğu varsayılan doğu kıyısına atıfta bulunmak için kullanıldı.

Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Davis'in Kuzey Kutbu'ndaki keşifleri Richard Hakluyt tarafından yayınlandı ve onun dünya haritasında yer aldı. Davis, 1594'te The Seaman's Secrets[10] adlı pratik navigasyon üzerine değerli bir inceleme ve 1595'te The World's Hydrographical Description adlı daha teorik bir çalışma yayınladı[11] Davis'in son yolculuğunun anlatısı, 1606'da İngiltere'ye dönüşünde Michelborne tarafından yazılmıştır.

Buluşlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çift kadranını tutan Davis'in 17. yüzyılın sonlarına ait gravürü

Oktant ve çift kadran (kendisinden sonra Davis çeyreği olarak anılır) icadı, Hadley'in yansıtıcı kadranı tanıtıldıktan çok sonrasına kadar İngiliz denizciler arasında popülerliğini korudu.[2]

Kişisel yaşam[değiştir | kaynağı değiştir]

Davis anısına dikilen Dartmouth Belediye Meclisi mavi plaketi

29 Eylül 1582'de Davis, Sir John Fulford (Devon Yüksek Şerifi) ve Bath Kontu'nun kızı Dorothy Bourchier'in kızı Mistress Faith Fulford ile evlendi.[12] Dört oğulları ve bir kızları oldu.[13] 1592 yolculuğundan dönüşünde Davis, karısının "şık bir metres" ile ilgilendiğini keşfetti;[14] bir kalpazan olan bu adamla komplo kuran Faith, Davis'e karşı "yanlış ve boş suçlamalarda bulundu".[15]

Davis ayrıca Katolik bir rahip Thomas Aufield'i tuzağa düşüren bir komploya dahil oldu. Olasılıkla patronu Francis Walsingham'ın yönlendirmesiyle bir ajan provokatör olarak davranan Davis, Katolikliğe döndüğünü iddia etti ve Katolik davasına yardım için İngiliz donanmasının büyük bölümünü Papa'ya veya İspanya'ya teslim etmeyi önerdi. Öneriyi tartışmak için Aufield ile Rouen'de buluştu. Uzlaşı başarısız oldu ve Aufield'ın Katolik metinleri yaymaktan gözaltına alındığı İngiltere'ye döndü. Aufield'a işkence edildi ve Kraliçe'nin dinini yanlış bulan bir kitabı yaymaktan suçlu bulundu. 6 Temmuz 1585'te Tyburn'de asıldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Voyages and Works of John Davis. The Hakluyt Society. 1880. 
  2. ^ a b c d e "John Davis: Master Navigator". Collections Canada. 19 Mart 2004. 4 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2009. 
  3. ^ A life of John Davis, the navigator, 1550-1605, discoverer of Davis straits. New York: Dodd, Mead & Company. 1889.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  4. ^ a b c "John Davis at the Encyclopædia Britannica". 15 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2009. 
  5. ^ Gosch, C.C.A. Danish Arctic Expeditions, 1605 to 1620. Book I.—The Danish Expeditions to Greenland in 1605, 1606, and 1607; to which is added Captain James Hall's Voyage to Greenland in 1612. Hakluyt Society (London), 1897.
  6. ^ "Relative Value of a U.K. Pound". MeasuringWorth.com. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2016. 
  7. ^ The Voyages of Sir James Lancaster, Kt., to the East Indies: With Abstracts of Journals of Voyages to the East Indies During the Seventeenth Century, Preserved in the India Office : and the Voyage of Captain John Knight (1606), to Seek the North-west Passage. Hakluyt Society. 1877. s. v.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ The World Displayed, Or, A Collection of Voyages and Travels. Dublin: J Christie. 1815. s. 93. 
  9. ^ Nathaniel's Nutmeg, Or, The True and Incredible Adventures of the Spice Trader who Changed the Course of History. Hodder & Stoughton. 1999. ss. 114-5. ISBN 978-0-374-21936-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ "The Seamans Secrets". The voyages and works of John Davis, the navigator. Londra: Printed for the Hakluyt Society. 1880 [1607]. ss. 229-337.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ "The Worldes Hydrographical Discription". The voyages and works of John Davis, the navigator. Londra: Printed for the Hakluyt Society. 1880 [1595]. ss. 191-228.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  12. ^ The Voyages and Works of John Davis, the Navigator, ed. Albert Hastings Markham, Burt Franklin Publishers, 1880, p. iv
  13. ^ "Biography – DAVIS, JOHN (D. 1605) – Volume I (1000-1700) – Dictionary of Canadian Biography". 20 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023. 
  14. ^ In Patagonia, Bruce Chatwin, Picador, 1977, p. 86
  15. ^ Encyclopaedia of World Biography, second edition, vol. 4- Chippendale-Dickenson, Gale Research, 1998, p. 419

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Davis_(kaşif)&oldid=29931203" sayfasından alınmıştır