Joan Oro
Joan Oro | |
|---|---|
 Joan Oto Florensada | |
| Kendi dilinde adı | Joan Oró |
| Doğum | 26 Ekim 1923 |
| Ölüm | 2 Eylül 2004 (80 yaşında) İspanya |
| Etnik köken | İspanyol |
| Eğitim | Barselona Üniversitesi |
| Mezun olduğu okul(lar) | Baylor Tıp Fakültesi |
| Tanınma nedeni | Araştırmalar yaşamın kökenini anlamada önem taşıyor |
| Memleket | İspanya |
| Ödüller | Oparin Madalyası |
| Kariyeri | |
| Dalı | Kimya |
Joan Oró i Florensa (Catalan telaffuzu: [ʒuˈan uˈɾo ]; 26 Ekim 1923, Lleida, Katalonya – 2 Eylül 2004, Barselona, Katalonya), araştırmaları yaşamın kökenini anlamada önemli olan İspanyol bir biyokimyacıydı . Ay'a Apollo görevi ve Viking iniş aracı da dahil olmak üzere çeşitli NASA görevlerine katıldı.[1] Yaşamın kökeni alanına yaptığı katkılardan dolayı Uluslararası Astrobiyoloji Derneği tarafından verilen Oparin Madalyası'nı aldı.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Oró, lisans eğitimini Barselona Üniversitesi'nde Biyokimya alanında tamamladı ve o dönemde İspanyol akademisinin sunduğu bilimsel kaynakların kıt olması nedeniyle 1952'de Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı. Dört yıl sonra Houston'da Biyokimya alanında doktorasını aldı. 1963 yılında Houston Üniversitesi'nde profesör oldu [2] burada biyokimya ve biyofizik bölümünü kurup yönetti. 1960'lardan itibaren NASA ile Mars gezegenini araştıran Viking görevlerinde çalıştı. Çalışması, Mars toprağı örneklerinin analizinde hayati önem taşıyordu ve yaşamın tespit edilmiş olabileceğine dair ilk önerileri sorguluyordu.[1] İspanya'nın demokrasiye geçişinden sonra Katalonya Parlamentosu üyesi olarak siyasi hayata da dahil oldu. Aynı zamanda Uluslararası Uzay İstasyonu ve Mars'a yapılacak gelecekteki yolculuklar da dahil olmak üzere birçok ABD projesi ve komitesinde bilim danışmanı olarak görev yaptı.
Yaşamın kökenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
En önemli katkılarından biri, hidrojen siyanürden (HCN) nükleobaz adenin (nükleik asitlerin önemli bir bileşeni) prebiyotik senteziydi. Ayrıca amino asitlerin sulu bir çözelti içindeki HCN artı amonyaktan yapılabileceğini de gösterdi.[3][4] Bu, 1959-1962 döneminde başarıldı ve Miller-Urey deneyiyle birlikte prebiyotik kimyanın temel sonuçlarından biri olarak yer almaktadır. Sonunda nükleik asitlerin diğer bileşenlerinin tam sentezine yol açan bir araştırma alanı açtı.
Prebiyotik moleküllerin kuyruklu yıldız kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Aynı zamanda kuyruklu yıldızların erken dönem biyosferimize organik moleküllerin ana taşıyıcıları olduğunu öne süren ilk bilim insanıydı. Bu varsayım (1961'de formüle edilmiştir) [5] bugün geniş çapta kabul görmektedir. Böyle bir fikir uzun zamandır ortalıkta olmasına rağmen, kapsamlı kanıtlar ancak hem uzay araştırmaları hem de prebiyotik kimya tam anlamıyla geliştiğinde ortaya çıktı. Kuyruklu yıldızlar karbon ve su açısından zengindir ve amino asitler gibi karbon kimyasına dayalı öncü molekülleri taşırlar. Bu bağlamda, 1971 yılında Oró ve çalışma arkadaşları, Murchison meteoritinde [6] amino asitlerin, alifatik ve aromatik hidrokarbonların yüksek bolluğunu ortaya koyan bir makale yayınladılar ve amino asitlerin optik aktivitelerini incelediler.[7]
Viking misyonu[değiştir | kaynağı değiştir]
Oró ayrıca Viking misyonunun Mars'a bildirdiği bir dizi dikkate değer ve bir dereceye kadar beklenmedik sonuçların kimyasal bir yorumunu da sağladı. Viking iniş aracı, küçük bir gaz kromatografı ve kütle spektrometresini içeren, Oró tarafından tasarlananlar da dahil olmak üzere bir dizi deney gerçekleştirdi. Bir dizi besin maddesinin Mars toprağı örnekleriyle karıştırıldığı bu deneylerden birinde, ani bir karbondioksit üretimi rapor edildi; bu, başlangıçta Mars mikroplarının varlığını akla getiriyordu; bu da besin maddelerinin bir tür metabolik işleme tabi tutulduğunu gösteriyordu. Oró, daha basit, abiyotik bir yorumun doğru olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu gösterdi: buna göre test besinlerinin katalitik kimyasal oksidasyonuydu.[1]
Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Diğer onurlandırmalarının yanı sıra, Alfonso X el Sabio Sivil Nişanı (Madrid, 1983), Uluslararası Yaşamın Kökeni Araştırmaları Derneği'nden (ISSOL) Alexander Ivanovich Oparin Madalyası Ödülü (Berkeley, 1986),Creu de Sant Jordi (1991) ve Medalla del President Francesc Macià (2000) ile ödüllendirildi.,
23 Haziran tarihli 819-32003 sayılı Kraliyet Kararnamesi ile 2003 yılında Oró Markisi seçildi.
2 Eylül 2004'te Barselona, Katalonya, İspanya'da öldü.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Oró, Joan (1979). "Introduction". Journal of Molecular Evolution. 14 (1–3): 3-4. doi:10.1007/BF01732362.
- ^ Guerrero, Ricardo (March 2005). "Joan Oró: (1923-2004)". International Microbiology. 8 (1): 63-68. PMID 15906264. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2023.
- ^ Oró, J.; Kimball, A.P. (1961). "Synthesis of purines under possible primitive earth conditions. I. Adenine from hydrogen cyanide". Archives of Biochemistry and Biophysics. 94 (2): 217-227. doi:10.1016/0003-9861(61)90033-9. PMID 13731263.
- ^ Oró, J. (1961). "Mechanism of Synthesis of Adenine from Hydrogen Cyanide under Possible Primitive Earth Conditions". Nature. 191 (4794): 1193-1194. doi:10.1038/1911193a0. PMID 13731264.
- ^ Oró, J. (1961). "Comets and the Formation of Biochemical Compounds on the Primitive Earth". Nature. 190 (4774): 389-390. doi:10.1038/190389a0.
- ^ Oró, J.; Gibert, J.; Lichtenstein, H.; Wikstrom, S.; Flory, D. A. (1971). "Amino-acids, Aliphatic and Aromatic Hydrocarbons in the Murchison Meteorite". Nature. 230 (5289): 105-106. doi:10.1038/230105a0. PMID 4927006.
- ^ Bada, Jeffrey L.; Cronin, John R.; Ho, Ming-Shan; Kvenvolden, Keith A.; Lawless, James G.; Miller, Stanley L.; Oro, J.; Steinberg, Spencer (1983). "On the reported optical activity of amino acids in the Murchison meteorite". Nature. 301 (5900): 494-496. doi:10.1038/301494a0.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
| İspanyol soyluları | ||
|---|---|---|
| Yeni makam | Marquess of Oró | |
