I. Süleyman'ın seferleri listesi
I. Süleyman'ın seferleri,[2] 10. Osmanlı padişahı I. Süleyman'ın 46. yıllık saltanatında çıkmış olduğu seferlerin bir listesidir. Batı Dünyası'nda "Muhteşem Süleyman" ve Doğu Dünyası'nda "Kanuni" unvanıyla anılan I. Süleyman, 25 yaşında babası I. Selim'in ölümü üzerine 1520'de padişah oldu. Döneminde askerî seferler çok oldu.[3] Vezirleri ve kaptanları ile 13 büyük sefer açtı.[4][5] At üzerinde seferleri 10 yıl 3 ay kadar süre bizzat yönetti.[6] İlk sekiz seferini batıya doğru yaptı.[4] diğer beş seferinde doğu ağırlıklıydı. Batı ağırlıklı seferlerinde[7] Macaristan ile 1521'de II. Mehmet'in alamadığı Belgrad'ı aldı ve 1526'da Mohaç Muharebesi ile II. Lajos'u öldürdü.[7] Ama Macaristan 1541 yılında tamamen fethedildi. 1529 yılında Viyana'yı kuşattı ama alamadı. 1529'dan 1534'e kadar yaptığı birçok savaşta büyük zaferler elde etti.[8] 1534 yılında Safevilerden Bağdat ve Tebriz'i aldı.[6] Kendisinin başında bulunmadığı birlikler ve denizciler Kuzey Afrika'dan Akdeniz'e Cezayir'den Kızıl Deniz'e ve hatta Hindistan'a kadar sefer düzenlediler.[9] 1566 yılında I. Süleyman son büyük seferine çıktı.[10] 72 yaşında olmasına rağmen orduları bizzat kendisi yönetti.[10] 1 Mayıs 1566'da ordusu ile İstanbul'dan ayrıldı.[10] Viyana'yı ele geçirmek istemişse de Zigetvar Beyi'nin isyanı üzerine oraya gitti.[11] Osmanlı Devleti zaferi kazandı ama Sultan Süleyman bu zaferi göremeden öldü.[12]
Kullanım
[değiştir | kaynağı değiştir]
|
| |
Yeşil Kazanım Kırmızı Yenilgi
| ||
Savaşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]| # | Savaş adı[13] | tarihi[13] | Notlar | Resim |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Belgrad'ın Fethi | 18 Mayıs 1521 - 19 Ekim 1521 |
Sefer yönü: Filibe–Niş–Belgrad–Semendire[13] I. Süleyman devrinde kuşatılan Belgrad, Fatih Sultan Mehmed tarafından kuşatılmış başarısız olmuştu.[7] Bu kuşatma sırasında hiçbir yardım alamayan Belgrad, Ağustos 1521 yılında alındı.[14] |
 16. yüzyılda Belgrad |
| 2 | Rodos'un Fethi | 16 Haziran 1522 - 30 Ocak 1523 |
Campaign path: Kütahya-Denizli-Rhodes-Alaşehir[13] Rodos'un Fethi, Osmanlı Padişahı I. Süleyman'ın, 1522 yılında bir donanma göndererek Rodos'u topraklarına katmıştır. Rodos'un fethi ile Rodos (Hospitalier) Şövalye Devleti Malta'ya sığınmıştır. Osmanlılar Ege ve Akdeniz'de güvenliği sağlaması kolaylaşmıştır.[14] |
 Rodos kuşatılırken |
| 3 | Mohaç Muharebesi | 23 Nisan 1526 - 13 Kasım 1526 |
Sefer yönü: Belgrad-Petrovaradin-Eszek-Mohaç-Budin-Segedin-Beç Mohaç Muharebesi veya Mohaç Meydan Muharebesi (Macarca: Mohácsi csata), 29 Ağustos 1526'da, Osmanlı İmparatorluğu ve Macaristan Krallığı orduları arasında meydana gelen ve Macaristan'ın büyük bölümünün Osmanlı hakimiyetine girmesiyle sonuçlanan savaştır. Savaş, sayıca üstün Osmanlı ordusunun hafif süvarileri, o zamana kadar Avrupalılar'ın karşılaşmadıkları 300 seyyar top ve etkin tüfek kullanımı sayesinde, Macar ordusunun esas gücü olan ağır süvarilerini kısa sürede kaybetmelerini takiben, ağır bir Macar yenilgisi ile sonuçlanmış, Osmanlılar Macarları hezimete uğratmıştır. Savaş iki saat kadar sürmüştür.[15] Macar direnci çöktükten sonra, Osmanlı İmparatorluğu Balkanlar'da seçkin güç oldu.[16] |
 Mohaç Muharebesi |
| 4 | I. Viyana Kuşatması | 10 Mayıs 1529 - 16 Aralık 1529 |
Sefer yönü: Mohaç-Budin-Komárom-Györ-Viyana[13] Şarlken ve kardeşi Ferdinand'ı yakalamak için Osmanlıların ilk girişimi Viyana'da 1529 yılında başarısız oldu. Habsburglar Budin ve Macaristan'ı aldı, ama I. Süleyman hızla Budin'de kontrolü ele geçirdi ve sonbahara doğru Viyana kuşatıldı ama başarısızlıkla sonuçlandı. Buna rağmen kuşatma Osmanlı İmparatorluğu'nun gücünü ve Orta Avrupa'da Osmanlı genişlemesinin azami ölçüde doruk sinyalini verdi. John Zápolya'nın ölümüne kadar Osmanlıların bir vasal olarak bundan sonra Macaristan'ı yönetmede çabası da bir başarı olarak görülebilir.[17] |
 Viyana Kuşatması |
| 5 | Alman Seferi | 25 Nisan 1532 - 21 Kasım 1532 |
Sefer yönü: Eszek-Babócsa-Rum-Styria-Güns (Kőszeg)-Ptuj-Varadin-Pojega[13] Alman Seferi, 1532-1533 yıllarında Kanuni Sultan Süleyman komutanlığındaki Osmanlı ordularının Alman toprakları üzerine yaptığı seferdir. Osmanlı Devleti; Alman idaresindeki Macar topraklarını almak, Alman gücünü kırmak ve birçok bölge fethetmek için savaş ilan etmişti. Bazı kaynaklara göre hedeflerin arasında Viyana'nın tekrar kuşatılıp fethedilmesi vardı. Bu sefer, Osmanlı Devleti için başarılı olmuştur.[18][18][19][19][19][19][20][21][22] |
 Güns Kalesi |
| 6 | Irakeyn Seferi | 11 Haziran 1534 - 8 Ocak 1536 |
Sefer yönü: Konya-Sivas-Erzurum-Erciş-Tabriz-Sultaniye-Dargazin-Kasr-ı Şirin-Bağdat-Erbil-Zagros-Tebriz-Hoy-Van Gölü-Mardin-Şanlıurfa-Halep-Adana-Konya-İstanbul[13] Osmanlı Devleti batıda Avrupa devletleriyle savaşırken doğuda; Avrupalılarla birlik yapan Şii Safevi devleti Osmanlı sınırlarını aşarak Sünni halkı rahatsız etmekteydi. Celalileri kullanarak isyan çıkartan Şah Tahmasb'ın bu düşmanca davranışları üzerine Sultan Süleyman harekete geçti.[23] 1 Temmuz 1535'te Tebriz'e gelen Osmanlı Sultanı, devamlı kaçan Şah Tahmasb Safevi'yi takip için İran içerisine girdiyse de karşı çıkan olmadı. Avrupa devletlerinden ve Safevilerden elçi heyetlerini kabul eden, Sultan Süleyman, dönüşünde de dini önem edinen yerleri görerek 8 Ocak 1536'da İstanbul'a geldi.[23] |
 Matrakçı Nasuh'un Tebriz minyatürü |
| 7 | Korfu Seferi | 17 Mayıs 1537 - 22 Kasım 1537 |
Sefer yönü: Filibe-Üskup-Elbasan-Avlonya-Korfu-Manastir-Selanik[13] Korfu Seferi, I. Süleyman'ın 1537 yazında Korfu Adasına yaptığı seferdir. Sefer sırasında Korfu adası ve diğer adalar alınmaya çalışılmış, Korfu adası alınamamış Şira, Patmos, Naksos adaları ise Barbaros Hayreddin Paşa tarafından fethedilmiştir.[24][25] |
|
| 8 | Boğdan Seferi | 9 Temmuz 1538 - 27 Kasım 1538 |
Sefer yönü: Babadağ-Yaş-Suceava[13] Osmanlı'ya vergi ödemeyen ve isyan eden Boğdan Voyvodası Petru Rareş üzerine yapılmış bir seferdir. Osmanlı ordusunun harekâtı karşısında Rareş, Transilvanya içlerine doğru kaçmaktan başka bir çare bulamamıştı. Osmanlı ordusu ise Yaş şehrini yakıp yıktığı gibi 16 Eylül 1538'de Voyvodanın merkezi olan Suceava şehrini de alır. Bu seferin sonunda Osmanlılar, Prut ile Dinyester nehirleri arasında kalan yerleri ellerine geçirmişlerdi. Elde edilen bu yerler, bir sancak haline getirilmişti. Boğdan Seferi Süleyman'ın en kısa süren seferlerinden birisidir.[26] |
 Suceava Kalesi |
| 9 | Budin Kuşatması | 20 Haziran 1541 - 27 Kasım 1541 |
Sefer yönü: Budin[13] İstabur Seferi, I. Süleyman'ın 1541'de Avusturya üzerine yapmış olduğu seferdir. Sefer Osmanlı'nın zaferi ile bitmiştir. Jan Zapolya'nın ölüp yerine oğlu Sigismund'un geçmesini fırsat bilen Ferdinand Budin'i kuşattı. Sonuçta Macaristan'a yeni bir sefer yapılma mecburiyeti doğar. Osmanlı hükümdarı, 1541 senesinin ilkbaharında bizzat kendisi sefere çıkar asıl ordunun yaklaşmakta oldugunu duyan Ferdinand kuvvetleri, bir gece gizlice kaçmak istedilerse de imha edilirler ve ordugahları da Türklerin eline geçer. Başkomutanları Rokendorf Komaran'da öldürülür. Bu savaş esnasında Avusturyalılar, ordugahlarının etrafına hendekler kazıp manialar koydukları ve "Istabur - Tabur" adı verilen istihkâmları yapmışlardı. Sultan Süleyman'ın bu dördüncü Macaristan seferine İstabur Seferi adı verilmiştir. Bu seferle Macaristan doğrudan doğruya Osmanlı topraklarına katıldı. |
 Budin Kuşatması |
| 10 | Estergon Kuşatması | 23 Nisan 1543 - 16 Kasım 1543 |
Sefer yönü: Eszek-Siklós-Budin-Estergon-Peşte[13] Ferdinand, değişik milletlerden oluşan yaklaşık 80.000 kişilik bir ordu toplamıştı. Ferdinand'ın bu büyük hareketini Fransız elçisi vasıtasıyla haber alan Osmanlılar, Budin'e yardım göndermek için derhal hazırlıklara başlarlar. Peşte kuşatmasının duyulması üzerine gerekli hazırlıklarını tamamlayan Sultan Süleyman, 23 Nisan 1543'te İstanbul'dan Macaristan üzerine hareket eder. Bu sırada önden gönderilen Osmanlı kuvvetleri ile hudut beyleri Nana ve Valpo gibi önemli iki kaleyi zapt ettikten sonra Sikloş'u kuşatırlar. Bu sıralarda Ösek'e gelmiş bulunan sultan, Sikloş'un kuşatılmasına yardıma gider. Böylece kale 8 Temmuz 1543'te alınır. Bu arada Peç şehri de teslim olmuştu. Bundan sonra sultan Budin'e gelir. Ardından Estergon üzerine varılır. Böylece şiddetli bir muharebe başlar. Dayanamayacaklarını anlayan kaledekiler, bir heyet göndererek 10 Ağustos 1543'te teslim olurlar. Estergon'un fethi ile sonuçlanan bu seferde Ferdinand'ın elinden eski Macar krallarının merkezi olan Estergon ve Budin'in güneybatısında bazı yerler alınır. | |
| 11 | Osmanlı-Safevî Savaşı | 29 Mart 1548 - 21 Aralık 1549 |
Sefer yönü: Tebriz-Van-Muş-Bitlis-Diyarbakır-Ergani-Harput-Elâzığ-Diyarbakır-Urfa-Birecik-Halep-Hama-Humus-Antakya[13] Sultan Süleyman, Avusturya seferinde iken Safevi Şahı I. Tahmasb Tebriz, Nahçıvan ve Van'ı ele geçirdi. Ayrıca Şii hakimiyetini de güçlü bir şekilde tesis etmiş, hatta bölgeye "halife" adlı casuslar bile göndermişti. Tahmasb'ın kardeşi Elkas Mirza ise Safevi Devleti tahtına çıkmak istiyordu. İsyan etti, fakat başarılı olamayarak I. Süleyman'a sığındı. Bu gelişmelerden haberdar olan Tahmasb da ordusunu topladı. Tebriz'deki İran Şahı I. Tahmasb padişahın Hoy'a geldiğini öğrenince bütün şehri tahliye ettirir ve kendisi de Kazvin'e kaçar. 27 Temmuz 1548 tarihinde padişah zorlanmadan Tebriz'i işgal eder. I. Süleyman şehirde 5 gün kaldıktan sonra Van'a geçer ve kaleyi kuşatır. 25 Ağustos'ta Van kalesi alınır. 29 Eylül'de padişah Diyarbakır'a 25 Kasım'da Halep'e geçip kışı burada geçirir. Sultan Süleyman 21 Aralık tarihinde İstanbul'a döndü. |
.jpg) Van |
| 12 | Nahcivan Seferi | 28 Ağustos 1553 - 31 Temmuz 1555 |
Sefer yönü: Kütahya-Ereğli (Mustafa'nın öldürülmesi)-Halep (kış orada geçer)-Diyarbakır-Erzurum-Kars-Karabağ-Nahçıvan-Erzurum-Sivas-Amasya (ikinci kış)[13] Safeviler 1553 yılında tekrar saldırıya geçti ve Erzurum'u kuşattı. Bunun üzerine 12. Seferini de (1553-1555) Azerbaycan'a yaptı. Bu sefere Nahcivan Seferi de denir. 1554 yılında Osmanlı Ordusu Kars'a geldikten sonra, Erivan, Nahcivan ve Karabağ'ı alarak yakıp yıkmıştı. Şah Tahmasp, o sırada ordusu ile Amasya'ya dönmüş olan Kanuni Süleyman'a elçi göndererek mektupla barış istemiştir. 1555 yılında yapılan Amasya Antlaşması'na göre Bağdat ve Gürcistan'ın bir bölümü Osmanlılar'a bırakıldı. Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi İmparatorluğu arasında yapılan ilk yazılı antlaşmadır. Böylece sonuçlanmış olan İran Savaşları, Osmanlı Devleti'ne Anadolu'nun savunulması bakımından önemli olan Doğu Anadolu'yu kazandırmış ve Hint ticaret yolunun geçtiği Irak arazisinin ele geçirilmesini sağlamıştır[28] |
 Nahcivan Seferi |
| 13 | Zigetvar Kuşatması | 1 Mayıs 1566 - 6 Eylül 1566 |
Sefer yönü: Sikloş-Peç-Zigetvar[13] Avusturya Arşidükü Maksimilyan'ın İstanbul Antlaşması'nı bozması, vergisini ödememesi ve Erdel'e girmesi üzerine Son seferini de Zigetvar Beyi Zirini üzerine yaptı. Yaklaşık 1 ay süren kuşatma sonrası Zigetvar Osmanlı'ya katıldı. Zigetvar fethedilmeden bir gün önce, 6 Eylül 1566 tarihinde Süleyman öldü. Savaş sırasında Kanuni'nin öldüğü askerlere söylenmedi. Bu durum askerlerin moralinin bozulmaması için yapılmıştır. Süleyman'dan sonra tahta II. Selim geçti. |
 Zigetvar Kuşatması |
I. Süleyman'ın rakipleri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Macaristan Kralı II. Lajos (1521-1526)
(1, 3. seferler) -
İspanya Kralı Şarlken (1529-1543) (4, 5, 9, 10. seferler) -
Rodos hakimi L'Isle-Adam (1522-1523) (2. sefer) -
Avusturya İmparatoru I. Ferdinand
(1529-1543) (4, 5, 9, 10. seferler) -
Safevi Şahı I. Tahmasp
(1534-1555) (6, 11, 12. seferler) -
Venedik Cumhurbaşkanı Andrea Gritti
(1537-1540) (7. sefer) -
Boğdan Voyvodası Petru Rareş (1537-1541)
(8. sefer) -
Avusturya Kralı II. Maximilian
(1564-1566) (13. sefer) -
Papa III. Paulus (7. Kuşatma)
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Footnotes
- Citations
- ^ a b Turnbull (2003), p. 100 (cover).
- ^ Zürcher (1999), p. 38.
- ^ Turnbull (2003), p. 45.
- ^ a b Pitcher (1972), p. 111.
- ^ (Encyclopaedia metropolitana: or Universal dictionary of knowledge, Volume 13. (1845) B. Fellowes).
- ^ a b Pitcher (1972), p. 112.
- ^ a b c Faroqhi (2008), p. 62.
- ^ Uyar and Erickson (2009), p. 74.
- ^ Mansel (2006), p. 61.
- ^ a b c Turnbull (2003), p. 55.
- ^ Turnbull (2003), p. 56.
- ^ Turnbull (2003), p. 57.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n Pitcher (1972), pp. 111–112.
- ^ a b Imber (2002), p. 49.
- ^ Turnbull (2003), pp 55-56.
- ^ Kinross (1979), p. 187.
- ^ Encyclopaedia Britannica, Expo 70 ed., Vol 21, p.388
- ^ a b Wheatcroft (2009), p. 59.
- ^ a b c d Turnbull (2003), p. 51.
- ^ Thompson (1996), p. 442.
- ^ Ágoston and Alan Masters (2009), p. 583.
- ^ Vambery, p. 298.
- ^ a b Cavendish (2006), p. 193.
- ^ Setton (1984), pp. 432-433.
- ^ Kurat (1966), p. 49.
- ^ Iorga (2005), p. 356. (Vol 2)
- ^ Iorga (2005), pp. 26-27. (Vol 3)
- ^ Kinross (1979), p. 236.