GN-z11
| GN-z11 | |
|---|---|
 GN-z11'in GOODS'un kuzey araştırmasının bir görüntüsü üzerine bindirilmiş resmi | |
| Gözlem verisi (Dönem J2000[1]) | |
| Takımyıldız | Büyük Ayı[1] |
| Sağ açıklık (α) | 12sa 36d 25,46s[1] |
| Dik açıklık (δ) | +62° 14′ 31,4″[1] |
| Galaksi sınıfı | Düzensiz |
| Boyut | 4.000 ± 2.000[2] |
| Özellikler | |
| Kırmızıya kayma (z) | 11,09+0,08 -0,12[2] |
| Mesafe | [dönüştürme: geçersiz sayı] |
| Kütle (m) | ~1×109 M☉ |
| Katalog belirtmeleri | |
GN-z10-1[2] • GND J-625464314 • GNS 2996 | |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
GN-z11, Büyükayı Takımyıldızı'nda bulunan yüksek derecede kırmızıya kaymış bir galaksidir.[3] GN-z11, yaklaşık 32 milyar ışık yılı (9,8 milyar parsek) gerçek mesafeye karşılık gelen z= 11,09'luk bir spektroskopik kırmızıya kaymaya sahiptir.[4] 13,4 milyar yıl önce, büyük patlamadan sadece 400 milyon yıl sonra var olduğu haliyle gözlemlendi.[2][5][6] Sonuç olarak, GN-z11'in uzaklığı bazen uygun olmayan bir şekilde[7] 13,4 milyar ışık yılı, yani ışığın aldığı yol mesafesinin ölçümü olarak belirtilir.[8][9]
Temmuz 2022'de GLASS-z13'ün keşfine kadar gözlemlenebilir evrende tanımlanmış en yaşlı ve en uzak bilinen gökadaydı. GN-z11 Hubble Uzay Teleskobu'nun CANDELS ve GOODS-Kuzey anketleri verilerini inceleyen bir ekip tarafından tespit edilmiştir.[10][11]
Yale Üniversitesi'nden çalışma ortak yazarı Pascal Oesch'e göre şu anda dünyanın bu galaksinin yaklaşık 32 milyar ışık yılı uzaklıkta olduğu tahmin ediliyor.[12]
Hubble'ın geniş alan kamerası 3'ü kullanan araştırma ekibi, GN-z11'e olan mesafeyi spektroskopik olarak ölçebilmek için kâinatın genişlemesi sebebiyle meydana gelen kırmızıya kaymayı ölçmek üzere ışığı bileşen renklerine ayırdı.[13]
GN-z11, Samanyolu'ndan 25 kat daha küçük olup Samanyolu Galaksisi yıldız kütlesinin %1'ine sahiptir. GN-z11, Samanyolu Galaksisi'nin bugün yaptığının yaklaşık 20 katı kadar bir hızla yıldız meydana getirmektedir.[13]
Çalışmanın yazarları şunları söyledi: “Bu kadar büyük bir galaksinin ilk yıldızların oluşmaya başlamasından ancak 200-300.000.000 yıl sonra var olması şaşırtıcı”, “O kadar erkenden bir milyar Güneş kütleli (bir Güneş kütlesi Güneş'in kütlesine eşittir) bir galaksi meydana getirmesiyle gerçekten büyük oranda yıldız üreterek hızlı bir büyüme sergilyor."[13]
“Böyle büyük bir mesafede bu beklenmedik parlak galaksinin keşfi, galaksilerin oluşumu için mevcut teorik modellerin bazılarını zorluyor”, “Böyle parlak galaksilerin kâinatta çok erken tarihte gerçekten ne kadar yaygın olduğunu ölçebilmek için daha büyük alan veri kümelerine şimdi ihtiyaç var.”[13]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "Hubble Team Breaks Cosmic Distance Record - Fast Facts". HubbleSite. 3 Mart 2016. STScI-2016-07. 6 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016.
- ^ a b c d Oesch, P. A.; Brammer, G.; van Dokkum, P. (Mart 2016). "A Remarkably Luminous Galaxy at z=11.1 Measured with Hubble Space Telescope Grism Spectroscopy". The Astrophysical Journal. 819 (2). 129. arXiv:1603.00461 $2. Bibcode:2016ApJ...819..129O. doi:10.3847/0004-637X/819/2/129.
- ^ Klotz, Irene (3 Mart 2016). "Hubble Spies Most Distant, Oldest Galaxy Ever". Discovery News. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016.
- ^ Drake, Nadia (3 Mart 2016). "Astronomers Spot Most Distant Galaxy—At Least For Now". National Geographic. No Place Like Home. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016.
- ^ Amos, Jonathan (3 Mart 2016). "Hubble sets new cosmic distance record". BBC News. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016.
- ^ Griffin, Andrew (4 Mart 2016). "Most distant object in the universe spotted by Hubble Space Telescope, shattering record for the farthest known galaxy". The Independent. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2017.
- ^ Wright, Edward L. (2 Ağustos 2013). "Why the Light Travel Time Distance should not be used in Press Releases". University of California, Los Angeles. 1 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ Borenstein, Seth (3 Mart 2016). "Astronomers Spot Record Distant Galaxy From Early Cosmos". Associated Press. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2016.
- ^ "GN-z11: Astronomers push Hubble Space Telescope to limits to observe most remote galaxy ever seen". Australian Broadcasting Corporation. 3 Mart 2016. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2016.
- ^ "Hubble breaks cosmic distance record". SpaceTelescope.org. 3 Mart 2016. heic1604. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016.
- ^ "Hubble Team Breaks Cosmic Distance Record". HubbleSite.org. 3 Mart 2016. STScI-2016-07. 11 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2016.
- ^ "Astronomers Spot Most Distant Galaxy—At Least For Now". Phenomena. 18 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016.
- ^ a b c d "Shattering the cosmic distance record, once again". Yale News. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016.