Filistin Gürcü Yazıtları
| Birü’l-Kutt Gürcü yazıtları | |
|---|---|
 Yazıt 1 | |
| Hammadde | Mozaik |
| Oluşturulma | MS 430 (iki kitabe) 532 AD (üçüncü kitabe) |
| Keşfedilme | 1952'de Virgilio Canio Corbo tarafından |
| Günümüzdeki konumu | Studium Biblicum Franciscanum, Kudüs |
Birü’l-Kutt yazıtları (Gürcüce: ბირ ელ ყუტის წარწერები ya da პალესტინის ქართული წარწერები / "Filistin Gürcü yazıtları"), Gürcü Asomtavruli yazısı ile yazılmış olan Eski Gürcü dilindeki en eski mozaik yazıtlarıdır ve İtalyan arkeolog Virgilio Canio Corbo tarafından 1952'de[1] Yahudiye Çölü'nde, Birü’l-Kutt yakınlarında, Kudüs'ün 6 km güneydoğusunda ve Beytüllahim'in 2 km kuzeyinde[2] bir Gürcü manastırındaki kazı çalışmasında gün yüzüne çıkarılmıştır. Gürcü yazıtları, mozaik zemin katında bulundu.[3][4][5] İki yazıt, MS 430'a ve üçüncüsü de MS 532'ye tarihlendirildi.[6][7] Birü’l-Kutt yazıtları, Gürcistan'da bulunan ve yine Asomtavruli ile yazılmış Bolnisi yazıtlarından yaklaşık altmış yıl daha eskidir.
Yazıtların keşfedildiği manastır, Gürcü filozof ve kraliyet prensi İberyalı Petrus (Petre İberi) tarafından kurulmuş yahut yeniden inşa edilmiştir. Yazıtlardan biri ondan ve babasından söz eder.[8][9] Diğer yazıt, Petre İberi'nin muhtemel dedesi olduğu düşünülen İberya'lı Bakur'dan bahseder.[10]
2015 yılı itibarıyla, ilk iki yontma yazıt, günümüze kadar kaybolmamış en eski Gürcü yazıtlarıdır. Yazıtlar, Kudüs'teki Terra Sanctum Müzesi'nde muhafaza edilmektedir.[11] Petre İberi'den bahseden Yazıt 2 şu anda kayıptır.[12]
Yazıtlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazıt 1[değiştir | kaynağı değiştir]
| “ | ႣႠ ႻႭჃႻ ႤႭჃႪႬႨ Ⴋ |
„ |
- Çeviri: "İsa Mesih, Bakur ve Griormizd'e ve onların soyundan olanlara merhamet et."
- Tarih: MS 430
Yazıt 2[değiştir | kaynağı değiştir]
| “ | ႼႫႨႣႠႭ ႧႤႭႣႭႰ Ⴄ ႫႠႰ Ⴌ ႣႠ ႡႭჃ |
„ |
- Çeviri: "Aziz Teodore, Maruan ve Burzen'e merhamet et, Amin"
- Tarih: MS 430
Yazıt 3[değiştir | kaynağı değiştir]
.jpg)
| “ | ႸႤႼႤႥႬႨႧႠ Ⴕ ჁႱႨႧႠ ႣႠ Ⴋ ႤႭႾႤႡႨႧႠ ႼႫႨႣႨႱႠ ႣႠ Ⴇ ႤჂႱႨႧႠ |
„ |
- Çeviri: "İsa Mesih'in ve Aziz Teodore'nin yardımıyla Tanrı Antoni Abay ve bu mozaiğin döşemecisi İosia'ya ve İosia'nın babasına ve annesine merhamet etsin, Amin.
- Tarih: MS 532
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Khurtsilava, p. 56
- ^ Khurtsilava, p. 57
- ^ Gideon Avni, The Byzantine-Islamic Transition in Palestine: An Archaeological Approach, p. 149, Oxford University Press, 2014
- ^ Dairat Al-Athar al-Ammah, Annual of the Department of Antiquities, p. 78
- ^ Michael Avi-Yonah, Ephraim Stern, Encyclopedia of Archaeological Excavations in the Holy Land, V. 3, pp. 879-882
- ^ Hewitt, p. 4
- ^ Khurtsilava, p. 58
- ^ Louis Leloir, Corpus Scriptorum Christianorum Orientalium, p. 71, Secrétariat du Corpus SCO, 1976
- ^ Glen Warren Bowersock, Peter Brown, Oleg Grabar, Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World, p. 466
- ^ Khurtsilava, p. 59
- ^ Monachesimo 9 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Studium Biblicum Franciscanum
- ^ Khurtsilava, p. 61
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hewitt, B.G. (1995). Georgian: A Structural Reference Grammar. John Benjamins Publishing. ISBN 978-90-272-3802-3.
- Khurtsilava, Besik (2014). Georgian heritage on the Holy Land, Istoriani.
- "The inscriptions of the Georgian Monastery in Bi’r el-Qutt and their chronology", Besik Khurtsilava 8 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Wachtang Djobadze, Materials for the study of Georgian monasteries in the Western environs of Antioch on the Orontes, Volume 48; Volume 372, Corpussco, 1976
- Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, Volume. 7, pp. 651–652, Tbilisi, 1984
- Giorgi Tsereteli, The oldest Georgian inscriptions from Palestine, Tbilisi, 1960
- Le Destin de la Géorgie, Revue de Karthvélologie, 1961, p. 115
- Chachanidze, V., Peter the Iberian and the archaeological excavations of Georgian monastery in Jerusalem, Tbilisi, 1974