İçeriğe atla

McDonnell Douglas F-15 Eagle

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(F-15 sayfasından yönlendirildi)
F-15
TürüAvcı, Hava Üstünlük Uçağı
Ulusal köken ABD
ÜreticiMcDonnell Douglas/Boeing IDS
İlk uçuş27 Temmuz 1972
Hizmete giriş9 Ocak 1976
Diğer kullanıcılarAmerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri
İsrail Hava Kuvvetleri
Japon Öz Savunma Kuvvetleri
Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri
Üretim sayısı1,198
F-15 kullanıcıları (Normal F-15 Kullanıcıları Camgöbeği renkle, F-15E Strike Eagle Kullanıcıları Kırmızı renkle, her iki varyantın kullanıcıları Koyu Mavi renkle gösterilmiştir.)

McDonnell Douglas F-15 Eagle, veya kısaca F-15, McDonnell Douglas tarafından tasarlanan çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun bir Amerikan savaş uçağıdır. Tekliflerin değerlendirilmesinin ardından ABD Hava Kuvvetleri (USAF), özel bir hava üstünlüğü avcı uçağı ihtiyacını karşılamak üzere 1969 yılında McDonnell Douglas'ın tasarımını tercih etti. Eagle, ilk uçuşunu Temmuz 1972'de gerçekleştirdi ve 1976 yılında hizmete girdi. Özellikle İsrail Hava Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen operasyonlarda olmak üzere, hava muharebelerinde 104 zafer kazanan ve hiç kayıp vermeyen Eagle, en başarılı modern avcı uçakları arasında yer almaktadır.[1]

F-15 Eagle, İsrail, Japonya ve Suudi Arabistan dâhil olmak üzere birçok ülkeye ihraç edildi. Başlangıçta yalnızca hava üstünlüğü avcı uçağı olarak tasarlansa da, F-15'in yapısında büyük ölçüde kullanılmayan ikincil kara saldırı kabiliyeti de bulunuyordu. Zamanla bu esnek tasarım, F-15'in geliştirilmiş bir türevi olan F-15E Strike Eagle'ın ortaya çıkmasına olanak sağladı. Bu varyant 1989 yılında hizmete girdi ve çeşitli ülkelere ihraç edildi. Yabancı kullanıcılar için F-15 Eagle ve F-15E Strike Eagle'ın farklı alt varyantları geliştirildi; bu gelişmiş modellerin üretimi günümüzde de devam etmektedir.

F-15, Soğuk Savaş'ın son döneminde F-4 Phantom II'nin yerini alarak, ABD Hava Kuvvetleri ile müttefik ülkelerin başlıca hava üstünlüğü avcı uçağı hâline geldi. İlk kez 1979 yılında İsrail Hava Kuvvetleri tarafından kullanıldı ve 1982 Lübnan Savaşı'nda yoğun olarak görev yaptı. ABD Hava Kuvvetleri hizmetinde ise F-15, 1991 Körfez Savaşı'nda ve Yugoslavya üzerindeki operasyonlarda muharebe tecrübesi kazandı. 2000'li yıllarda USAF, F-15A/B/C/D modellerini aşamalı olarak F-22 Raptor ile değiştirmeye başladı. Ancak yeni uçakların sınırlı tedariki nedeniyle, özellikle Ulusal Hava Muhafızları bünyesindeki birçok F-15C/D'nin emekli edilmesi 2026 yılına ertelendi. Bu durum, USAF'ı yeterli sayıda hava üstünlüğü uçağına sahip olmak amacıyla F-22 filosunu gelişmiş bir F-15 türevi olan F-15EX ile desteklemeye yöneltti. F-15, hâlen birçok ülkenin envanterinde aktif olarak görev yapmaktadır.

Teknik özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
F-15 Proje çizimi
  • Uzunluk: 19,43 metre
  • Yükseklik: 5,69 metre
  • Kanat açıklığı: 13,06 metre
  • Servis tavanı: 19812 metre
  • Hızı: 2,5 Mach (13716 metrede)
  • Ağırlık: 30.600 kilogram (tam yüklü)
  • Menzil: 2000-3500 kilometre
  • İtme: Çift motor (6744 lb)
  • Motor: 2 × Pratt & Whitney F100-PW-100 ya da 220 afterburning (ard yakma) turbofans
    • Özgün itme gücü: 14,590 lbf[124] (64.9 kN) her biri
    • Ard yakmayla itme gücü: 23,770 lbf (220[124] için 105.7 kN ) her biri

Çeşitleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tipik modeller

[değiştir | kaynağı değiştir]
USAF F-15C AIM-7 Sparrow'a ateş ederken, 2005
F-15E kokpitinin dolum tankerinden görüntüsü.
Bu madde F-15A, B, C, D ve benzer çeşitleri hakkındadır. F-15E, F-15I, F-15S, F-15K, F-15SG, F-15SA, F-15QA, F-15X/F-15EX ve diğer F-15E-tabanlı çeşitler için McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle sayfasına bakınız.
F-15A
Tek kişilik, tüm hava koşullarına uygun hava üstünlüğü avcı uçağı modeli. 1972–1979'da 384 adet üretildi.
F-15B
İki kişilik eğitim uçağı modeli. 1972–1979'da 61 adet üretildi.
F-15C
Geliştirilmiş tek kişilik, her hava koşuluna uygun hava üstünlüğü avcı uçağı modeli. 1979–1985'te 483 adet üretildi. Son 43 F-15C, AN/APG-70 radarı ve daha sonra AN/APG-63(V)1 radarı ile yükseltildi.
F-15D
İki kişilik eğitim uçağı modeli. 1979–1985'te 92 adet üretildi.
F-15J
Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri için tek kişilik tüm hava koşullarına uygun hava üstünlüğü avcı uçağı modeli. 1981–1997'de Mitsubishi Heavy Industries tarafından 139 adet üretildi.
F-15DJ
Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri için iki kişilik eğitim versiyonu. 1981–1997'de Mitsubishi Heavy Industries tarafından 25 adet üretildi.
F-15N Sea Eagle
F-15N, 1970'lerin başında ABD Donanması'na daha ağır olan ve o zamanlar "daha riskli" olarak kabul edilen Grumman F-14 Tomcat'e alternatif olarak önerilen taşıyıcı özellikli navalize edilmiş modeldi.Uzun menzilli bir radarı veya F-14 tarafından kullanılan uzun menzilli füzeleri yoktu. F-15N-PHX, AIM-54 Phoenix füzesini taşıyabilen, ancak F-15A'da AN/APG-63 radarının geliştirilmiş bir versiyonuna sahip, önerilen başka bir deniz versiyonuydu. Bunlar, katlanır kanat uçları, güçlendirilmiş iniş takımı ve gemide operasyon için daha güçlü bir kuyruk kancası içeriyordu.
F-15E Strike Eagle
Uygun yakıt depolarıyla donatılmış, iki kişilik, her hava koşulunda kullanılabilen çok amaçlı saldırı modeli. F-15I, F-15S, F-15K, F-15SG, F-15SA ve diğer modeller için geliştirildi. 1985'ten beri üretilen 400'ün üzerinde F-15E ve türev varyantları hala üretimde.
F-15SE Silent Eagle
Mart 2009'da Boeing, uygun yakıt tanklarını uyumlu silah bölmeleri ile değiştirmek ve ikiz dikey kuyrukları 15 derece dışa eğmek gibi değişiklikler yoluyla azaltılmış radar kesitine sahip Önerilen bir F-15E modeliydi.
F-15 2040C
F-15C'ye hava üstünlüğü rolünde F-22'yi tamamlamasına izin veren yükseltme teklif edildi. 2040C konsepti, Güney Kore ve İsrail'e önerilen Silent Eagle'ın bir evrimi olup, gözlemlenebilirliği düşük bazı iyileştirmelere sahiptir, ancak çoğunlukla en son hava yeteneklerine ve ölümcüllüğüne odaklanmıştır. Teklif, kızılötesi arama ve izlemeyi, silah istasyonlarının sayısını iki katına çıkarmayı, maksimum 16 havadan havaya füze için dörtlü rafları, Pasif/Aktif Uyarı Hayatta Kalma Sistemini, uyumlu yakıt tanklarını, yükseltilmiş APG-63(v)3'ü içeriyor. AESA ve F-22 ile veri aktarımına izin veren bir "Talon HATE" iletişim bölmesi.
F-15EX Eagle II
F15'in en güncel versiyonudur. Boeing şirketi tarafından tamamen kendi inisiyatifiyle üretilen bu versiyonda, uçağın kokpiti tamamen dijitalleştirilmiştir. Boeing şirketinin iddialarına göre F 15-EX modeli dünyanın en gelişmiş muharebe bilgisayarına sahiptir. Ayrıca silah istasyonlarının sayısı 27'ye çıkartılmıştır. Bu sayede uçak tek seferde 12 havadan havaya ve 15 de havadan karaya füze taşıyabilecektir. Bu versiyon ile F 15'in hizmet süresinin 2040'a kadar uzatılması planlanmaktadır. ABD ordusunun yakın zamanda bu uçaktan sipariş etmesi ve 2024'ten itibaren envantere girmesi planlanmaktadır. Tahmini üretim adedinin 144 olacağı konuşulmaktadır. Boeing şirketi bu versiyon için müşteri arayışına girmiştir. 2021 yılında Türkiye'nin F 35'e alternatif olarak bu uçaktan sipariş edeceği dedikoduları ortaya atılmış ancak yalanlanmıştır.

Prototipler

[değiştir | kaynağı değiştir]
F-15A 71–0280, ilk protorip
F-15A-1, AF Seri No. 71-0280
F-15A-1, AF Ser. No. 71-0281
F-15A-2, AF Ser. No. 71-0282
F-15A-2, AF Ser. No. 71-0283
F-15A-2, AF Ser. No. 71-0284
F-15A-3, AF Ser. No. 71-0285
F-15A-3, AF Ser. No. 71-0286
F-15A-4, AF Ser. No. 71-0287
F-15A-4, AF Ser. No. 71-0288
F-15A-4, AF Ser. No. 71-0289
F-15B-1, AF Ser. No. 71-0290
F-15B-2, AF Ser. No. 71-0291

Silahlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta McDonnell Douglas F-15 Eagle ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Spick 2000, s. 127.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=McDonnell_Douglas_F-15_Eagle&oldid=35556789" sayfasından alınmıştır