Exotica (film)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Exotica
Exotica
"Exotica" filminin özgün sinema afişi
YönetmenAtom Egoyan
YapımcıAtom Egoyan
SenaristAtom Egoyan
OyuncularBruce Greenwood
Don McKellar
Mia Kirshner
Elias Koteas
David Hemblen
MüzikMychael Danna
Görüntü yönetmeniPaul Sarossy
KurguSusan Shipton
StüdyoARP
Ego Film Arts
Téléfilm Canada
Miramax Films
DağıtıcıMiramax Films
CinsiSinema filmi
TürüDram, erotik, psikolojik, gerilim
RenkRenkli
Yapım yılı1994
Çıkış tarih(ler)i16 Mayıs 1994, Cannes Film Festivali
18 Ağustos 1995,İstanbul (Kent, As, Fitaş Sinemaları)
Süre103 dakika
ÜlkeKanada Kanada
Dilİngilizce (yer yer İbranice)
Bütçe2.000.000 Kanada doları
Hasılat4.183.000 ABD doları (ABD'de)
Diğer adlarıExotica (Türkiye ve diğer pek çok ülkede)
Exótica (İspanya)

Exotica, 1994 Kanada yapımı erotik dramatik filmdir. Film Türkiye'de 18 Ağustos 1995 tarihinde birçok ülkede olduğu gibi özgün adıyla gösterime girmiştir.[1]

Ermeni asıllı Kanadalı yönetmen Atom Egoyan'ın senaryosunu yazıp yönettiği, aynı zamanda da yapımcılığını üstlendiği filmin başlıca rollerinde Bruce Greenwood, Don McKellar, Mia Kirshner, Elias Koteas ve Arsinée Khanjian (Atom Egoyan'ın eşidir) oynamışlardır. Bu oyuncular Egoyan'ın gedikli oyuncularıdır ve onun neredeyse her filminde yer almışlardır. Filmin özgün müziği Mychael Danna'ya aittir.

Film adını Kanada'da, göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı kent olan Toronto'nun varoşlarındaki bir striptiz kulübünün adından alır. Bu kulüpte yine filme (ve kulübe) adını veren ve filmde sürekli olarak işitilen bir müzik türü olan "Exotica" çalınmaktadır. Kulübün lezbiyen sahibesi (Arsinée Khanjian), külüpte çalışan genç dansçı (Mia Kirshner) ve kulübün hayata küsmüş DJ (Elias Koteas)'i ile devamlı müşterilerden yalnız ve takıntılı bir adam olan vergi memuru (Bruce Greenwood), gizli bir gey olan evcil hayvan dükkânı sahibi (Don McKellar)'ın yolları ve kaderleri bu kulüpte kesişir. Bu kasvetli film ilerledikçe acı çeken bu nevrotik karakterlerin birbirleri ile olan ilişkileri daha da belirgin hale gelir, ancak sorunları çözüleceğine daha da çözümsüz bir hal alır, tıpkı Egoyan'ın birer bilmeceyi andıran öteki filmlerinde olduğu gibi.

"Exotica", 16 Mayıs 1994'te ilk gösteriminin yapıldığı Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye ödülüne aday gösterilmiş, FIPRESCI ödülü almıştı. Çeşitli yarışma ve festivallerde filme tam 13 ödül daha verilmiş, 7 ödüle de aday gösterilmişti.[2] Bu melankolik film, sanat filmi (art-house) kategorisinde olmasına rağmen gişede 5 milyon dolar hasılat toplamıştı.

Tarzı[değiştir | kaynağı değiştir]

Neredeyse tamamı iç mekanlarda çekilmiş olan bu film klasik bir dramatik yapıdan yoksundur. Olaylar kronolojik bir bütünlük içinde anlatılmadığı gibi dramatik yapının gerektirdiği sebep sonuç ilişkileri de filmde çok net bir şekilde ortaya konmaz. Filmde Egoyan tarafından bilerek büyük boşluklar bırakılmıştır. Film bittiğinde bile seyirci karakterlerin birçok sırrına ulaşamaz. Olaylardan ve hikâye anlatımından çok karakterler üzerine oturtulmuş olan filmin başındaki bir cümlede de vurgulandığı gibi seyirciden karakterlerin yüzlerine yoğunlaşmaları ve bu yüzlerin altında yatan anlamları keşfetmeleri istenmektedir. Filmdeki yalnız ve melankolik karakterlerin öyküleri ile ilgili seyirciye bazı ipuçları verilir ama 2 saatin sonunda halâ onların sırlarının tamamını keşfetmek mümkün olmaz. Gece kulübündeki striptiz dansı sahneleri de zaten bu durumun bir metaforu gibidir: kulübün kurallarına göre müşterinin masasında yapılan bu kışkırtıcı kucak dansları sırasında dansöze dokunmak kesinlikle yasaktır, ancak müşteri hayâl gücünü istediği şekilde kullanabilir. Bütün bunlar zaten Atom Egoyan'ın bütün filmlerinde göze çarpan ortak özellikleridir.

Film sanıldığı gibi açık saçık bir film değildir. Çok çok erotik olarak nitelendirilebilecek bu filmde cinsellik ve çıplaklık seyirciyi kışkırtmak, uyarmak için değil aksine yabancılaştırma duygusunu arttırmak için bilerek kullanılmıştır.

Temalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin temalarından en baskın olanı, Egoyan'ın her filminde bolca işlediği en gözde teması olan "yalnızlık ve umutsuzluk" temasıdır. Striptiz kulübünü dolduran yalnız ve umutsuz adamlar eylemsiz olarak öylece otururlar ve pasif bir şekilde gösterileri izlerler. Diğer bir tema yabancılaşmış olan insanların ilişkilerinin maddiyata indirgenmiş olmasıdır. Filmde her şey bıktırıcı bir şekilde parayla ölçülür. Diğer bir tema da röntgencilik (voyeurism) ve eşcinsellik temalarıdır.[3]

Karakterler ve konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Klasik dramatik bir yapıdan uzak, kronolojik bir sıra da izlemeyen bu filmin konusunu anlatmak yerine filmin karakterlerini tanıtmak ve konuyu onların üzerinden anlamaya çalışmak daha mantıklı olacaktır. Filmde kaderleri ve yolları Exotica adlı striptiz kulübünde kesişecek olan belli başlı karakterler şunlardır:

  • Francis Brown (Bruce Greenwood) - Filmin bu merkezi karakteri vergi hesap kontrolörü olarak çalışmaktadır. Sürekli olarak tek çocuğunu ve arkasından da karısını kaybetmiş olmasının acısını çeker. Bunlara ilaveten önceleri küçük kızının ölümünden sorumlu tutulmuş, ancak gerçek katil yakalanınca aklanabilmiştir. Sırtındaki bu ağır yükleri hafifletebilmek için her gece Exotica adlı striptiz kulübüne gitmeyi ritüel haline getirmiştir. Her gece takıntılı bir şekilde gözde dansçısı Christina'yı masasına çağırır ve para karşılığında onun kışkırtıcı kucak dansını izler, ancak kulüp kurallarına göre dansçılara dokunmak yasaktır. Christina da konuşarak onun ızdırabını hafifletmeye çalışır. Christina daha önce ölen kızının bakıcılığını da yapmıştır. 'Liseli kız' kıyafetleriyle sahneye gelerek striptiz şovuna başlar. Francis bazı geceler tekerlekli sandalyeye mahkûm erkek kardeşi Harold (Victor Garber)'ın kızı Tracey (Sarah Polley)'i, halâ öldüğünü kabullenemediği kızına bakması için evine getirir, onun flüt ve piyano çalmasını izler karşılığında ona para öder ve tekrar evine bırakır. Tracey bu durumdan pek memnun değildir, amcasının bu isteğini biraz garip bulur ve istemeyerek yapar. Francis Gündüzleri de bir evcil hayvan dükkânının sahibi Thomas Pinto'nun hesaplarını kontrol etmektedir.
  • Christina (Mia Kirshner) - Exotica nın ve Francis'in gözde dansözüdür. Francis'in kızı ölmeden önce ona bakıcılık da yapmıştır. Francis'e sempati beslemektedir, bazen konuşarak onu teselli etmeye çalışır. Çocukluğundan beri girip çıktığı bu kulüpte sonradan dansözlüğe başlamıştır. Eski sevgilisi olan kulübün DJ'i Eric'e yüz vermez hattâ ondan nefret eder, çünkü Eric kulübün sahibesi Zoe ile bir sözleşme yapmıştır: Zoe gebedir ve doğacak çocuğuna isim verebilmesi için Eric'le bir nevi anlaşmalı evlilik yapmıştır. Filmde Zoe ile Christina arasında lezbiyen bir ilişkinin olduğu da ima edilir.
  • Zoe (Arsinée Khanjian) - Striptiz kulübünün sahibesi. Aslında pek hoşlanmadığı bu işi annesinin ölümü üzerine istemeyerek kabullenmiştir. Kulübün kadın figürü şeklideki tek yönlü aynalarla kaplı duvarlarından dansçı kadınları ve Eric'i gizlice gözetler. Gebedir ve bebeği gayrimeşru doğmasın diye DJ Eric'le bir sözleşme imzalamıştır. Filmin bir sahnesinde Zoe'nin Christina'yla öpüştüğü görülür.
  • Eric (Elias Koteas) - Kulübün disk jokey'i, Christina'nın eski sevgilisi, Zoe'nin anlaşmalı kocasıdır. Kulüpte tüm sahneye hakim yüksek bir platformda oturarak DJ'lik yapar. Kendine güvenen bir ses tonuyla mikrofondan yaptığı tahrik edici ve iç gıcıklayıcı anonslarla kızları müşterilerin masalarına 'pazarlar', hep aynı cümleleri kurar. Hayata küsmüş gibidir. Ancak eski sevgilisi Christina sahneye çıkınca kendine olan tüm güveni kaybolur. Christina'yı Francis'ten deli gibi kıskanmaktadır. Kulübün tuvaletinde Francis'i Christina'ya dokunması için teşvik eder, Francis kulübün kurallarını çiğneyerek Christina'ya eliyle temas edince de onu döverek kulüpten atar.
  • Thomas Pinto (Don McKellar) - Evcil hayvan satan bir dükkânın sahibi olan Thomas gizli bir eşçinseldir. Utangaç ve içe dönük bir kişilik yapısı olan bu adam sıklıkla gittiği yurt dışından nesli tükenmekte olan kuşların yumurtalarını getirerek yasa dışı olarak ülkeye sokar. Diğer gizli geylerle buluşmak için hiç hoşlanmadığı halde sıklıkla bale gösterilerine gider. Bilet bulmanın oldukça zor olduğu bu temsillerde diğer bir geyin önceden satın almış olduğu iki biletten birine bale binası dışında müşteri araması adeta partner bulmak için bir parola haline gelmiştir. Francis ise yumurta kaçakçılığla hayli para kazanmış olan Thomas'ın hesaplarını bizzat dükkânına gelerek incelemektedir. Haliyle gümrük görevlileri de Thomas'ın peşindedir.
  • Harold (Victor Garber) - Francis'in erkek kardeşi, Tracey'nin babası. Francis'e karşı biraz boynu bükük duruşunun nedeni filmin sonunda anlaşılır. Yıllarca Francis'in siyah derili eşiyle yasak aşk yaşamıştır. Francis'in karısının öldüğü trafik kazasında o da arabada olduğu için sakat kalmıştır.
  • Tracey (Sarah Polley) - Harold'un kızı, Francis'in yeğeni. Amcasının bir türlü öldüğünü kabullenemediği kızına eskisi gibi bakıcılık yapmaya devam etmektedir. Amcası Francis onu düzenli olarak kendi evine götürmekte, bakıcı ücretini de ödeyerek akşam götürüp babasına teslim etmektedir. Tracey bu durumu tuhaf bulmakla birlikte istemeyerek de olsa amcasının bu isteğini kabul etmeyi sürdürür.
  • Filmin finali: Christina'yı görmeden duramayacağını anlayan Francis kendisini tekrar kulübe kabul ettirmeye çalışsa da kurallar kesindir, Zoe onu nazikçe geri çevirir. Bunun üzerine Francis kulübe kendi yerine, üzerine telsiz mikrofon yerleştirdiği Thomas'ı gönderir (yardımları karşılığında Thomas'ın kaçakçılık ve vergi suçlarını görmezden gelip onu hapisten kurtaracağına söz vermiştir). Kulüpte Christina'nın Thomas'a da aynı yakınlığı gösterdiğini gören Eric, Francis'e yapmış olduğu gibi tuvalette onu da tuzağa düşürmeye çalışır, yani onu da Christina'ya dokunmaya zorlar. Kulüp dışındaki arabasının içinde bunları telsizden duyan Francis Eric'i öldürmeyi kafasına koyar. Thomas'ın tabancasını alarak kulüp dışında Eric'i beklemeye başlar. Ancak Eric ağlayarak Francis'e kızının cesedini arazide kendisinin bulmuş olduğunu söyleyince Francis elem duyan bu adama sarılır, öldürmekten vazgeçmiştir.

Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Christina (Mia Kirshner) Exotica kulübündeki değişmeyen dansını yapıyor.
Oyuncu Rolü
Bruce Greenwood Francis Brown
Don McKellar Thomas Pinto
Elias Koteas Eric
Mia Kirshner Christina
Arsinée Khanjian Zoe
Calvin Green Gümrük Memuru
David Hemblen Gümrük Müfettişi
Peter Krantz Taksideki Adam
Sarah Polley Tracey Brown
Victor Garber Harold Brown

Filmin müziği[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmde kullanılan bazı müzik parçaları şunlardır:[4]

  1. "Everybody Knows" - Seslendiren: Leonard Cohen Beste: Leonard Cohen ve Sharon Robinson
  2. "Flame of Desire" - Seslendiren: Studebaker John ve The Hawks, Beste: John Grimaldi
  3. "Real Love" - Seslendiren: Studebaker John and The Hawks, Beste: John Grimaldi
  4. "Fresh Has Jus B'Gun" - Seslendiren: MVP, Beste: Courtney Cunningham, Franz Malvoism, Kevin Coleey ve Philip Cole
  5. "Fresh Has Jus B'Gun Remix" - Seslendiren: MVP, Beste: Courtney Cunningham, Franz Malvoism, Kevin Coleey and Philip Cole
  6. "Ave Generosa" - Seslendiren: The Toronto Consort. "Full Well She Sang" albümünden
  7. "Je vous pri" - Seslendiren: The Toronto Consort. "Full Well She Sang" albümünden
  8. "A chantar" - Seslendiren: The Toronto Consort. "Full Well She Sang" albümünden
  9. "Impromptu, Op. 90 No. 4" Seslendiren: Eve Egoyan, Beste: Franz Schubert
  10. "Montagueler ve Capuletler"in giriş bölümü - "Romeo ve Juliet" balesinden, Beste: Sergei Prokofiev

14 Şubat 1995 tarihinde filmin bir soundtrack albümü "Varese Sarabande" etiketiyle CD ve kaset formatlarında piyasaya verilmiştir. Albümde yer alan ve tamamı Mychael Danna tarafından bestelenmiş olan parçalar şunlardır (albümden örnekler dinlemek için 3 Nisan 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.):

  1. Exotica
  2. Something Hidden
  3. Dilko Tamay Huay
  4. Field 1. Field 2
  5. Pagan Song
  6. Kiss
  7. Inside Me
  8. My Angel
  9. Little Touch
  10. Field 3
  11. Snake Dance
  12. Field 4
  13. Mujay Yaad
  14. Ride Home

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Gişe geliri[değiştir | kaynağı değiştir]

Film, Toronto'daki açılış haftasında 32.856 $ hasılat elde etti.[5] Filmin sınırlı gösterimdeki ilk gişe performansı, dağıtımcılar tarafından "çok büyük" olarak kabul edildi.[6] Mart 1995'te ABD'li eleştirmen Roger Ebert, Exotica'nın Kanada'da gişe rekorları kırdığını bildirdi.[7] 1995'e gelindiğinde, Exotica Kanada'da 1,75 milyon dolar hasılat elde etmişti, bu İngiliz-Kanada sineması için önemli bir meblağdı.[8] Film, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da 5.13 milyon$ hasılat elde ettikten sonra yayınına son verdi.[9] Exotica, Egoyan'ın en büyük finansal başarısıydı[10] ve onun gişe rekortmeni olarak anılmaktadır.[11]

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

1994 Cannes Film Festivali'nde Exotica, FIPRESCI Ödülü'nü kazandı,[12] ilk kez bir İngiliz Kanada filmi bu ödülü kazandı.[13] 1994 Genie Ödülleri'nde film, Egoyan için En İyi Film ve En İyi Yönetmen ile birlikte En İyi Orijinal Senaryo da dahil olmak üzere sekiz ödül kazandı.

Ödül Tören tarihi Kategori Kazanan Sonuç Ref.
AVN Ödülleri 1996 En iyi Alternatif Yetişkin Film Atom Egoyan Kazandı [14]
Belçika Film Eleştirmenleri Birliği 1995 Grand Prix Kazandı [15]
Kanada Görüntü Yönetmenleri Derneği 1994 En iyi Sinematografi Paul Sarossy Kazandı [16]
Cannes Film Festivali 12–23 Mayıs 1994 FIPRESCI Prize Atom Egoyan Kazandı [12]
Uluslararası Film Eleştirmenleri Federasyonu 1996 En İyi Film Adaylık [17]
En iyi Senaryo Adaylık
Fransız Sinema Eleştirmenleri Sendikası 1995 En iyi Yabancı Film Kazandı [18]
Genie Ödülleri 1994 En iyi film Atom Egoyan and Camelia Frieberg Kazandı [18][19]
En iyi Yönetmen Atom Egoyan Kazandı
En iyi Erkek Oyuncu Elias Koteas Adaylık
En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Don McKellar Kazandı
En İyi Orijinal Senaryo Atom Egoyan Kazandı
En iyi Sanat Yönetmeni Richard Paris ve Linda Del Rosario Kazandı
En iyi Sinematografi Paul Sarossy Kazandı
En İyi Kostüm Tasarımı Linda Muir Kazandı
En iyi Düzenleme Susan Shipton Adaylık
En iyi Ses Daniel Pellerin, Keith Elliott, Peter Kelly ve Ross Redfern Adaylık
En iyi Ses Düzenleme Sue Conley, Andy Malcolm, Paul Shikata, Peter Winninger ve Steve Munro Adaylık
En iyi Müzik Mychael Danna Kazandı
Bağımsız Ruh Ödülleri 23 Mart 1996 En iyi Yabancı Film Atom Egoyan Adaylık [20]
Toronto Uluslararası Film Festivali 8–17 Eylül 1994 En iyi Kanada Filmi Kazandı [21]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  2. ^ "Exotica/awards" (İngilizce). IMDb. 18 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2010. 
  3. ^ "Exotica/What brought this man to this place?" (İngilizce). epinions.com. 25 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  4. ^ "Exotica (1994)/soundtrack" (İngilizce). IMDb. 7 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  5. ^ Klady, Leonard (3 Ekim 1994). "'Cop' tops; 'Terminal' OK; 'Wood' strong". Variety (İngilizce). s. 14. 
  6. ^ Naficy 2001, s. 57.
  7. ^ Ebert, Roger (6 Mart 1995). "'Exotica' Pleases Filmmaker In US". Rogerebert.com. 4 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016. 
  8. ^ Wise, Wyndham (1995). "The True Meaning of Exotica". Take One. s. 56 ~dil=İngilizce. 
  9. ^ Wilson 2009, s. xi.
  10. ^ Beard 2007, s. 123.
  11. ^ "The 20 Best Canadian Films of All Time". Take One. Bahar 1998. s. 22. 
  12. ^ a b "Festival de Cannes: Exotica". festival-cannes.com. 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2009. 
  13. ^ Magder 2013, s. 164.
  14. ^ Egoyan, Atom (Yaz 2004). "Dr. Gonad". Granta #86 (İngilizce). 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021. 
  15. ^ Burwell 2007, s. 368.
  16. ^ "Cinematographer Paul Sarossy Returns to York to Mentor Students". York University. 23 Eylül 2008. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021. 
  17. ^ Gire, Dann (15 Ocak 1996). "Chicago critics stand own ground with film nominations". The Daily Herald. s. 36. 
  18. ^ a b Tschofen 2006, s. 368.
  19. ^ Playback Staff (7 Kasım 1994). "The 1994 Genie nominees". Playback. 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021. 
  20. ^ Maslin, Janet (24 Mart 1996). "Oscar's Roster: A Mostly Motley Crew". The New York Times. 17 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021. 
  21. ^ "Awards". Toronto International Film Festival. 9 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021. 

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Exotica_(film)&oldid=32528900" sayfasından alınmıştır