Evan Hunter

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Evan Hunter
DoğumSalvatore Albert Lombino[1]
Şablon:Doğum Tarihi
New York, ABD
Ölüm6 Temmuz 2005 (78 yaşında)
Weston, Connecticut, ABD
MahlasJohn Abbott, Curt Cannon, Hunt Collins, Ezra Hannon, Ed McBain, Richard Marsten,
Meslek
  • Roman yazarı
  • öykü yazarı
  • oyun yazarı
Dönem1951–2005
Türdedektif romanı, gizemli roman, pornografi, bilim kurgu
Önemli eserler87th Precinct serisi
EvlilikAnita Melnick, 1949 (boşandılar)
Mary Vann Finley, 1973 (boşandılar)
Dragica Dimitrijevic, 1997 (ölümüne kadar)
Çocuklar3 erkek evlat; 1 üvey kız evlat

Evan Hunter, asıl adı Salvatore Albert Lombino (15 Ekim 1926) - 6 Temmuz 2005), Ed McBain mahlasıyla yazdığı, Blackboard Jungle filminin dayanağı olan 87. Bölge romanları ile tanınan Amerikalı yazar ve senaristti.

1952 yılında yasal olarak isim değişikliği yaparak kullandığı isimle Hunter, diğer mahlaslarının yanı sıra John Abbott, Curt Cannon, Hunt Collins, Ezra Hannon ve Richard Marsten mahlaslarını da kullanmıştır. Yazdığı 87. Bölge romanları polis usulü türünün temelini oluşturmuştur.

Hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Salvatore Lombino New York'ta doğmuş ve büyümüştür. Ailesi Bronx'a taşınana, 12 yaşına kadar, Doğu Harlem'de yaşamıştır. New York Sanat Öğrencileri Ligi bursunu kazanmadan önce Olinville Ortaokuluna (daha sonra Richard R. Green Ortaokulu # 113 olarak geçer), ardından Evander Childs Lisesi'ne (şimdi Evander Childs Eğitim Kampüsü ) gitmiştir. Daha sonraise Cooper Union'a sanat öğrencisi olarak kabul amıştır. Lombino, II. Dünya Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri Donanması'nda görev yapmıştır ve Pasifik'teki bir muhripte görev yaparken birkaç kısa öykü yazmıştır. Ancak bu öykülerin hiçbiri 1950'lerde yazar olarak kendini kanıtlayana kadar yayınlanmamıştır.

Savaştan sonra Lombino, New York'a dönmüş ve Hunter College'a gitmiştir; lisansını İngilizce ve Psikoloji üzerine yapan Lombino, Drama ve Eğitim dallarında yan dal yapmıştır ve 1950'de Phi Beta Kappa'dan mezun olmuştur [2] Hunter College gazetesinde "S.A. Lombino" mahlasıyla haftalık köşe yazıları yayınlamıştır. 1981 yılında Lombino, olağanüstü mesleki başarılarından dolayı onurlandırılarak Hunter College Onur Listesi'nde yer almıştır.[3]

Yazar olarak kariyerine başlamayı düşünürken, Lombino 1950 yılı Eylül ayında Bronx Meslek Lisesi'nde 17 gün öğretmenlik yapmak da dahil olmak üzere çeşitli işlerde çalışmıştır. Bu deneyimi daha sonra Evan Hunter mahlas yazdığı, daha sonra Blackboard Jungle (1955) filmine uyarlanan, The Blackboard Jungle (1954) adlı romanının temelini oluşturmuştur.

1951 yılında Lombino, Scott Meredith Edebiyat Ajansı'nda yönetici editör olarak işe girmiş ve Poul Anderson, Arthur C. Clarke, Lester del Rey, Richard S. Prather ve PG Wodehouse gibi yazarlarla çalışmıştır. Aynı yıl, S.A. Lombino ismiyle "Hoş Geldiniz, Marslılar!" isimli bir bilim kurgu öyküsü olan ilk profesyonel kısa öyküsü satışa sunulmuştur.[4]

İsim değişikliği ve takma adlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk satışından kısa bir süre sonra, Lombino, Evan Hunter ve Hunt Collins takma adlarıyla öyküler sattı. Evan Hunter adının genellikle yazarın okuduğu iki okuldan, Evander Childs Lisesi ve Hunter Koleji'nden türetildiğine inanılır, ancak yazarın kendisi bunu asla doğrulamadı. (Evan Hunter, Hunt Collins isminin Hunter Koleji'nden geldiğini doğruladı.) Lombino, Mayıs 1952 yılında bir editörün yazdığı bir romanın S.A.Lombino yerine Evan Hunter'a atfedilmesi halinde daha fazla satacağını söylemesinin ardından adını yasal olarak Evan Hunter olarak değiştirmiştir.

Daha sonrasında ise hem kişisel hem de profesyonel olarak Evan Hunter adını kullandı.

Evan Hunter c. 1953

Evan Hunter olarak, çocuk suçları ve New York devlet okulu sistemini ele alan The Blackboard Jungle (1954) adlı romanıyla dikkat çekti. Bunu 1955 yılında film uyarlaması izledi.

Hunter bu dönemde çok sayıda tür kurgusu da yazdı. Menajerleri tarafından Hunter adı altında çok fazla kurgu yayınlamasının ya da Evan Hunter olarak herhangi bir suç kurgusunu yayınlamasının edebi itibarını zayıflatabileceği konusunda uyarıldı. Sonuç olarak, 1950'lerde Hunter, polisiye romanlarının çoğunda Curt Cannon, Hunt Collins ve Richard Marsten takma adlarını kullandı. Çeşitli türlerde üretken bir yazar olan Hunter, 1951 ile 1956 yılları arasında S. A. Lombino, Evan Hunter, Richard Marsten, D. A. Addams ve Ted Taine adlarıyla yaklaşık iki düzine bilim kurgu öyküsü ve dört bilim kurgu romanı da yayınladı.

En çok bilinen takma adı olan Ed McBain'i, ilk kez 87. Precinct polisiye serisinin ilk romanı olan Cop Hater(1956) ile kullanmıştır. Hunter, 1958 yılında McBain olduğunu açıkladı ancak özellikle 87.Precinct serisi ve Matthew Hope dedektif serisi için on yıllar boyunca bu takma adını kullanmaya devam etti. Addams, Cannon, Collins, Marsten ve Taine takma adlarını 1960 civarında emekliye ayırdı. O tarihten itibaren suç romanları genellikle McBain'e ve diğer kurgu türleri ise Hunter'a atfedildi.1950'lerde yazılan ve daha önce başka takma adlara atfedilen suç odaklı öykü ve romanların yeniden basımları McBain imzasıyla yeniden basıldı. Hunter, bu isim ayrımının okuyucuların ne bekleyeceklerini bilmelerine olanak sağladığını belirtti: McBain romanları tutarlı bir yazım tarzına sahipken, Hunter romanları daha çeşitliydi.

Hunter adı altında, 1960'lar, 1970'ler ve 1980'lerin başlarında, aralarında Come Winter (1973) ve Lizzie(1984) 'nin de bulunduğu romanları düzenli olarak yayımlandı. Hunter ayrıca senaryo yazarı olarak film ve televizyonda da başarılıydı. Daphne du Maurier'in 1952 tarihli aynı adlı romanından uyarlanan Alfred Hitchcock'un The Birds (1963) filminin senaryosunu yazdı. The Birds'ün ardından Hunter, Hitchcock tarafından Winston Graham'ın Marnie adlı romanından uyarlanan ve yapım aşamasında olan bir senaryoyu tamamlaması için tekrar işe alındı. Ancak Hunter ve yönetmen romandaki tecavüz sahnesinin nasıl ele alınacağı konusunda anlaşmazlığa düştüler ve yazar görevden alındı.[5] Hunter'ın diğer senaryoları arasında kendi 1958 tarihli kendi romanından uyarlanan Strangers When We Meet (1960); ve Ed McBain adıyla yazdığı, 1968 tarihli 87.Precinct romanından uyarlanan Fuzz (1972) vardı.

1956 yılında 1960 yılına kadar on üç 87.Precinct romanı yayınlandıktan sonra, ölümüne kadar her yıl için yaklaşık bir tane olacak şekilde, 87.Precinct romanı daha yayınlandı. Ayrıca NBC, 1961-62 sezonunda McBain'in eserlerine dayanan 87. Precinct adlı bir polis draması yayınladı.

McBain, 1978 yılından 1998 yılına kadar avukat Matthew Hope hakkında bir seri yayınladı; Bu serideki kitaplar iki yılda bir çıktı ve genellikle tanınmış çocuk hikâyelerinden türetilmiş başlıkları vardı. Hunter, 1984 yılından 1994 yılına kadar yaklaşık on yıl boyunca kendi adıyla hiçbir kurgu yayınlamadı. 2000 yılında, hem Hunter'a hem de McBain'e atfedilen Candyland adlı bir roman piyasaya çıktı. İki bölümden oluşan roman Hunter'ın psikolojik temelli anlatımıyla başlayıp McBain'in alışılagelmiş polisiye tarzına geçiş yapıyordu.

Hunter, McBain'in yanı sıra 1960 yılından sonraki McBain'in eseri olarak yeniden basılmadan önce Ezra Hannon'a atfedilen Doors (1975) ve John Abbott'a atfedilen Scimitar (1992) kurguları için en az iki takma ad daha kullandı.

Hunter, "Araştırın ve oluşturun: üretken bir yazardan (diğer adıyla Ed McBain) romanınıza başlama ve bitirme konusunda saçma sapan tavsiyeler" başlıklı makalesinde diğer yazarlara tavsiyelerde bulundu. Bu makalede yazarlara "seslerini bulmalarını, çünkü bunun bir romandaki en önemli şey olduğunu'' tavsiye etmiştir.[6]

Dean Hudson tartışması[değiştir | kaynağı değiştir]

Hunter'ın William Hamling'in yayınevleri için Dean Hudson adıyla bilinmeyen sayıda pornografik roman yazdığı uzun zamandır söyleniyordu. Hunter, ölene kadar Hudson adıyla herhangi bir kitap yazdığını inatla ve devamlı bir şekilde reddetti. Ancak görünüşe göre menajeri Scott Meredith, Hamling'in şirketine Hunter'ın eseri olarak kitaplar satmış ("Dean Hudson" olarak anılmak üzere) ve bu kitaplar için ödemeleri nakit olarak almıştır. Kayda değer olsa da, bu kesin bir kanıt olmamakla beraber: Meredith Hamling'e herhangi bir yazara ait göndermiş ve satışının yapılabilmesi için bu romanların Hunter'a ait olduğunu iddia etmişti. 1961 yılından 1969 yılına kadar Hudson adı altında doksan üç roman yayınlanmıştır ve Hunter'ın Hudson olduğu teorisinin en ateşli savunucuları bile Hunter'ın 93 romanın tamamından sorumlu olduğuna inanmamaktadır.[7][8]

Kişisel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç erkek çocuğu olmuştur: Yazar, konuşmacı, iş değeri ve risk konularında baş bilişim görevlileri danışmanı ve armonika sanatçısı Richard Hunter;[kaynak belirtilmeli]</link> Mark Hunter, akademisyen, eğitimci, araştırmacı muhabir ve yazar;[kaynak belirtilmeli]</link> ve 2006'da ölen ressam Ted Hunter.[9]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzun yıllar boyunca ağır bir sigara tiryakisi olan Hunter, birkaç yıl içinde üç kez kalp krizi geçirmiş (ilki 1987 yılında) ve kalp ameliyatı geçirmesi gerekmiştir.[10] 1992 yılında gırtlağında kanser öncesi bir lezyon bulundu. Bu lezyon alındı ancak kanser daha sonra geri döndü. Hunter 2005 yılında Weston, Connecticut'ta gırtlak kanserinden öldüğünde 78 yaşındaydı.[11]

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • En İyi Kısa Hikâye dalında Edgar Ödülü adaylığı, "The Last Spin" (Manhunt, Eylül 1956)
  • Edgar Ödülü adaylığı Archived</link> En İyi Film dalında Kuşlar (1964)
  • En İyi Kısa Öykü dalında Edgar Ödülü adaylığı, "Sardunya Olayı" (Playboy, Ekim 1971)
  • Grant Master,Mystery Writers of America (Büyük Üstat, Amerika'nın Gizem Yazarları) (1986)
  • Diamond Dagger,(Elmas Hançer) İngiliz Polisiye Yazarları Derneği (ilk Amerikalı kazanan, 1998)
  • Yüzyılın En İyi Dizisi Anthony Ödülü adaylığı (2000)
  • En İyi Roman dalında Edgar Ödülü adaylığı Para, Para, Para (2002)

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Hunter'ın "Sessiz Ortağı" Science Fiction Quarterly'nin Ağustos 1952 sayılı kapak hikâyesiydi ve S. A. Lombino'ya atfedildi.

Romanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Başlık Atıfta bulunulan Yazar Diziler Notes
1952 Find The Feathered Serpent Evan Hunter YA novel
1952 The Evil Sleep! Evan Hunter Reprinted in 1956 as "So Nude, So Dead" under the name Richard Marsten[12]
1953 Don't Crowd Me Evan Hunter
1953 Danger: Dinosaurs! Richard Marsten YA novel
1953 Rocket to Luna Richard Marsten YA novel
1954 The Blackboard Jungle Evan Hunter
1954 Runaway Black Richard Marsten Later credited as Ed McBain
1954 Cut Me In Hunt Collins Later republished as The Proposition
1955 Murder in the Navy Richard Marsten Later republished as Death of a Nurse by Ed McBain
1956 Second Ending Evan Hunter
1956 Cop Hater Ed McBain 87th Precinct
1956 The Mugger Ed McBain 87th Precinct
1956 The Pusher Ed McBain 87th Precinct 1960 film adaptation <i id="mwAQQ">The Pusher</i>
1956 Tomorrow's World Hunt Collins Later republished as Tomorrow And Tomorrow by Hunt Collins, and as Sphere by Ed McBain
1957 The Con Man Ed McBain 87th Precinct
1957 Killer's Choice Ed McBain 87th Precinct
1957 Vanishing Ladies Richard Marsten Later republished as by Ed McBain
1957 The Spiked Heel Richard Marsten
1958 Strangers When We Meet Evan Hunter
1958 The April Robin Murders Craig Rice and Ed McBain Hunter finished this novel started by Rice, using his McBain pen name.
1958 Killer's Payoff Ed McBain 87th Precinct
1958 Lady Killer Ed McBain 87th Precinct
1958 Even The Wicked Richard Marsten Later republished as by Ed McBain
1958 I'm Cannon—For Hire Curt Cannon Later revised and republished as The Gutter and the Grave by Ed McBain
1959 A Matter of Conviction Evan Hunter
1959 The Remarkable Harry Evan Hunter Children's book
1959 Big Man Richard Marsten Later republished as by Ed McBain
1959 Killer's Wedge Ed McBain 87th Precinct
1959 'til Death Ed McBain 87th Precinct
1959 King's Ransom Ed McBain 87th Precinct
1960 Give the Boys a Great Big Hand Ed McBain 87th Precinct
1960 The Heckler Ed McBain 87th Precinct
1960 See Them Die Ed McBain 87th Precinct
1961 Lady, Lady I Did It! Ed McBain 87th Precinct
1961 Mothers And Daughters Evan Hunter
1961 The Wonderful Button Evan Hunter Children's book
1962 Like Love Ed McBain 87th Precinct
1963 Ten Plus One Ed McBain 87th Precinct
1964 Buddwing Evan Hunter
1964 Ax Ed McBain 87th Precinct
1964 He Who Hesitates Ed McBain 87th Precinct
1965 Doll Ed McBain 87th Precinct
1965 The Sentries Ed McBain
1965 Me And Mr. Stenner Evan Hunter Children's book
1965 Happy New Year, Herbie Evan Hunter
1966 The Paper Dragon Evan Hunter
1966 80 Million Eyes Ed McBain 87th Precinct
1967 A Horse's Head Evan Hunter
1968 Last Summer Evan Hunter
1968 Fuzz Ed McBain 87th Precinct
1969 Sons Evan Hunter
1969 Shotgun Ed McBain 87th Precinct
1970 Jigsaw Ed McBain 87th Precinct This novel was adapted as the Columbo episode "Undercover" in 1994.
1971 Nobody Knew They Were There Evan Hunter
1971 Hail, Hail the Gang's All Here Ed McBain 87th Precinct
1972 Every Little Crook And Nanny Evan Hunter
1972 Let's Hear It for the Deaf Man Ed McBain 87th Precinct
1972 Seven Evan Hunter
1972 Sadie When She Died Ed McBain 87th Precinct
1973 Come Winter Evan Hunter
1973 Hail to the Chief Ed McBain 87th Precinct
1974 Streets Of Gold Evan Hunter
1974 Bread Ed McBain 87th Precinct
1975 Where There's Smoke Ed McBain
1975 Blood Relatives Ed McBain 87th Precinct
1975 Doors Ezra Hannon Later republished as by Ed McBain
1976 So Long as You Both Shall Live Ed McBain 87th Precinct This novel was adapted as the Columbo episode "No Time to Die" in 1992.
1976 The Chisholms Evan Hunter
1976 Guns Ed McBain
1977 Long Time No See Ed McBain 87th Precinct
1978 Goldilocks Ed McBain Matthew Hope
1979 Walk Proud Evan Hunter
1979 Calypso Ed McBain 87th Precinct
1980 Ghosts Ed McBain 87th Precinct
1981 Love, Dad Evan Hunter
1981 Heat Ed McBain 87th Precinct
1981 Rumpelstiltskin Ed McBain Matthew Hope
1982 Beauty & The Beast Ed McBain Matthew Hope
1983 Far From The Sea Evan Hunter
1983 Ice Ed McBain 87th Precinct
1984 Lizzie Evan Hunter
1984 Lightning Ed McBain 87th Precinct
1984 Jack & The Beanstalk Ed McBain Matthew Hope
1984 And All Through the House Ed McBain 87th Precinct Short-story length work, issued (with illustrations) as a limited-edition novel. Reissued in 1994.
1985 Eight Black Horses Ed McBain 87th Precinct
1985 Snow White & Rose Red Ed McBain Matthew Hope
1986 Another Part of the City Ed McBain
1986 Cinderella Ed McBain Matthew Hope
1987 Poison Ed McBain 87th Precinct
1987 Tricks Ed McBain 87th Precinct
1987 Puss in Boots Ed McBain Matthew Hope
1988 The House that Jack Built Ed McBain Matthew Hope
1989 Lullaby Ed McBain 87th Precinct
1990 Vespers Ed McBain 87th Precinct
1990 Three Blind Mice Ed McBain Matthew Hope Adapted as a TV Movie in 2001, starring Brian Dennehy
1991 Downtown Ed McBain
1991 Widows Ed McBain 87th Precinct
1992 Kiss Ed McBain 87th Precinct
1992 Mary, Mary Ed McBain Matthew Hope
1992 Scimitar John Abbott
1993 Mischief Ed McBain 87th Precinct
1994 There Was A Little Girl Ed McBain Matthew Hope
1994 Criminal Conversation Evan Hunter
1995 Romance Ed McBain 87th Precinct
1996 Privileged Conversation Evan Hunter
1996 Gladly The Cross-Eyed Bear Ed McBain Matthew Hope
1997 Nocturne Ed McBain 87th Precinct
1998 The Last Best Hope Ed McBain Matthew Hope
1999 The Big Bad City Ed McBain 87th Precinct
2000 Candyland Evan Hunter and Ed McBain Two-part novel that was billed as a "collaboration" between Hunter and his pseudonym.
2000 Driving Lessons Ed McBain
2000 The Last Dance Ed McBain 87th Precinct
2001 Money, Money, Money Ed McBain 87th Precinct
2002 The Moment She Was Gone Evan Hunter
2002 Fat Ollie's Book Ed McBain 87th Precinct
2003 The Frumious Bandersnatch Ed McBain 87th Precinct
2004 Hark! Ed McBain 87th Precinct
2005 Alice in Jeopardy Ed McBain
2005 Fiddlers Ed McBain 87th Precinct

Koleksiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Otobiyografik Yazıları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 1998: Ben ve Hitch! (Evan Hunter tarafından)
  • 2005: Hadi Konuşalım (Evan Hunter tarafından)

Oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

Senaryoları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Tanıştığımızda Yabancılar (1960)
  • Kuşlar (1963)
  • Fuzz (1972)
  • Gururla Yürü (1979)

Televizyon Senaryoları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • The Chisholms, Robert Preston'ın başrol oynadığı CBS mini dizisi (1979)
  • Uzaklara Yürüyen Kadının Efsanesi (1980)
  • Batı Rüyası (1986)

Editör olarak yaptığı çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 2000: En İyi Amerikan Gizem Hikayeleri (Evan Hunter tarafından)
  • 2005: Transgressions (Ed McBain tarafından düzenlenen çeşitli yazarların suç romanlarının toplanması)

Tamamlanmamış romanları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Becca in Jeopardy (Tehlike altında Becca)(Hunter'ın ölümü döneminde tamamlanmak üzereydi. Görünüşe göre yayınlanmamış olarak kalacak.)

Film uyarlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Blackboard Jungle (1955), Richard Brooks, Blackboard Jungle'dan
  • High and Low (1963), Akira Kurosawa, King's Ransom'dan
  • Mister Buddwing (1966), Delbert Mann tarafından, Buddwing'den
  • Geçen Yaz (1969), Frank Perry, Geçen Yaz'dan
  • Ten Plus One'dan Philippe Labro'nun yazdığı Sans mobil görünür (1971)
  • Her Küçük Sahtekar ve Dadı (1972), Cy Howard tarafından, Her Küçük Sahtekar ve Dadı'dan
  • Kan Akrabaları (1978), Claude Chabrol, Kan Akrabalarından
  • Lonely Heart (1981), Kon Ichikawa, Lady, Lady, I Did It'den

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Swirski, Peter (15 Temmuz 2016). American Crime Fiction: A Cultural History of Nobrow Literature as Art. Springer. ISBN 978-3-319-30108-2. 
  2. ^ "Evan Hunter". Encyclopedia Britannica. 23 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  3. ^ "Alumni Finding Aid" (PDF). Hunter.cuny.edu. 13 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2010. 
  4. ^ McBain, Ed, Learning To Kill, Harvest Books, 2006, pg. xi-xii
  5. ^ Hunter, Evan (1997). "Me and Hitch". Sight & Sound. British Film Institute. 7 (6): 25-37. ISSN 0037-4806. 
  6. ^ "Dig in and get it done"; Evan Hunter.
  7. ^ Kemp, Earl (February 2006). "The Whitewash Jungle". Earl Kemp fanzine. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023. 
  8. ^ MacDonald, Erin E. (2012). Ed McBain/Evan Hunter: A Literary Companion. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2014. 
  9. ^ "Ted hunter". Omnilexica. 18 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2014. 
  10. ^ "In the Psychiatrist's Chair". BBC Radio 4. October 1998. 28 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023. 
  11. ^ "Obituary". The New York Times. 7 Temmuz 2005. 28 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023. 
  12. ^ McBain, Ed (14 Temmuz 2015). So Nude, So Dead. Titan Books (US, CA). ISBN 9781783293612. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018 – Google Books vasıtasıyla. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]