Elektrik kontakları
Elektrik kontağı, elektrik anahtarlarında, rölelerde, şalterlerde bulunan ve devreyi açma veya kapatma görevini yapan bir elektrik devresi bileşenidir. İki eş iletken metalden oluşur ve aralarındaki boşluk kapandığında elektrik akımını iletir, boşluk açıldığında iletmez. Boşluk, hava, vakum, SF6 veya diğer elektriksel yalıtım akışkanı olmalıdır. Kontaklar, buton ve anahtar vasıtasıyla manüel çalıştırılabildiği gibi, sensör veya mekanik cihazlar vasıtasıyla basınçla ve röle ile elektromekaniksel olarak da açılıp/kapatılabilir. Kontak malzemesi, genellikle gümüş ve altın gibi süper iletkenlerden imal edilir. Maliyeti azaltmak için kontaklar daha ucuz malzemelerden de yapılabilir.
Normalde kapalı kontak[değiştir | kaynağı değiştir]
Normalde kapalı (NK veya İngilizce olarak NC) kontaklar yapışık konumdadır ve elektrik akımını iletirler. Kontaklar enerjilendirildiğinde konumlarını değiştirirler ve açılırlar.
Normalde açık kontak[değiştir | kaynağı değiştir]
Normalde açık (NA veya İngilizce olarak NO) kontaklar ayrık konumdadır ve elektrik akımını iletmezler. Kontaklar enerjilendirildiğinde konumlarını değiştirirler ve kapanırlar.
Kilitleme durumu cihazları[değiştir | kaynağı değiştir]
Örneğin bir lambayı yakan anahtarın kontağı NA olduğunda, bazılarının aklına kontağın değil de anahtarın açık olduğu (ışığın yandığı) fikri gelebilir. Bu tür yanlış anlamaları gidermek için kontaklar başka türlü de tanımlanabilir.
Form A kontak[değiştir | kaynağı değiştir]
Form A kontak, cihazın kontakları enerjilendirildiğinde veya mekanizma kapatıldığında kontak kapanır. Bunun mantıksal işlevi cihazın ON konumda olduğudur.
Form B kontak[değiştir | kaynağı değiştir]
Form B kontak, cihazın kontakları enerjilendirildiğinde veya mekanizma kapatıldığında kontak açılır. Bunun mantıksal işlevi cihazın OFF konumda olduğudur.
Form C kontak[değiştir | kaynağı değiştir]
Form C kontak, aynı cihazda bulunan bir NA, bir NK'dan oluşur. Bu kontakların ortak kablo bağlantıları için üçüncü bir bağlantı terminali bulunur. Bunlar genellikle normalde kapalı, ortak ve normalde açık (NO-C-NC) olarak etiketlenirler.
Bu kontaklar elektrik anahtarlarında ve rölelerde sıkça kullanılır. Ortak kontak elemanının olması maliyeti düşürür.
Elektrik sayaç çıkışlarında kullanılan KYZ kontaklarının, örneğin Form C kontaklarının, her biri yedeklidir veya kontağın durumu, ölçülen enerji (Kp, Ki veya Ke) miktarına göre değişir.
Elektrik değerleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kontaklar kapalıyken akım taşıma kapasiteleri, açıkken (veya açılırken) gerilim kesme kapasitelerine göre değerlendirilirler. Anma gerilimi (genellikle Un ile gösterilir), DA veya AA gerilimi olabilir.
Ark söndürme[değiştir | kaynağı değiştir]
Yüksek akım veya yüksek gerilim uygulamalarında yük, yük kesme mekanizmasına iletilirken oluşan ark yıpranmalarına karşı kontakları korumak için, ikinci bir kontak kullanılır.
Kontaklarda oluşan arkı söndürmek için birçok yöntem vardır. Manyetik kuvvet bunlardan biridir.