El ısıtıcısı
El ısıtıcıları soğuk elleri ısıtmak için ısı veren küçük, genellikle tek kullanımlık paketlerdir. Açık hava eğlencelerinde, dışarda el emeğiyle yapılan işlerde ve/veya evsizler vb tarafından kullanılır.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
El ve ayak ısıtıcı patenti ilk kez 1891'de New Jersey'den Jonathan T. Ellis tarafından alındı,[1] ancak üretildiğine dair hiçbir kanıt yoktur.[2]
Ticari üretilen ilk el ısıtıcısı, Japon mucit Niichi Matoba tarafından yapıldı. Matoba, platin kataliziyle ısı üreten oksitlenme reaksiyonu prensibini uygulamak için patent aldı. Daha sonra zamanını ürünün pratik kullanıma nasıl uygun hale getirilebileceğini araştırmaya adadı. 1923 yılında cihazının prototipini yaptı ve cihaza HAKUKIN-kairo (HAKKIN ısıtıcısı) adını verdi.[3] Bu orijinal taşınabilir el ısıtıcılarının bir versiyonu halen Japonya'da üretilmektedir.[4]
Tipler[değiştir | kaynağı değiştir]
Demirin oksitlenmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Havayla aktifleşen el ısıtıcıları selüloz, demir, aktif karbon, vermikülit (su tutan) ve tuz içerir. Havaya maruz kaldıklarında demirin ekzotermik oksitlenme‘sinden ısı verir.[5][6] Havadaki oksijen molekülleri demirle reaksiyona girerek pas yapar. Süreci katalize etmek için sıklıkla tuz eklenir.[7]
Aşırı doymuş çözelti (kristalizasyon tipi)[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu tip el ısıtıcıları, el ısıtıcısının içindekiler tekdüze oluncaya kadar sıcak suya batırıp daha sonra soğumaya bırakarak yeniden doldurulabilir. El ısıtıcısındaki küçük metal diskin esnetilmesiyle ısı çıkışı tetiklenir. Bu disk, kristalleşmeyi başlatan çekirdeklenme merkezleri oluşturur.
Tuzun kendi kristalizasyon suyunda çözünmesi için ısı gereklidir ve kristallenme başlatıldığında açığa çıkan da bu ısıdır.[8] Gizli füzyon ısısı yaklaşık 264-289 kJ/kg'dır.[9]
Bu süreç, evsel ısı depolaması için araç oluşturacak şekilde ölçeklendirilebilir ve anında ısı üretebilir.[10]
Çakmak yakıtı[değiştir | kaynağı değiştir]
Çakmak yakıtlı el ısıtıcıları, az yangın riskiyle, açık alevden daha alçak sıcaklıkta çalışan bir katalizör yanma ünitesinde daha hafif sıvıyı (yüksek oranda saflaştırılmış petrol nafta) kullanır. Yaktıktan sonra çakmak yakıtlı el ısıtıcıları genellikle büzme ipli bir kumaş torbada çalışır. Bu, katalizöre oksijen beslemesini kontrol eder ve cilt yanıklarına karşı korur.
El ısıtıcısı yakıt konularak yeniden kullanılır.
Modern el ısıtıcıları, platin veya başka bir katalizörle kaplı cam elyaf alt tabaka kullanır; bazı eski birimlerde asbest altlıklar kullanılırdı.
Değiştirilebilir katalizör üniteleri, pamuk dolgulu yakıt deposundan çıkan buharı yaktıkları ve doğrudan yakıt uygulanmadıkları sürece uzun yıllar dayanır.
Bu el ısıtıcıları, çok düşük sıcaklıklarda açık havada çalışan veya boş zaman faaliyetlerine katılan, özellikle de kalın eldiven veya eldiven kullanırken mümkün olmayan el becerisi gerektiren kişiler içindir. Bunlar, 1923 tarihli Japon patentine dayanarak 'Hakkin Kairo' el ısıtıcısını üretmek için şirket kuran Niichi Matoba tarafından Japon Hakkin şirketinin kuruluşuna dayanır.[11]
Minneapolis'teki Aladdin Laboratories, Inc.'in Başkanı John W. Smith, 25 Aralık 1951'de Jon-e katalitik el ısıtıcısı denilen ürün için ABD patenti aldı. Üretim 1950'li ve 1960'lı yıllarda günde 10.000 ısıtıcı ile zirveye çıktı. Aladdin 1970'lerde iflas etti.[12]
2010 yılında Zippo çakmak şirketi, diğer dış mekan ürünleriyle birlikte tamamen metal katalitik el ısıtıcıyı piyasaya sürdü.[13]
Pil[değiştir | kaynağı değiştir]
Pille çalışan el ısıtıcıları, pildeki elektrik enerjisini ısıya dönüştürmek için rezistanslı ısıtma cihazını kullanır. Genellikle el ısıtıcıları, 40-48 C arası sıcaklık çıkışıyla altı saate kadar ısıtabilir. Doldurulabilir elektronik el ısıtıcıları, 500'e kadar şarj döngüsüyle ana güç kaynağından veya 5V USB güç kaynağından doldurulabilir.
Mangal kömürü[değiştir | kaynağı değiştir]
Mangal kömürü el ısıtıcıları, özel bir kutuda kömür yakarak ısı verir. Bunlar 6 saate kadar dayanır ve rahatça ısınır. Bunlar için kömür kutularının genellikle dışı keçelidir ve içinde metal gibi ısı üretmeyen ancak ısıyı yayan öğeler bulunur.
Kömürlü el ısıtıcısı, kömürün her iki ucuna da vurulduğunda ısınmaya başlar ve ardından sıcak kömür oluşturmak için söndürülür. Daha sonra için için yanan çubuk kasanın içine yerleştirilir.
Kömür çubukları çoğu açık hava etkinlik mağazalarından temin edilebilir ve oldukça ucuzdur.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ US 444395, Ellis, Jonathan T., "Hand or Foot Warmer", January 6, 1891 tarihinde verildi
- ^ Username: Invention Geek (10 Aralık 2010). "Invention Geek – Hand Warmers?". Patent Plaques Blog. 19 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "History". Hakkin Warmers. 5 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Peacock Pocket Warmers". Hakkin Warmers. 7 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Mascoli, Gene. "Warmer Hands (And Toes) Through Chemistry". ScienceIQ.com. 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2007.
- ^ Bützer, Peter (December 2003). "Handwärmer: Warme Hände, heisser Kopf" (PDF). SwissEduc.ch (Almanca). 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.
- ^ Lynn, Maggie (2 Şubat 2014). "How Hand warmers work". SportsRec. 20 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2016.
- ^ "How do sodium acetate heat pads work?". HowStuffWorks. April 2000. 19 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2007.
- ^ Dinçer, Ibrahim; Rosen, Marc (2002). "Thermal Energy Storage (TES) Methods". Thermal Energy Storage: Systems and Applications. First. John Wiley & Sons. s. 155. ISBN 0-471-49573-5.
- ^ Macdonald, Ken (8 Haziran 2017). "From hand-warmer to house-warmer for tech firm". BBC News. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.
- ^ "HAKKIN Legend｜HAKUKIN ONLINE". 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.
- ^ "Warm Regards for the Jon-e Handwarmer". 7 Şubat 2019. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Our History". 24 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.