Ebû Hâmid el-Gırnâtî

Ebû Hâmid el-Gırnâtî, (y. 1080 – 1170) Endülüslü coğrafyacı ve seyyah.

1080/1081'de Granada'da (Gırnata) doğmuş ve ilk öğrenimini burada yapmıştır. Ebû Hâmid’in hayatına dair bilinenler, eserlerinde kendisi hakkında verdiği oldukça az sayılabilecek bilgiye dayanmaktadır. 1114/1115 yılında Mısır’a gitmiş ve bir müddet sonra Endülüs’e dönmüştür. 1117’de bu defa Sicilya’ya gitmek üzere Endülüs’ten ayrılmıştır. Sardinya ve Sicilya adalarına uğradıktan sonra Mısır’ın İskenderiye şehrine ulaşmıştır. Buradan Kahire’ye geçmiş; bu sırada Kahire’de bulunan ve kendisi gibi Endülüslü olan Ebû Bekir et-Turtûşî’nin derslerine devam etmiştir. 1122'de Şam, Baalbek ve Tedmür’ü (Palmira) gezmiştir. 1123 yılında Bağdat’a gitmiştir. Burada iki Abbâsî vezirinin, Avnüddin ibn Hübeyre ile oğlu Muhammed ibn Yahyâ’nın maddî ve mânevî desteğini görmüştür; daha sonra Bağdat’tan ayrılarak Asya ve Doğu Avrupa istikametinde yeniden seyahate çıkmıştır.

1130’da İran üzerinden Kafkasya ve Yukarı Volga bölgelerine ulaşmıştır. 1135-1136 yıllarında Bulgar topraklarını ve Macar hâkimiyetindeki Başkırt bölgesini dolaşmış ve buradaki müslümanlara dinî bilgiler öğretmiştir. Ardından Bağdat’a dönmek için yola çıkmıştır. Karadeniz ve Azak Denizi'ni geçerek Ukrayna’ya ulaşmıştır. Derbent üzerinden Harezm’e girmiştir. Buhara, Merv, Nişabur, İsfahan, Rey ve Basra'yı gezmiştir. Bağdat'a dönmeden önce hac görevini yerine getirmek üzere Mekke ve Medine'ye gitmiştir. Daha sonra kuzeye doğru Necid çölünü geçip güneyden Irak’a girmiştir. Bu sırada hâmisi Avnüddin ibn Hübeyre Irak’ın gerçek hâkimiydi. 1161’de Musul’da bulunuyordu. Muînüddin el-Erdebîlî’nin ricası üzerine Tuḥfetü’l-elbâb adlı eserini Musul’da tamamlayıp, Mart 1162'de Halep’e geçmiştir. Burada bir yıl kaldıktan sonra, Şam’a dönmüş ve Kasım 1169'da burada vefat etmiştir.

Dış bağlantılar

• Scanned version of Tuhfat al-albab (in Arabic)
• Travelers of Al-Andalus. Part 2 by Ingrid Bejarano Escanilla (2015) from Aramco World 66(2).