Doğubayazıt Sazlığı
Doğubayazıt Sazlığı, Ağrı ili sınırlarında bulunan sulak alandır. Doğubayazıt çöküntü havzasında yer alan sulak alanda göller, ıslak çayırlar ve sazlıklar yer alır. Ortalama yükselti 1520 m, alanı 8750 km2'dir.[1]
Fiziki özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]
Sulak alanı; kuzey-kuzeybatıdan Karasu Aras Dağları'nın kolu olan Zor Dağı (3196 m), güneyden Akyayla Dağı (2543 m) ve Tendürek Dağı, kuzeydoğudan Ağrı Dağı çevreler. Havza, güneydoğudaki Doğubayazıt-Gürbulak oluğundan volkanik malzemelerden oluşan bir eşikle ayrılır.[2]
Aras Nehri havzasında bulunan Sarısu Çayı sazlığı besleyen önemli akarsudur. Çay, önce Saz (Kurtkapan) Gölü ve Gölyüzü (Şeyhli) göllerine dökülmekte, buradan 1 m3/sn akım ile çıkıp, Zengimar (Zangmar) Çayı ile birleşip, Aras Nehri'ne ulaşmaktadır. Kurak yıllarda Sarısu çayı tümüyle kurumaktadır.
Saz Gölü dağlardan gelen sular ile beslenir. Gölyüzü Gölü; Balık Gölü, Tendürek Dağı ve Saz Gölü'nden gelen sular ile beslenir.
Jeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Alanın Tanımı[değiştir | kaynağı değiştir]
ÖDA, bir çöküntü havzasında yer alan büyüklü küçüklü tatlı su aynaları ve onların etrafını çevreleyen geniş sazlıklar ve ıslak çayırlardan oluşur. Karabulak yakınlarındaki Saz Gölü, bu aynaların en büyüklerinden biridir. Bu göl, Zor Dağı'nın (3181 metre) batı yamaçlarından ve Kalus (2023 metre),Yalıntaş Dağları'ndan (2054 metre) gelen yüzey sularıyla beslenir. Diğer büyük göl olan Gölyüzü Gölü ise, Ağrı Dağı'nın mevsimsel kaynakları ile beslenir ve Sarısu Çayı ile İran'a boşalır. Alana Karabulak Köyünden geçen, Doğubayazıt-Iğdır karayoluyla ulaşılır. Göller büyük ölçüde sazlıklarla kaplıdır. Yaz aylarında sazlıklardaki sular kısmen çekilir.Kaynak hatası: <ref> etiketinde geçersiz değişken (Bkz: Kaynak gösterme)
Sorunlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Son zamanlarda yağış yetersizliği sebebiyle sulak alanda değişiklikler gözlenmiştir. Gölyüzü ve Saz Gölü'nün göl yüzeyi ve derinliği azalmıştır. Taban arazide sazlıkların, yerleşimlerin ve otlakların alanları büyümüştür. 40 yıl içinde sazlıklar %5,18, göl alanı %4,74, meralar %12 oranında küçülmüştür. Bu dönemde yerleşme alanı %15,28 artmış, boş alanlar ile kumlu alanları %4,98, bataklılar %1,68 oranında büyümüştür. Göl alanları; bataklık ve sazlığa dönüşürken, vejatasyon alanları ve meralar yerleşim alanına dönüşmüştür. Sazlığın güneyinde yer alan Doğubayazıt son 40 yılda 15 kat büyüyerek sazlık üzerinde baskı oluşturmaya devam etmektedir. Sonuçta sazlıktaki kuş popülasyonunda değişim gözlenmiş, ördeklerin ve kıyı kuşlarının küçülen gölleri kullanmadığı belirlenmiştir.[2]
Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Alandaki temel insan faaliyeti hayvancılıktır. Ağırlıklı olarak inek ve manda yetiştirilmekle beraber küçükbaş hayvanlar da sazlık çevresinde bulunmaktadır. Alan bahar ve yaz ayları boyunca otlatma amaçlı olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında alanda tarım faaliyetleri de gerçekleştirilmektedir. Saz kesimi ticari amaçlarla yapılmaz. Bu faaliyetin nedenleri bireysel ihtiyaca yönelik hayvan yemi ve yakacak gereksinimidir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Doğubayazıt Sazlıkları – AĞRI". turkiyesulakalanlari.com. 29 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022.
- ^ a b ÇELİK, Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali; KOPAR, Prof.Dr. İbrahim; ÇELİK, Dr.Öğr. Üyesi Emrah. "DOĞUBAYAZIT SAZLIĞI'NIN (AĞRI-TÜRKİYE) ARAZİ ÖRTÜSÜ DESENİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİMLERİN EKOLOJİK SONUÇLARI ÜZERİNE BİR ANALİZ". Doğu Coğrafya Dergisi. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022.