Dijital otoriteryanizm

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Dijital otoriteryanizm, dijital diktatörlük veya IT destekli otoriterlik, otoriter devletin bilgi teknolojisi kullanarak hem yabancı hem de yerli nüfusu kontrol etmek veya manipüle etmek amacıyla yaptığı bir uygulamadır.[1][2][3] Dijital otoriterliğin taktikleri arasında yüz tanıma gibi biyometriklerle kapsamlı gözetim, internet duvarları ve sansür, internet kapanmaları, yanıltıcı kampanyalar ve dijital sosyal kredi sistemleri bulunabilir.[4] Bazı kurumlar bu terimin sadece otoriter hükûmetlere atıfta bulunmak için kullanılması gerektiğini iddia ederken, bazıları dijital otoriterliğin araçlarının demokrasiler de dahil olmak üzere "otoriter eğilimli" hükûmetler tarafından benimsendiğini ve uygulandığını savunuyor.[5][6][7]

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilgi teknolojisi destekli otoriterlik, bir otoriter rejimin toplum ve ekonomideki aktörlerin davranışlarını nüfuz etmek, kontrol etmek ve şekillendirmek için ileri düzey bilgi teknolojisini kullandığı anlamına gelir.[kaynak belirtilmeli] Temeli gelişmiş, kapsayıcı ve büyük ölçüde gerçek zamanlı bir gözetim sistemi olan bu yöntem, hükûmet tarafından yürütülen sistemlerin ve veri tabanlarının (örneğin, trafik takibi, finansal kredi puanı, eğitim sistemi, sağlık sektörü vb.) şirket gözetim sistemleriyle (örneğin, alışveriş tercihleri, sosyal medya platformlarındaki faaliyetler vb.) birleştirilmesini içerir. Bilgi teknolojisi destekli otoriterlik, şirketler ile hükûmet kurumları arasındaki veri transferini kurumsallaştırarak hükûmetin şirketler tarafından toplanan verilere tam ve düzenli erişim sağlar. Otoriter hükûmet, toplanan verilere sınırsız erişime sahip tek kurumdur. Bu şekilde, bilgi teknolojisi destekli otoriterlik, ulusal ve çok uluslu şirketler ile diğer merkezi veya alt ulusal siyasi güçler ve çıkar grupları karşısında rejimin otoritesini artırır. Toplanan veriler, otoriter rejim tarafından bir ülkenin vatandaşlarının, şirketlerin ve diğer kurumların davranışlarını analiz etmek ve etkilemek için kullanılır.[8] Bu amaçla, otoriter rejimin ilkeleri ve normlarına dayanan algoritmalar kullanılarak, her birey ve kurum için kredi puanları otomatik olarak hesaplanır. Finansal kredi puanlarından farklı olarak, bu "sosyal kredi puanları" finansal ve finansal olmayan bilgiler de dahil olmak üzere toplanan gözetim verilerinin tam yelpazesine dayanır. Bilgi teknolojisi destekli otoriterlik, sadece iyi bir kredi puanına sahip olanların (ve bu şekilde ilgili otoriter rejimin kurallarına ve normlarına saygı gösterenlerin) bir ülkenin ekonomisine ve toplumuna tam katılımına izin verir. Bu normlardan sapmış davranışlar, kötü bir kredi puanı ile otomatik olarak cezalandırılır ve bu da ekonomik veya sosyal dezavantajlarla (kredi koşulları, daha düşük iş fırsatları, kamu ihalelerine katılmama vb.) sonuçlanır. Ciddi ihlaller veya uyumsuzluklar, ilgili piyasalardaki tüm ekonomik faaliyetlerden veya (bireyler için) kamu hizmetlerinden dışlanmaya yol açabilir.[9]

Örnekleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin, bilgi teknolojisi destekli otoriterliğin bir öncüsü ve önde gelen bir örneğidir.[10] Ülke, 2014 yılından itibaren "Sosyal Kredi Sistemi" (社会信用体系) adı altında bu yönde yapılar oluşturmaktadır.[11] Baidu, Alibaba ve Tencent gibi özel internet şirketleri, bilgi teknolojisi sistemleri ve veri analitiği alanındaki teknolojileriyle Çin hükûmetinin bilgi teknolojisi destekli otoriter rejim hedeflerine destek olmaktadır.[12] 2014 ile 2016 yılları arasında Çin hükûmeti, planlanan sistemle ilgili olarak 40'tan fazla politika planı yayınlamıştır.[9][13]

Rusya[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya'nın dijital otoriterlik modeli, katı dijital ifade yasalarına ve bunları uygulamak için teknolojiye dayanır.[14] 2012'den bu yana, sivil topluma genel bir baskı sürecinin parçası olarak, Rusya Parlamentosu ifade ve konuşma özgürlüğünü kısıtlayan birçok yasa benimsemiştir.[15][16] Rus dijital otoriterliğinin temel özellikleri şunlardır:[14]

  1. Operatif Araştırma Faaliyetleri Sistemi (SORM) ve Semantik Arşiv aracılığıyla tüm internet trafiğinin gözetimi;[17]
  2. Yüzbinlerce sitenin kara listeye alınması[18] ve iftira,[19] " dini duyguları aşağılama "[20] ve "eylemler" dahil olmak üzere faaliyetler için para ve hapis cezası da dahil olmak üzere ifade ve ifade özgürlüğüne ilişkin kısıtlayıcı yasalar".[21]
  3. 2019 Egemen İnternet Kanunu kapsamında İnternet Servis Sağlayıcılarının (İSS'ler) Derin Paket İnceleme ekipmanı kurma gereklilikleri dahil olmak üzere altyapı düzenlemeleri.[22]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "The global threat of China's digital authoritarianism". The Washington Post (İngilizce). 27 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2019. 
  2. ^ "Freedom on the Net 2018 The Rise of Digital Authoritarianism". Freedom House (İngilizce). 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2019. 
  3. ^ Kefferpütz, Roderick (29 Ekim 2019). "China's digital dictatorship goes global". Medium (İngilizce). Erişim tarihi: 22 Ekim 2021. 
  4. ^ Meserole, Alina Polyakova and Chris (26 Ağustos 2019). "Exporting digital authoritarianism". Brookings (İngilizce). 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022. 
  5. ^ Brussee, Vincent (15 Eylül 2021). "China's Social Credit System Is Actually Quite Boring". Foreign Policy (İngilizce). 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022. 
  6. ^ Yayboke, Erol; Brannen, Samuel (15 Ekim 2020). "Promote and Build: A Strategic Approach to Digital Authoritarianism". www.csis.org (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022. 
  7. ^ Yayboke, Erol; Brannen, Samuel (15 Ekim 2020). "Promote and Build: A Strategic Approach to Digital Authoritarianism". www.csis.org (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
  8. ^ Caren Morrison (2016). How China Plans to Blacklist Financially Unstable Citizens 3 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fortune, 30 November 2015.
  9. ^ a b Mirjam Meissner (2016). China’s surveillance ambitions 3 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Wall Street Journal, 2 August 2016.
  10. ^ "The Road to Digital Unfreedom: President Xi’s Surveillance State" 3 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Xiao Qiang
  11. ^ State Council of the People's Republic of China (2014) 社会信用体系建设规划纲要 2014-2020 (Plan for Building a Social Credit System 2014-2020) 3 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 14 June 2014.
  12. ^ Wang, Lu et al. (2015). 大数据领导干部读本 (Big Data Instruction for Cadres), Renmin chubanshe, Beijing. 9787010152615.
  13. ^ Home page 5 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of State Council of the People's Republic of China
  14. ^ a b Morgus, Robert (2019). "The Spread of Russia's Digital Authoritarianism". Artificial Intelligence, China, Russia, and the Global Order. ss. 89-97. 3 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2023. 
  15. ^ Beschastna, Tatyana (1 Ocak 2013). "Freedom of Expression in Russia as it Relates to Criticism of the Government". Emory International Law Review. 27 (2). s. 1105. ISSN 1052-2840. 30 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2023. 
  16. ^ Gorbunova, Yulia (18 Temmuz 2017). "Online and On All Fronts: Russia's Assault on Freedom of Expression". Human Rights Watch (İngilizce). 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2023. 
  17. ^ Soldatov (2013). "Russia's Surveillance State". World Policy Journal (İngilizce). 30 (3): 23-30. doi:10.1177/0740277513506378. ISSN 0740-2775. 
  18. ^ "Russia: Freedom on the Net 2021 Country Report". Freedom House (İngilizce). 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
  19. ^ "Defamation and Insult Laws in the OSCE Region: A Comparative Study". www.osce.org. 24 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
  20. ^ "Russian MPs back harsher anti-blasphemy law". BBC News (İngilizce). 10 Nisan 2013. 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
  21. ^ Nataliya Vasilyeva (31 Mayıs 2016). "Dozens in Russia imprisoned for social media likes, reposts". AP. 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
  22. ^ "How Russia Is Stepping Up Its Campaign to Control the Internet". Time (İngilizce). 8 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dijital_otoriteryanizm&oldid=32507467" sayfasından alınmıştır