Dereköy, Damal
| Dereköy | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Dereköy Dereköy'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Damal |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 140 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Dereköy, Ardahan ilinin Damal ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Dereköy, en geç 1886 yılında beri bu adı taşımaktadır. Rus idaresi köyü bu tarihte Dara-Köy (Дара-Кёй) adıyla kaydetmiştir.[3] 1928 tarihli köy listesinde ise köyün adı Dere Köy (دەرە كوی) olarak geçer.[4]
Dereköy, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Eruşeti bölgesi, Gürcistan’ın en eski Hristiyanlık merkeziydi.[5] 93 Harbi'nin ardından Ruslar Eruşeti bölgesini ele geçirdiğinde köyün nüfusunun 189 kişiden oluşması, buranın yeni bir yerleşme olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde ve 1694-1732 tarihli cebe defterinde adının geçmemesi, Dereköy'ün daha geç dönemde ortaya çıktığı anlamına gelir.[6][7] Öte yandan Dereköy'deki megalit kalenin varlığı da bu yörenin eski çağlardan beri yerleşme alanı olduğunu işaret etmektedir.[8] 1886 yılında köyün 189 kişiden oluşan nüfusunun tamamı Rus idaresince "Türkmen" olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Dereköy, Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasına (uçastok) bağlı Sorsi nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi.[3] Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896'da 230 kişiye, 1906'da 281 kişiye ulaşmıştır.[9]
Dereköy, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Dereköy'ü de kapsayan Ardahan ile Artvin bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Dereköy, 1928 yılında Kars vilayetinin Ardahan kazasının Damal nahiyesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımında "Dereköy" adıyla kaydedilmiş olan köy, Posof kazasının Damal nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 271 kişiden oluşuyordu.[11]
Dereköy'deki megalit kale, köyün doğusunda bir tepenin üzerinde yer alır. Deniz seviyesinden 2.140 metre yükseklikte bulunan orta büyüklükteki kaleden (50 × 38 m) geriye yıkıntılar kalmıştır.[8]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Dereköy, Ardahan il merkezine 48 km, Damal ilçe merkezine 3 km uzaklıktadır.[12]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 140[2] |
| 2021 | 157[2] |
| 2020 | 153[2] |
| 2019 | 162[2] |
| 2018 | 163[2] |
| 2017 | 164[2] |
| 2016 | 168[2] |
| 2015 | 161[2] |
| 2014 | 177[2] |
| 2013 | 191[2] |
| 2012 | 213[2] |
| 2011 | 213[2] |
| 2010 | 223[2] |
| 2009 | 238[2] |
| 2008 | 251[2] |
| 2007 | 245[2] |
| 2000 | 261[12] |
| 1990 | 456[13] |
| 1985 | 674[14] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Derekoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Damal Dereköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 326 sayfa.
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 368, ISBN 9789941478178.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 110, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 107" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2021.
- ^ a b "Dereköy Köyü". YerelNet.org.tr. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.