Dereüstü, Arhavi
| Dereüstü | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Dereüstü Dereüstü'nün Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Arhavi |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 358 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 192 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08290 |
Dereüstü, Artvin ilinin Arhavi ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Dereüstü köyünün eski adı, Gidreve'dir. Bir Laz köyü olan bu yerleşme, Gürcüce kaynaklarda Gidreva (გიდრევა) ve Gidreveti (გიდრევეთი) olarak geçer. Aya Sofya'nın Laz mimarlarının Kılzervan soyadı ile Lazca Gidrevani (გიდრევანი) soyadının bu köyün adıyla ilişkili olabileceğine dair görüş vardır.[3][4] 1835 tarihli Arhavi Nüfus Defteri ve 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesi ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde de köyün adı Gidrava / Gidreve (كیدروە) biçiminde yazılmıştır.[5][6][7]
Gidreve'nin bulunduğu bölge, antik çağda Kolheti Krallığı'nın bir parçasıydı. Osmanlılar bu bölgeyi, 1461 yılında Trabzon İmparatorluğu'nu oradan kaldırdıktan sonra ele geçirdi. Arhavi, Osmanlı döneminde Lazistan olarak adlandırılan bölgede bulunuyordu. Gidreve'nin yer aldığı Arhavi, erken Osmanlı kayıtlarında Trabzon sancağına bağlı Arhavi kazası olarak geçer. Arhavi kazası, 1486 tahriri sırasında Arhavi-Laz nahiyesinden, 16. yüzyılda ise, Arhavi-Laz, Gonio, Vilayet-i İskele ve Vilayet-i Bağobit nahiyelerinden oluşuyordu.[8]
Gidreve, 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre Trabzon vilayetinin sancaklarından biri olan Lazistan sancağında Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlı bir köydü. Nüfusu 54 hanede yaşayan 134 kişiden oluşuyordu. Hane başına yaklaşık 2,5 kişi düşmesi, sadece erkek nüfusun tespit edilmiş olduğunu göstermektedir. Bu durumda erkek sayısı kadar kadın eklemek gerekir. Bunun sonucunda köyün nüfusunun yaklaşık 268 kişiden oluştuğu söylenebilir. Nitekim 1935 yılında köyde tespit edilen nüfus da bu ihtimali desteklemektedir. Tarımla geçinen köyde hayvan varlığı olarak 42 keçi/koyun, 167 inek, 3 at ve 3 öküz tespit edilmiştir.[9][10]
Gidreve, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine göre Rize vilayetinin Hopa kazasının Arhavi nahiyesine bağlıydı.[7] 1935 genel nüfus sayımında "Gidreve" olarak kaydedilmiş olan yerleşme, Rize ve Artvin vilayetlerinin yerine kurulmuş olan Çoruh vilayetinin Hopa kazasına bağlı Arhavi nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tespite göre köyün nüfusu 352 kişiden oluşuyordu.[10] Gidreve / Gidreva adı "yabancı kökten geldiği" için 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Dereüstü olarak değiştirilmiştir.[11] 1965 genel nüfus sayımında Dereüstü köyünde 386 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 199 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
2014 yılında, köyde mimari dokusunu korumuş 12 Laz evi, 15 serender ve 3 su değirmeni bulunmaktaydı.[13]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Dereüstü köyü, Artvin il merkezine 83 km, Arhavi ilçesine 7 km uzaklıktadır.[14]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 192[2] |
| 2019 | 212[2] |
| 2018 | 260[2] |
| 2017 | 131[2] |
| 2016 | 146[2] |
| 2015 | 154[2] |
| 2014 | 178[2] |
| 2013 | 167[2] |
| 2012 | 159[2] |
| 2011 | 164[2] |
| 2010 | 164[2] |
| 2009 | 175[2] |
| 2008 | 179[2] |
| 2007 | 145[2] |
| 2000 | 265[14] |
| 1990 | 340[14] |
| 1985 | 434[14] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Dereüstü, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Artvin Arhavi Dereüstü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 121, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ "Bakur Gogohia, Doğu Lazistan Tarihi ve Kişi Ad-Soyadları (Gürüce: აღმოსავლეთ ლაზეთის ისტორია და გვარსახელები), Tiflis, 2019, s. 116," (PDF). 17 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.
- ^ "1165 no.lu Arhavi Nüfus Defteri". 1835.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 368, ISBN 9789157871117.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 621.
- ^ "Kenan Aydın, "Arhavi Kazasında İskân ve Nüfus (1583-1681/1682)" - Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2021 Bahar (34), s. 206". 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 369, ISBN 9789157871117.
- ^ a b "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 141" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 658". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
- ^ 1965 Gelen Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 87.
- ^ Ceyhun Akyol, Sinan Güner, Yener Oğan, Ekrem Aydın, Rahime Yüce, Tuncay Uluyurt (2014). "Kırsal Alanların Turizm Potansiyelinin Belirlenmesi – Artvin İli Arhavi İlçesi Örneği". dergipark.org.tr. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2024.
- ^ a b c d "Dereüstü Köyü". YerelNet.org.tr. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.