İçeriğe atla

Demir Kubbe

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Demir Kubbe

İsrail-Gazze çatışmaları sırasında aktif hale gelen bir Demir Kubbe
Çeşidi C-RAM ve kısa mesafe hava savunma sistemi
Uyruğu  İsrail
Hizmet geçmişi
Hizmet 2011'den beri
Kullanıcılar  İsrail
 ABD
 Kıbrıs Cumhuriyeti (planlanacak)
Kullanıldığı savaşlar Gazze-İsrail çatışması
Sina Ayaklanması
2021 Filistin-İsrail çatışmaları
2022 İsrail-Gazze çatışması
Üretim tarihi
Tasarımcı Rafael Advanced Defense Systems ve İsrail Havacılık ve Uzay Endüstrisi
Tasarlandığı tarih 2005
Üretici Rafael Advanced Defense Systems ve İsrail Havacılık ve Uzay Endüstrisi
Birim maliyeti Her batarya için $50 milyon
ateşleme $100,000–150,000
Üretildiği tarih 2011'den beri
Özellikler
Ağırlık 90 kg
Uzunluk 3 m
 uzunluğu 160 mm

Demir Kubbe (İbraniceכִּפַּת בַּרְזֶל, romanizeKippat Barzel), İsrailli Rafael Advanced Defense Systems şirketi[1] ve İsrail Havacılık ve Uzay Endüstrisi[1] tarafından geliştirilmiş, taşınabilir bir hava savunma sistemidir.[2] Düzenek, 4 kilometre ila 70 kilometre uzaklıktan ateşlenen ve yörüngesi, İsrail'in yaşam merkezinin dışına çıkartılacak olan kısa menzilli roketleri ve top mermilerini durdurmak ve imha etmek için tasarlanmıştır.[3]

Demir Kubbe sisteminin bir parçası

İsrail'in, Gazze ve Batı Şeria'dan gelebilecek roket ya da diğer hava saldırılarına karşı oluşturduğu gelişmiş bir hava savunma sistemidir. İsrail, Hamas'ın ve diğer direniş gruplarının attığı roketlerin verdiği zararı ve can kaybını en aza indirmek için 2011 yılında bu sistemi tamamlamış ve hizmete açmıştır. Temeli ise 2005'te atılmıştır; Hizbullah ve Hamas saldırılarının yoğun olduğu bir dönemde, vatandaşları korumak için çalışmalar yapılmıştır. 2011 yılında hizmete girmiştir. 7 Nisan 2011 tarihinde sistem ilk kez Gazze'den fırlatılan bir BM-21 Grad'ı başarıyla durdurdu.[4] 10 Mart 2012'de The Jerusalem Post, sistemin Gazze'den fırlatılan ve yerleşim yeri olan bölgelere inen roketlerin %90'ını düşürdüğünü bildirdi.[5] Kasım 2012'ye kadar, resmi açıklamalar 400'den fazla roketi durdurduğunu gösterdi.[6][7] Ekim 2014'ün sonlarına doğru, Iron Dome sistemleri 1200'den fazla roketi durdurdu.[8] Çalışma şekli ise atılan füzeyi tanımlamak, hedefe kilitlenmek ve roketi veya füzeyi havadayken imha etmektir. Sistem, hizmete girdiği 2011 yılından bu yana atılan her 10 füzeden 8 tanesini havada vurmuştur. Günümüzde de kullanılmaktadır.

2011'den 2021'e kadar ABD, Demir Kubbe savunma sistemine toplam 1,6 milyar ABD doları katkıda bulundu.[9] 2022'de ABD Kongresi, 1 milyar $ ek destek paketi sunulması kararını onaylamıştır.[10]

Gelecekte bataryalar Sa'ar 6 sınıfı denizde korvetlere konuşlandırılacak ve İsrail'in Barak 8 füze sistemi ile birlikte açık denizdeki gaz platformlarını koruyacak.[11]

Demir Kubbe, Arrow 2, Arrow 3, Demir ışın, Barak 8[12] ve Davud Sapanı'nın da içinde bulunduğu, İsrail'in geliştirmekte olduğu çok katmanlı füze savunma sisteminin bir parçasıdır.

Teknik Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sistem, kısa menzilli roketlere ve 70 kilometre menzile sahip 155 mm topçu mermilerine karşı koymak için tasarlanmıştır. Üreticisine göre, Demir Kubbe olumsuz hava koşullarında gece gündüz çalışacak ve aynı anda birden fazla tehdide yanıt verebilecek.[13]

Demir Kubbe'nin üç merkezi bileşeni vardır:[13][14]

  • Tespit ve İzleme Radarı: Radar sistemi, bir İsrail Savunma şirketi olan ve İsrail Havacılık ve Uzay Sanayii'nin yan kuruluşu olan Elta ve IDF tarafından inşa edildi.
  • Savaş Yönetimi ve Silah Kontrolü (BMC): İsrailli bir yazılım şirketi olan mPrest Systems tarafından Rafael için inşa edildi.
  • Füze Atış Birimi: Sistem elektro-optik sensörler ve yüksek manevra kabiliyeti için birkaç direksiyon kanadı ile donatılan tamir füzelerini fırlatır. Füze Rafael tarafından üretildi.[15]

Sistemdeki radar EL/M-2084 olarak adlandırılır. Fırlatılan roketi algılar ve yörüngesini izler. BMC, bildirilen verilere göre çarpma noktasını hesaplar ve bu bilgiyi hedefin belirtilen bölge için bir tehdit oluşturup oluşturmadığını belirlemek için kullanır. Sadece tehdit olarak algılandığında gelen roketi öngörülen çarpma noktasına ulaşmadan önce imha etmek için bir füze ateşlenir.[14]

Tipik bir batarya ile karşılaştırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tipik hava savunma füzesi bataryasında, bir radar ünitesi, bir füze kontrol ünitesi ve birkaç fırlatıcı vardır ve bunların hepsi aynı yerde bulunur.

Bunun tersine Demir Kubbe, dağınık bir düzende konuşlandırılacak şekilde inşa edilmiştir. Her bir fırlatıcı bağımsız olarak konuşlandırılır ve güvenli bir kablosuz bağlantı aracılığıyla uzaktan çalıştırılır.[16] Bildirildiğine göre, her bir Demir Kubbe bataryası, yaklaşık 150 kilometrekarelik bir kentsel alanı koruma kapasitesine sahiptir.[17]

Mayıs 2021'de Duvar Muhafızları Harekatı sırasında IDF Hava Savunma Savaşçıları.

İsrail yetkililerine göre 2012 İsrail-Gazze çatışmalarının başlangıcından 17 Kasım 2012'ye kadar Hamas'ın attığı yaklaşık 1000 füze ve roketin üçte ikisi sistem tarafından tehdit olarak algılanmadı, kalan 300 tanesi de yüzde 90 oranında etkisiz hale getirildi.[18] Bu dönemde İsrail'in tek can kaybı Demir Kubbe sistemindeki bir arızanın ardından gelen füze saldırısı sonucu ölen üç kişi idi.[19]

Savunma danışmanı Steven Zaloga, Demir Kubbe'nin füzelerin yüzde 90'ını imha etmesinin genellikle hava savunma sistemleri için beklenenin üzerinde, "son derece yüksek bir seviye" olduğunu belirtti.[20] Slate, sistemin etkinlik oranının Patriot füze savunma sistemi gibi önceki sistemlere kıyasla "eşi görülmemiş" olduğunu bildirdi.[21]

Savunma muhabiri Mark Thompson, "İsrail'in kayıp vermemesi, Demir Kubbe'nin dünyanın gördüğü en etkili, en çok test edilen füze kalkanı olduğunu gösteriyor." dedi.[22]

2006 yılında Demir Kubbe'nin geliştirilmesinden önce Hizbullah ile yapılan savaşta 34 günlük çatışma sırasında 4.000 roket yere indi ve 53 İsrailli öldürüldü. Buna karşılık 2014 yılındaki Gazze ile yapılan 50 günlük çatışmada düşen 3.360 roket sonucu iki ölüm oldu.[23]

25 Mart 2019'da Gazze'den atılan bir J-80 roketi Mishmeret'e düştü. Hamas'a göre J-80 doğrusal olmayan bir yolda ilerlediğinden Demir Kubbe tarafından durdurulamaz.[24]

Demir Kubbe konuşlandırılmadan önce, Kassam tehditlerine karşı Sderot şehri açısından etkisiz olduğu için eleştirildi.[25] İsrailli savunma yetkilileri, Demir Kubbe'de yapılan son iyileştirmelerle sistemin Kassamları tamamen durdurabildiği konusunda ısrar etti.

Theodore Postol, Mordechai Shefer ve Richard Lloyd tarafından 2013'te yayımlanmış rapor,[26] Demir Kubbe'nin Bulut Sütunu Operasyonu sırasındaki etkinliğine dair rakamların yanlış olduğunu savundu.[27] Postol daha önce Iron Dome'un etkinliğini övmüş olsa da YouTube videolarının yanı sıra polis raporları ve diğer verileri de inceledikten sonra sistemin füzeleri yakalama oranının %5 kadar düşük olduğunu, hatta belki de daha düşük olduğunu söyledi.[27][28]

İsrail Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü Postol'un iddialarını çürütmek için ayrıntılı bir yazı paylaştı. Uzi Rubin, Postol'un tahminlerinin tamamen yanlış olduğunu söyledi.[29]

Ronen Bergman'a göre Bulut Sütunu Operasyonu sırasında İsrail ateşkes yapmayı kabul etti çünkü Demir Kubbe füze savunma sisteminin cephanesi bitmişti.[30]

2010 yılında sistem daha geliştirilmeden önce bir askeri analist, eski savaş pilotu ve Tel Aviv Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Reuven Pedatzur[31] sistemi Kassam füzelerine oranla çok maliyetli olacağını için ve çok fazla Kassam füzesi yollanarak İsrail'in mali imkanlarına saldırılacağı yüzünden eleştirdi.[25] Bir Tamir füzesinin tahmini maliyeti 20.000 - 50.000 ABD doları arasında iken bir Kassam füzesinin kabaca maliyeti yaklaşık 800 dolardır ve bir Hamas Grad roketinin maliyeti birkaç bin dolardır. Rafael, Demir Kubbe'nin yalnızca tehdit oluşturduğu belirlenen roketleri yakalaması ve kurtarılan hayatların ve stratejik etkilerin maliyete değer olması nedeniyle maliyet sorununun abartıldığını söyledi.

Nautilus lazer savunma sistemi gibi diğer anti-roket sistemlerinin daha etkili olduğu tartışıldı. 1995'ten 2005'e kadar, Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail ortaklaşa Nautilus'u geliştirdiler, ancak uygulanabilir olmadığı sonucuna vardıktan ve 600 milyon dolar harcadıktan sonra sistemi hurdaya çıkardılar. ABD Donanması sistem üzerinde Ar-Ge'ye devam etti. Amerikan savunma şirketi Northrop Grumman, Nautilus'un daha gelişmiş bir prototipi olan Skyguard'ın geliştirilmesini önerdi. Skyguard, roketleri engellemek için lazer ışınlarını kullanacaktı ve her bir ışın deşarjı tahmini 1.000-2.000 $ 'a mal oluyordu. Northrop Grumman, 180 milyon dolarlık yatırımla sistemi 18 ay içinde kurabileceğini iddia etti. İsrailli savunma yetkilileri, uzatılmış zaman çizelgesi ve ek maliyetler gerekçe göstererek öneriyi reddettiler.

Amerika Birleşik Devletleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

16 Ağustos 2011'de Raytheon Company, sistemin Amerika'ya pazarlanmasına liderlik etme amacıyla Rafael ile birlikte çalıştığını duyurdu. Raytheon Füze Sistemleri'nin Gelişmiş Güvenlik ve Yönlendirilmiş Enerji Sistemleri ürün grubu başkan yardımcısı Mike Booen "Demir Kubbe, ABD Ordusunun ileri harekât üslerinde diğer Raytheon silahlarını tamamlıyor.'' ve ''Demir Kubbe savunma katmanını tamamlamak için Raytheon'un C-RAM sistemlerine sorunsuz bir şekilde entegre edilebilir.'' dedi.[32]

Ocak 2019'da Amerika Birleşik Devletleri'nin 373 milyon dolara iki adet batarya satın alacağı bildirildi.[33] Ağustos 2019'da tamamlanan sipariş iki komuta noktası, radarlar, 12 fırlatıcı ve 480 füze içindir.[34] Rafael, 30 Eylül 2020'de ilk bataryanın teslim edildiğini duyurdu.[35] İsrail Savunma Bakanlığı ikinci bataryanın 3 Ocak 2021'de teslim edildiğini duyurdu.[36]

17 Aralık 2016'da Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Sanayii Bakanlığı Başkanı Yavər Camalov gazetecilere verdiği demeçte, Azerbaycan ve İsrail'in sistemin ilk teyit edilen dış satışı için anlaşmaya vardıklarını söyledi. Ancak sonrasında hiçbir teslimat gerçekleşmedi. Azerbaycan'ın sistemi satın almak istemesinin, komşusu Ermenistan'ın Rus kısa menzilli İskender füzesine sahip olmasıyla alakası vardır.[37]

Romaero şirketi Mayıs 2018'de sistemi satın almak için bir anlaşma imzaladı.[38]

Olası dış satışlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

10 Mart 2010'da The Jerusalem Post, İsrail Savunma Bakanlığı'nın ve bir dizi Avrupa ülkesinin Afganistan ve Irak'ta konuşlanmış NATO kuvvetlerini koruma amacıyla sistemin olası satışı için görüşmelerde bulunduğunu söyledi.[39]

Ağustos 2014'te Güney Kore, roket saldırılarına karşı korunmak için sistemin satın almakla ilgilendi.[40] Daha önce Savunma Edinme Programı İdaresi'nin komiser yardımcısı Kwon Oh-bong, Kuzey Kore topçuları, roketleri ve füzelerinin oluşturduğu tehdide karşı koymak için 2011 yazında sistemi satın almakla ilgilendiğini ifade etmişti.[41] Ekim 2017'de Güney Kore, kendi Demir Kubbe tipi C-RAM sistemini geliştireceğini duyurdu.[42]

  1. ^ a b Ben-David, Alon (18 Mart 2008). "Iron Dome advances to meet Qassam threat". Jane's. 12 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011. 
  2. ^ "Iron Dome Air Defense Missile System, Israel". Army technology. 2 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2011. 
  3. ^ "Demir Kubbe: İsrail'in hava savunma sistemi nasıl çalışıyor?". Aisling Ní Chúláin. Euronews.com. 2 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2024. 
  4. ^ "Iron Dome successfully intercepts Gaza rocket for first time". Haaretz.com (İngilizce). 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  5. ^ "Iron Dome ups its interception rate to over 90%". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  6. ^ "https://twitter.com/idf/status/270170595260510208". Twitter. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  7. ^ "אתר צה"ל - צבא ההגנה לישראל : שנה ליירוט הראשון של כיפת ברזל: "ההצלחה – בזכות הל". web.archive.org. 27 Eylül 2013. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  8. ^ "http://mco-defense-news-prod-classic.web.origin.aws.arc.pub/article/20141027/DEFREG04/310270011/Israeli-Firm-Adapts-Iron-Dome-Intercepts-Sea/". Defense News (İngilizce). 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  9. ^ "Israel-Gaza: How much money does Israel get from the US?". BBC News. BBC. 24 Mayıs 2021. 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023. 
  10. ^ "US House approves $1 billion for Israel's Iron Dome after months-long delay". Times of Israel. 10 Mart 2022. 14 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023. 
  11. ^ "Report: Hezbollah threats prompt Israel to add extra Iron Dome systems on warships". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  12. ^ Opall-Rome, Barbara (8 Ağustos 2017). "Israel's 'Ultimate' Ship Defense Now Validated on Land". Defense News (İngilizce). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  13. ^ a b "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 10 Temmuz 2012. 10 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  14. ^ a b "defence.professionals | defpro.com". web.archive.org. 2 Nisan 2009. 2 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  15. ^ "defence.professionals | defpro.com". archive.is. 21 Ocak 2013. 21 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  16. ^ "Ballistic Missile Defense: Effectiveness of Israel's Iron Dome System (July 19, 2012)". mostlymissiledefense (İngilizce). 19 Temmuz 2012. 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  17. ^ "IAF deploys third Iron Dome battery outside Ashdod". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  18. ^ Thompson, Mark (19 Kasım 2012). "Iron Dome: A Missile Shield That Works". Time (İngilizce). ISSN 0040-781X. 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  19. ^ "Israelis put faith in Iron Dome missile defence system". the Guardian (İngilizce). 19 Kasım 2012. 10 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  20. ^ Johnson, Robert. "How Israel Developed Such A Shockingly Effective Rocket Defense System". Business Insider (İngilizce). 6 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  21. ^ Tory, Sarah (19 Kasım 2012). "Israel's Iron Dome: A Missile-Defense System That Actually Seems to Work". Slate Magazine (İngilizce). 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  22. ^ Thompson, Mark (19 Kasım 2012). "Iron Dome: A Missile Shield That Works". Time (İngilizce). ISSN 0040-781X. 9 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  23. ^ "Israel's next war: We ain't seen nothing yet". Haaretz.com (İngilizce). 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  24. ^ "Why did the Iron Dome not intercept the rocket from Gaza Monday morning?". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  25. ^ a b "'Iron Dome doesn't answer threats'". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  26. ^ "An Explanation of the Evidence of Weaknesses in the Iron Dome Defense System". MIT Technology Review (İngilizce). 6 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  27. ^ a b "How many rockets has Iron Dome really intercepted?". Haaretz.com (İngilizce). 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  28. ^ "Part 2: Weapons Expert Theodore Postol Asks, Is Israel's Iron Dome Really an Iron Sieve?". Democracy Now! (İngilizce). 12 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  29. ^ "http://mco-defense-news-prod-classic.web.origin.aws.arc.pub/article/20130331/DEFFEAT05/303310011/Cold-War-Mentality/". Defense News (İngilizce). 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  30. ^ Bergman, Ronen (10 Ağustos 2014). "Opinion | How Hamas Beat Israel in Gaza". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 9 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  31. ^ "Iron Dome: Israel Deploys Unique, Controversial Missile System". NBC News (İngilizce). 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  32. ^ Communications, Raytheon Corporate; Communications, Raytheon Corporate. "Raytheon: Raytheon Teams with Rafael to Market Iron Dome Weapon System - Aug 16, 2011". Raytheon News Release Archive. 13 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  33. ^ "הגנה לאמריקנים: ארה"ב תרכוש סוללות כיפת ברזל". ynet (İbranice). 16 Ocak 2019. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  34. ^ Kahwaji, Riad. "Army Reboots Cruise Missile Defense: IFPC & Iron Dome". Breaking Defense (İngilizce). 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  35. ^ Cox, Matthew (5 Ekim 2020). "Army Gets First Iron Dome Battery from Israel". Military.com (İngilizce). 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya". www.armyrecognition.com. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  37. ^ "Azerbaijan: 'We have closed deal to buy Israel's Iron Dome missile system". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  38. ^ "Romania Buys Israel's Iron Dome Air Defence System". Balkan Insight (İngilizce). 18 Mayıs 2018. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  39. ^ "NATO forces interested in Iron Dome". The Jerusalem Post | JPost.com (İngilizce). 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  40. ^ "South Korea Keen On Iron Dome Defence System: Armed Forces International News". web.archive.org. 19 Ağustos 2014. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  41. ^ "S. Korea eyes Iron Dome system". Ynetnews (İngilizce). 19 Haziran 2011. 13 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021. 
  42. ^ "South Korean version of 'Iron Dome' being developed". koreatimes (İngilizce). 16 Ekim 2017. 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2021.