Danyal Bey Hallecov
| Danyal bey Abdulla bey oğlu Hallecov | |
|---|---|
| Doğum | 1876 Balaken,  Azerbaycan |
| Ölüm | 1920 Gence, Azerbaycan |
| Bağlılığı |  Rus İmparatorluğu Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti |
| Branşı | Topçu |
| Hizmet yılları | 1897-1920 |
| Rütbesi | Rus İmparatorluğu ordusu'nda albay, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Ordusu'nda albay |
| Çatışma/savaşları | I. Dünya Savaşı, 1920 Gence İsyanı |
| Ödülleri |  .svg){kind=small} |
Danyal Bey Hallecov, Rus İmparatorluğu ve Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti subayı olup, Birinci Dünya Savaşı ve 1920 Gence İsyanı'na katılmıştır.
Birinci Dünya Savaşı'ndaki cesaretinden dolayı kendisine 2. derece "Kutsal Anna Nişanı", 2. derece "Aziz Stanislaus Nişanı" ve 4. derece Sınıf "Aziz Vladimir Nişanı" verildi.
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Ordusu'nda 1. Topçu Tugayı komutanıydı. Nisan işgaline karşı 1920 Gence İsyanı'na katıldı ve acımasızca öldürüldü.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Danyal Bey Abdulla Bey Oğlu, 5 Eylül 1876'da Balaken'de doğdu.[1] 1895 yılında Stavropol okulundan mezun olduktan sonra Peterburg'da bulunan üç yıllık Mikhailovsk Topçu Okuluna girdi.[1]
Hizmeti[değiştir | kaynağı değiştir]
Rus ordusunda[değiştir | kaynağı değiştir]
1897 yılında Mihaylovsk Topçu Okulu'ndan "yardımcı teğmen" askeri rütbesiyle mezun oldu ve Aleksandropol'de bulunan Kafkas Kolordusu'nun 39. topçu tugayına atandı.[2][3] 1. Kafkas Tüfek Topçu Tümeni 1. Topçu Bataryası'nın baş subayı olarak görev yaptı. Tugayda on yıldan fazla görev yapan Danyal Bey, kurmay yüzbaşı rütbesine kadar yükseldi.[2][3][4] 1909'da Tiflis vilayeti Muhrovani şehrindeki ilk topçu alayına atandı.[5] Bir süre sonra bu alay Gambori'ye taşındı.[5]
Birinci Dünya Savaşı'na katıldı. Askerliği sırasında kendisine 1915 yılında kılıçla 2. derece "Aziz Stanislaus"[6] ve 4. derece "Aziz Vladimir" Nişanı[2][7] ve 1916'da kılıcıyla birlikte 2. derece "Aziz Anna Nişanı" ile ödüllendirildi.[8] Daha sonra çatışmalarda yaralandığı için cepheden tedavi için geri gönderilerek albay rütbesiyle yedeğe gönderildi.[2] Bundan sonra Balaken'e taşındı.[9]
Azerbaycan Cumhuriyeti'nde[değiştir | kaynağı değiştir]
1918 yılında Azerbaycan Milli Ordusu kurulduğunda, Savunma Bakanı General Samet bey Mehmandarov'un kişisel daveti üzerine Gence'de oluşturulan kolordu komutan yardımcılığına atandı.[9] 1 Aralık 1919'da "albay" askeri rütbesiyle Cumhuriyet ordusunda muvazzaf askerliğe kabul edildi ve Harbiye Nazırı'nın 551 sayılı emriyle 1. Topçu Tugayı komutanlığına atandı.[2][10]
Nisan işgaline karşı Gence İsyanı'nın ana katılımcılarından biriydi. İsyanın bastırılması sırasında acımasızca öldürüldü. Eski milli ordu subayı Ramazan Hamzat oğlu Halilov'un ifadesine göre Albay Danyal bey, Haziran 1920'de Gence Merkez Komitesi başkanı Georgy Tukhareli tarafından tutuklandı ve palayla parçalara ayrılarak öldürüldü.[11]
Kızının anıları[değiştir | kaynağı değiştir]
Araştırmacı, Kasım 1985'te Şamistan Nazirli, kızı Leyla hanımla Danyal Bey hakkında röportaj yaptı. Leyla Hanım, babası ve Nisan işgali sonrası yaşananlar hakkında şunları söyledi:[12]
| “ | 11. Ordu Bakü'ye varır varmaz halk derinden paniğe kapıldı. Birçoğu İran ve Türkiye'ye kaçtı. O zamanlar babam, teyzelerim Leyla, Tamara ve ben Gence'de yaşıyorduk. Babama da kaçmasını önerdiler. Reddetti ve annemi ve ailemi Balaken'de bırakıp nereye gideceğim dedi. O gitmedi.[12] | ” |
| “ | Ben 11. Ordu'nun Gence'de yaptığı dehşetlerin tanığıyım.[12] Bolşevik ordusu tren istasyonu tarafından, Ermeniler ise Bağmanlar'dan şehri yoğun top ateşine tuttular. Bolşevikler geldikleri akşam babam eve çok öfkeli geldi. Şehrin askeri komutanı tuğgeneral Amir Kazım Mirza Kaçar'ın, Gence'de bulunan birinci süvari tümeninin komutanı general Cevad bey Şıhlinski'nin görevlerinden alınmaları onu çok sinirlendirmişti. Babamın yardımcısı söyledi ki, 11. Ordu'nun karargahından gelen subaylar bizim komuta ekibiyle çok kaba davranıyorlar. Azerbaycanlı subayları görevden alıp kendi adamlarını koymak istiyorlar. Gözetleme noktalarına kendi adamlarını atıyorlar. On birinci ordudan gelen subayların çoğu Ermeni'dir. Gence Tüfek Alayı ve Şeki Süvari Alayı'nın askerleri ve subayları bunu kabul etmiyor. Herkes tek sesle itirazını bildiriyor. Mayıs'ın yirmi beşinden yirmi altısına geçen gece şehrin Ermenilerin yaşadığı kısmından toplar ve makineli tüfeklerden ateş başladı. Yerli Ermenilerin ihaneti tüm çıplaklığıyla ortaya çıktı.[12] Bizim direnen askerlerimiz Ruslardan çok esir almıştılar. Yerel halk isyancı savaşçılarımıza büyük bir istekle yardım etti. Mayıs'ın yirmi yedisiydi, yoksa hatırlamıyorum, yirmi sekiziydi. Bakü'den gelen zırhlı tren istasyonu ele geçirdi. Sonraki iki gün boyunca her iki taraftan da ateş kesilmedi. Bolşeviklerin önüne geçen Ermeniler, şehrin Müslüman kesiminde su yerine kan döktü. 31 Mayıs'ta 11. Ordu şehre girdi.[13] Azerbaycanlılara yönelik vahşet, yağma ve katliam yoğunlaştı. Şehrin tüm sokakları insan cesetleriyle doluydu. Tüm su kuyuları cesetlerle doldu.[13] Bolşevikler ve Ermeniler, şehrin Müslüman halkının içecek su bulamaması için bunu bilerek yaptılar. Cesetlerin gömülmesine izin vermediler, atlarla, mandalarla şehrin dış mahallelerine attılar. Hayatımda bu kadar korkunç bir sahne, bu kadar vahşet görmedim.[13] Ağustos 1920'de kolera şehre yayıldı. Babamdan haber yoktu. General Cavad Bey Şıhlinski, Albay Cahangir Bey Kazimbayov, Sarı Alakbar, Gacak Gambar ve babamın kalabalık bir grupla ormanda savaştıklarını, Bolşeviklere itaat etmek istemediklerini söylediler. Daha sonra babamın ölüm haberini duyduk.[13] | ” |
Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Danyal Bey'in kardeşleri Karaali ve Murtuzali, St. Petersburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden, Beşir ise aynı üniversitenin Doğu dilleri ve Hukuk fakültelerinden mezun oldu.[9] En küçük kardeşi Muhammed, Moskova Tarım Akademisi'nin ziraat fakültesinden mezun oldu ve daha sonra Sosyalist Emek Kahramanı oldu. Kız kardeşi Maryam, Tiflis'teki St. Nina Kız Enstitüsü'nden mezun oldu.[9]
1904 yılında Kars'tayken Polonya vatandaşı olan tugay komutanının kızı Felisin Stanislavovna Krincewicz-Gijdeu ile evlendi.[14] Felisin Stanislavovna Krincewicz-Gijdeu Varşova'daki ünlü soylu bir aileden geliyordu. Bu evlilikten Tamara ve Leyla adında iki kızları oldu. Kızları Tamara çocukken öldü.[14]
Dayısı Livan Hallecov, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nde Dışişleri Bakan Yardımcısı olmuştur.[15]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Şahbazov, Atamalı (2020). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunun zabit və hərbi məmurları (Azerice). Bakı: Maarif nəşriyyatı. s. 314. ISBN 978-9952-37-141-3. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ a b c d e Şahbazov, Atamalı (2020). Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunun zabit və hərbi məmurları (Azerice). Bakı: Maarif nəşriyyatı. s. 315. ISBN 978-9952-37-141-3. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ a b Общий список офицерским чинам Русской Императорской Армии. Составлен на 1-е января 1909 г (PDF) (Rusça). Sankt Peterburq: Военная типография. 1909. s. 663. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ "Oxu.az - Cümhuriyyətin general-mayoru Danyal Həlləcov ölümünə qədər xidmətini layiqincə yerinə yetirib - VİDEO". web.archive.org. 2 Haziran 2021. Archived from the original on 2 Haziran 2021. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ a b Nəzirli, Şəmistan (2016). Güllələnmiş Azərbaycan generalları (PDF) (Azerice). Bakı. s. 110. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ "Галаджев Даниил :: Мечи к имеющемуся ордену Св. Станислава II-й степени. Документы о награждениях". gwar.mil.ru. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ "Галаджев Даниил :: Орден Св. Равноапостольного Князя Владимира IV-й степени с мечами и бантом. Документы о награждениях". gwar.mil.ru. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ "Галладжев Даниил :: Орден Св. Анны II-й степени с мечами. Документы о награждениях". gwar.mil.ru. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ a b c d Nəzirli, Şəmistan (2009). 1920-ci ildə Qarabağ döyüşləri (PDF) (Azerice). Bakı. s. 279. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ Адресъ-Календарь Азербайджанской Республики на 1920- й г (PDF) (Rusça). Bakı: Правительственная тифографiя аз „Азербайджанъ”. 1920. s. 306. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ Nəzirli, Şəmistan (2016). Güllələnmiş Azərbaycan generalları (PDF) (Azerice). Bakı. s. 115. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ a b c d Nəzirli, Şəmistan (2009). 1920-ci ildə Qarabağ döyüşləri (PDF) (Azerice). Bakı. s. 283. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ a b c d Nəzirli, Şəmistan (2009). 1920-ci ildə Qarabağ döyüşləri (PDF) (Azerice). Bakı. s. 284. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ a b Nəzirli, Şəmistan (2009). 1920-ci ildə Qarabağ döyüşləri (PDF) (Azerice). Bakı. s. 285. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.
- ^ Nəzirli, Şəmistan (2016). Güllələnmiş Azərbaycan generalları (PDF) (Azerice). Bakı. s. 113. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2023.