Dünya Belleği Programı
UNESCO Dünya Belleği Programı, insanlığın tarihi, kültürel sosyal belleğini oluşturan ve savaş, doğal afet gibi nedenlerle ortadan kaybolma tehlikesi bulunan belge ve bilgilerin yeryüzünün ortak değerleri olarak korunmasını ve dijital ortamda paylaşılmasını sağlamak üzere Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından 1992'de oluşturulmuş programdır.
İlk toplantısını 1993 yılında Polonya’nın Pultusk şehrinde gerçekleştiren Dünya Belleği Programı Uluslararası Danışma Kurulu o tarihten her iki yılda bir düzenli olarak bu yana konunun uzmanları ile bir araya gelir. Program çerçevesinde 1995 yılında Dünya Belleği Kütüğü oluşturulmuş ve kütüğe ilk kayıt 1997 yılında alınmıştır. Dünya Belleği Kütüğü’ne kayıtlı eser sayısı 2013 yılı itibariyle 300’dür.
Program, dünya belleğinin korunması ve erişimine katkıda bulunanları iki yılda bir verilen UNESCO Jikji Dünya Belleği Ödülü ile ödüllendirilmektedir.
Programın hedefleri
UNESCO Dünya Belleği Programı'nın üç ana hedefi bulunur:[1]
- Yeryüzünün belgesel mirasının en uygun tekniklerle korunmasını kolaylaştırmak
- Belgesel mirasa evrensel erişim konusunda yardımcı olmak
- Belgesel mirasın varlığı ve önemi hakkında dünya çapında farkındalık oluşturmak
Dünya Belleği Kütüğü'ndeki miras kayıtları
Yıllara göre kayıtlı miras sayısı
- 2013 - 55
- 2011 - 55
- 2009 - 37
- 2007 - 38
- 2005 - 29
- 2003 - 23
- 2001 - 21
- 1999 - 9
- 1997 - 38
Ülkelerine göre Dünya Belleği Miras Kayıtları
Türkiye’nin Dünya Belleği Mirasları
- Boğaziçi Üniversitesi Gözlem ve Deprem Araştırma Enstitüsü Kandilli Rasathanesi El Yazmaları (2001)
- Boğazköy Hitit Tabletleri (2001)
- İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi İbn-i Sina Yazmaları Koleksiyonu (2003)
- Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi (2013)
- Kültepe Tabletleri - Kayseri (2015)
Jiki Dünya Belleği Ödülü
Dünya Belleği Programının amaçlarına hizmet edenleri ödüllendirmek için Güney Kore hükümetinin desteğiyle 2004 yılında Jiki Dünya Belleği Ödülü oluşturulmuştur. İki yılda bir verilmektedir.
Ödül sahipleri
- 2005- Çek Ulusal Arşivi (Prag)
- 2007- Avusturya Fonogram Arşivi (Viyana)
- 2009- Malezya Ulusal Arşivleri (Kuala Lumpur)
- 2011- Avustralya Ulusal Arşivleri
- 2013- Apoyo al Desarrollo Arşiv ve Kütüphaneleri (Meksika)