Cui Huan

Cui Huan (崔渙) (ö. 14 Ocak 769) Tang hanedanlığı döneminde Çinli bir siyasetçiydi ve İmparator Suzong döneminde kısa bir süre şansölye olarak görev yaptı - ancak İmparator Suzong tarafından değil, İmparator Suzong'un babası İmparator Xuanzong tarafından görevlendirildi.

Arka plan

Cui Huan'ın ne zaman doğduğu bilinmemektedir. Büyükbabası Cui Xuanwei, Wu Zetian ve oğlu Tang İmparatoru Zhongzong dönemlerinde şansölyelik yapmış ve İmparator Zhongzong'un restorasyonunda önemli bir figür olmuştur. Cui Huan'ın babası Cui Qu (崔璩), İmparator Zhongzong'un yeğeni İmparator Xuanzong döneminde bakan yardımcısı olarak görev yapmış ve yetenekli bir yazar olduğu söylenmiştir. Cui Huan'ın Cui Zhen (崔震) adında bir ağabeyi ve Cui Bi (崔賁) adında bir küçük kardeşi olmak üzere en az iki erkek kardeşi vardı.

Cui Huan'ın Konfüçyüs klasikleri ve retorik konusunda iyi eğitimli olduğu söylenir. Resmi hizmet kariyerine Bo Eyaletinde (亳州, kabaca modern Bozhou, Anhui) memur (司功參軍, Sigong Canjun) olarak başladı ve daha sonra adalet bakanlığında alt düzey bir memur olan Simen Yuanwailang (司門員外郎) olarak görev yaptı. Şansölye Yang Guozhong'a iltifat etmediği ve bu nedenle Yang tarafından sevilmediği söyleniyordu. Yang bu nedenle onu başkent Chang'an'ın dışına Baxi Kumandanlığı (巴西, kabaca modern Mianyang, Sichuan) valisi olarak hizmet etmesi için gönderdi.

Şansölyeliğinde

755 yılında general An Lushan, İmparator Xuanzong'un yönetimine karşı ayaklandı ve 756 yazında İmparator Xuanzong, Chengdu'ya doğru Chang'an'dan kaçmak zorunda kaldı. İmparator Xuanzong'un oğlu ve veliaht prensi Li Heng onun yerine Lingwu'ya kaçtı ve orada imparator ilan edildi (İmparator Suzong olarak) ve İmparator Xuanzong'u Taishang Huang (emekli imparator) olarak onurlandırdı. Ancak bu sırada İmparator Xuanzong bundan habersiz imparatorluk yetkilerini kullanmaya devam ediyordu ve Chengdu'ya giderken Fang Guan'ı şansölye yaptı. Baxi Kumandanlığı'ndan geçerken Cui Huan onu karşıladı. İmparator Xuanzong Cui ile konuştuğunda, Cui'nin yeteneğinden etkilendi ve onu daha önce terfi ettirmediği için pişman oldu. Fang da Cui'yi tavsiye etti. İmparator Xuanzong böylece Cui Menxia Shilang'ı (門下侍郎) hükümetin sınav bürosunun başkan yardımcısı yaptı (門下省, Menxia Sheng) ve Tong Zhongshu Menxia Pingzhangshi (同中書門下平章事) unvanıyla fiilen şansölye oldu. Cui'nin Chengdu'ya kadar ona eşlik etmesini sağladı.

İmparator Xuanzong kısa süre sonra İmparator Suzong'un tahta geçtiğini duydu ve İmparator Suzong'u yeni imparator olarak tanıdı. Cui ve diğer şansölyeler Wei Jiansu ve Fang'ı İmparator Suzong'u resmen imparator olarak atamaları için Lingwu'ya gönderdi ve onlara imparatorluk mührünü ve tahtı resmen devralan fermanı verdi. O sırada karşı saldırıya geçen İmparator Suzong ile Shunhua'da (順化, modern Qingyang, Gansu) karşılaştılar ve mührü ve fermanı İmparator Suzong'a sundular. İmparator Suzong, imparatorluk hala kargaşa içindeyken, resmi olarak tahta geçmesi için uygun bir zaman olmadığını belirterek reddetti, bunun yerine mührü ve fermanı bir kenara koyarak İmparator Xuanzong'u temsil ettikleri için onlara günlük saygılarını sundu.

Bu arada, imparatorluk An Lushan'ın isyanı nedeniyle kargaşa içinde olduğundan, normal kamu hizmeti süreci yürütülmüyordu. İmparator Suzong, memur adaylarını seçmesi için Cui'yi Yangtze Nehri-Huai Nehri bölgesine gönderdi, ancak Cui bu görevde yetkin görülmedi. (Cui'nin Eski Tang Kitabı'ndaki biyografisi, Cui'nin astlarını aşırı derecede dinlediğini ve insanları tavsiye etmek için rüşvet kabul ettiğini iddia ederken, onu daha az eleştiren Yeni Tang Kitabı'ndaki biyografisi, kayırmacılıkla suçlanacağından korkmadan tanıdığı insanları seçmeye istekli olduğunu, ancak yine de aday seçme konusunda çok iyi olmadığını iddia ediyordu.) 757 sonbaharında İmparator Suzong onu şansölyelik görevinden aldı ve Yuhang Kumandanlığı'nın (餘杭, kabaca modern Hangzhou, Zhejiang) valisi ve Yangtze'nin doğusundaki bölgenin müfettişi ve komutanı yaptı.

Şansölye olarak görev yaptıktan sonra

Daha sonra, Tang kuvvetleri Chang'an'ı yeniden ele geçirdikten sonra, Cui Huan kamu hizmeti işlerinden sorumlu bakan yardımcısı (吏部侍郎, Libu Shilang) olarak görev yapmak üzere başkente geri çağrıldı. Hayatının basit ve hırssız olduğu söylenirdi ve bu nedenle başkaları tarafından saygı görürdü. Daha sonra baş imparatorluk sansürcüsü (御史大夫, Yushi Daifu) olarak görev yaptı.

İmparator Suzong'un oğlu İmparator Daizong'un hükümdarlığı sırasında şansölye Yuan Zai, hadım Dong Xiu (董秀) ile birlikte imparatorluk hükûmetine hakim oldu. Cui, Yuan'ı hor görüyordu ve bir keresinde İmparator Daizong ile görüştüğünde Yuan'ı hainlikle suçladı. İmparator Daizong, Yuan'ı savunarak şunları söyledi:

Yuan Zai dikkatsiz olsa da, iç [(yani hadımlar)] ve dış memurlar arasında barışı sağladı ve bence o iyi bir özne.

Cui şu yanıtı verdi:

Barış sadece saygı ile birlikte önemlidir. Eğer saygı yoksa barışın ne anlamı var? Savaşlar yeni sona erdi ve yetkililerin dürüst olması önemlidir. Yuan Zai şansölyedir ve tüm krallığa bir mesaj göndermek için reformlar yapmalıdır. Bunun yerine, gücünü hizipçiliği beslemek için kullanıyor, esneklik adına yasaları yok ediyor, lütuf adına kişisel iyilikler yapıyor ve astlarının yasadışı işler yapmasına izin veriyor. Bu, imparatorluğa zarar vermenin ve efendisini utandırmanın bir yoludur. Bu şekilde yönetilemez.

İmparator Daizong sessizleşti ve yanıt vermedi.

Bu arada Cui, resmi maaşların ödenmesinde kullanılan Qingmiao vergilerinin (青苗, yani yeni yetiştirilen ürünlere uygulanan vergiler) toplanması için özel temsilci olarak da görev yaptı. Alt düzey memurlardan gelen talepler nedeniyle, bu vergileri sadece üst düzey memurlara değil, alt düzey memurlara da ödeme yapmak için kullandığı söylenir. Yuan'ın yardımcısı Zhang Qing (張青) bunun uygunsuz olduğunu savundu ve İmparator Daizong Cui'yi soruşturup sorgulattı. Cui suçlamalara yanıt vermedi ve rütbesi Dao Eyaleti (道州, modern Yongzhou, Hunan'da) valiliğine indirildi. 769 yılında öldü ve ölümünden sonra onurlandırılarak kendisine Yuan (元, "anlayışlı" anlamına gelir) adı verildi.

Notlar ve Kaynaklar

• Old Book of Tang, vol. 108.
• New Book of Tang, vol. 120.
• Zizhi Tongjian, vols. 218, 219.