İçeriğe atla

Charles Domery

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Charles Domery veya ilerleyen dönemde bilinen adıyla Charles Domerz (y. 1778 - 1800'den sonra), Prusya ve Fransız ordularında görev yapmış ve olağanüstü iştahı ile tanınan Polonyalı[a] askerdir. Birinci Koalisyon Savaşı sırasında Fransa'ya karşı Prusya Ordusu'nda hizmet verdiği sırada, Prusyalıların erzaklarının yetersiz olmasından ötürü yiyecek karşılığında Fransız Ordusu'na geçti. Genel olarak sağlıklı olmasına rağmen, Fransız hizmetinde geçirdiği süre boyunca ciddi bir şekilde aç kaldı ve mevcut tüm yiyecekleri yedi. Paris yakınlarında konuşlandırıldığı dönemde, bir yılda 174 kedi yediği kaydedilen Domery, sebzeleri tercih etmese de başka bir yiyecek bulamadığı durumlarda her gün 1,8 ila 2,3 kg arasında çimen yerdi. Fransız gemisi Hoche'deki hizmeti sırasında, bir mürettebat üyesinin top atışı nedeniyle kopan bacağını yemeye çalışırken mürettebatın diğer üyeleri kopan bacağı ondan alıp denize atmıştı.

Şubat 1799'da Hoche, Britanya kuvvetleri tarafından ele geçirildi ve Domery de dâhil olmak üzere mürettebat Liverpool'da alıkonuldu. Buradaki esareti esnasında kendisine olağan erzaklarının on katı verilmesine rağmen hapishane kedisi ile en az 20 farenin yanı sıra hapishane mumlarını yedi. Bir deneyde, kusmadan, dışkılama veya idrar yapmadan, 1 gün boyunca 7,3 kg çiğ inek memesi, çiğ dana eti ve donyağı mumları yemiş ve dört şişe porter birası içmişti.

Domery hakkında bilinen hemen hemen her şey, büyük ölçüde Dr. Thomas Cochrane tarafından sağlanan bilgilere dayanarak, Dr. J. Johnston'ın Medical and Physical Journal'da yayımlanan 1799 tarihli bir raporundan gelmektedir.[1]

Görünüş ve davranışları

[değiştir | kaynağı değiştir]
[Domery] bir yıl içinde ölü veya canlı 174 kediyi (derileri hariç) yiyip bitirdi; azaplarının etkilerini yüzünde ve ellerinde hissederek onları yok etme eyleminde ciddi çıkar çatışmaları yaşadı: bazen yemeden önce onları öldürdü, ama çok aç olduğunda bu insancıl görevi yapmak için beklemedi.[2]

Fransız Ordusu'nda yaptığı hizmet boyunca Domery ile görev yapan ve Liverpool'da onunla tutsak olan M. Picard'ın ifadesi

Charles Domery (daha sonra da Charles Domerz olarak da bilinir)[3] 1778 civarında Benche, Polonya'da doğdu.[2][b] 13 yaşından itibaren, Domery'nin alışılmadık derecede büyük bir iştahı vardı.[2] Domery, aynı durumdan muzdarip olduğunu söylediği dokuz kardeşten biriydi.[4] Domery, babasının iştahlı olduğunu ve genellikle etini yarı haşlanmış yediğini hatırladığını, ancak miktarı hatırlamak için oldukça genç olduğunu ifade etmişti.[5] Domery'nin ailede bildiği tek hastalık, gençliği sırasında tüm aile tarafından atlatılan bir çiçek hastalığı salgınıydı.[5]

Beslenme düzeni ve yiyecek konusundaki alışılmadık davranışlarına rağmen, doktorlar Domery'nin normal bir yapıda olduğunu belirttiler.[4] 1,91 m boya,[3][6] uzun ve kahverengi saç ile gri gözlere sahipti.[7] Pürüzsüz tenli[5] ve "hoş bir yüz ifadesine" sahip olduğu belirtilmişti.[7] Domery'yi gözlemleyen doktorlar hiçbir akıl hastalığı belirtisi görmediler ve okuma yazma bilmemesine rağmen, mürettebat üyeleri ve onu inceleyen hapishane doktorları tarafından normal zekâlı biri olarak değerlendirildi.[4][8] Bol miktarda yiyecek yemesine karşın, büyük miktarlarda kavrulmuş veya haşlanmış etle[8] beslenmediği sürece asla kusmadığı[9] onu inceleyen doktorlar tarafından not edildi. Hiçbir hastalık belirtisi göstermedi ve onu gözlemleyen doktorlar gözlerinin "canlı" ve dilinin temiz olduğunu belirtti.[6] Nabzı 84 civarında atım ile düzenliydi ve vücut ısısı normaldi.[5] Kasları normal şekildeydi ancak doktorlar tarafından normalden daha zayıf olduğu gözlendi. Buna rağmen orduda geçirdiği süre boyunca hiçbir olumsuz etki göstermeden günde 14 Fransız ligi mesafe (yaklaşık 42 km) yürürdü.[8][c]

Gece uyumaya gittikten sonra, genellikle saat 8.00 civarında, Domery'nin bolca terlemeye başladığı gözlemlenmişti.[7] Bir iki saat uyanık hâlde uzanmadan ve terlemeden sonra, yatmadan önce ne yediğine bakılmaksızın aşırı acıkmış olarak saat 01.00'de uyanmadan önce uykuya dalardı.[7] Bu sırada mevcut yiyecekleri yer, yiyecek yoksa tütün içerdi.[7] Saat 02.00 civarı tekrar uyuyup saat 05.00 ile 06.00 arasında aşırı terleyerek tekrar uyanır, yataktan çıkar çıkmaz terlemesi durur ve yemeye başladığında tekrar terlemeye başlardı.[5]

Askerî hizmeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

13 yaşına gelindiğinde Domery, Prusya Ordusuna katıldı ve Birinci Koalisyon Savaşı sırasında Thionville'i kuşatan bir ordunun parçası oldu.[8] Prusya Ordusu, Domery'nin "dayanılmaz" bulduğu gıda kıtlığı çekiyordu. Kasabaya giren Domery, kabuk da dâhil olmak üzere tamamını yediği bir kavunla ödüllendiren Fransız komutana teslim oldu.[8] Daha sonra kendisine Fransız general tarafından hemen yediği çok çeşitli başka yiyecekler verildi.[8]

Domery daha sonra Fransız Devrim Ordusu'na katıldı[8] ve yeni yoldaşlarını alışılmadık yeme alışkanlıkları ve obur iştahı ile "şaşkına çevirdi".[2] Çift erzak aldı ve ücretini mümkün olduğunca ek yiyecek almak için kullanmasına rağmen[2] yine de aşırı açlık çekti. Paris yakınlarındaki bir ordu kampındayken Domery, tek bir yılda 174 kedi yedi. Sadece derileri ve kemikleri bıraktı. Diğer yiyecekler mevcut olmadığında, her gün 1,8 ila 2,3 kg ot yedi.[2][11]

Domery, eti pişmiş yerine çiğ tercih etmekteydi. En sevdiği yemek çiğ boğa karaciğeriyken mevcut herhangi bir eti yerdi.[4] Fransız gemisi Hoche'de hizmetteyken,[12] bir denizcinin bacağı top ateşiyle vuruldu ve Domery bir mürettebat üyesi ondan alıp denize atana kadar kopan uzvu kapıp yemeye başladı.[11][13][d]

Esir alınması

[değiştir | kaynağı değiştir]
Başka bir benzer gemi ile savaşan büyük bir yelkenli gemiyi gösteren resim
Domery'nin esir alındığı Hoche'u gösteren bir tablo (Nicholas Pocock, 1808)

Ekim 1798 yılında John Borlase Warren komutasındaki bir Kraliyet Donanması komutasındaki filo, İrlanda açıklarında Hoche gemisini ele geçirdi[12] ve Domery dâhil gemidekiler Liverpool yakınlarında bir esir kampına hapsedildi.[3][15] İngiliz muhafızlar Domery'nin iştahı karşısında şaşkına döndüler ve ona çift erzak vermeyi kararlaştırdılar.[4] Bu yetersizdi ve sonunda erzağını günde on kişilik miktara yükselttiler.[13] Bu dönemde savaş esirleri için erzaklar, mahkûmların görev yaptığı ülke tarafından ödenmişti. Bir Fransız savaş esiri için standart günlük erzak 740 g ekmek, 230 g sebze, 57 g tereyağı veya 170 g peynirdi.[16]

Domery aç kalmaya devam etti ve hapishane kedisi ile hücresine girmiş olan en az 20 fareyi yediği kaydedildi.[3] Domery, kampın revirinde onları almayı reddeden mahkûmların ilaçlarını da yedi ve sonrasında hiçbir olumsuz etki yaşamadı.[13] Ayrıca hapishanenin mumlarını düzenli olarak yediği ve bira istihkakı tükenirse yemeğinin yanında içme suyuna başvurduğu kaydedildi.[13] Su kaynaklı hastalık riskini azaltmak için, birliklere küçük bira ve seyreltilmiş rom gibi hafif alkollü içecekler ve içmeden önce kaynar su içeren çay ve kahve gibi içecekler verilirdi.[17]

Deneysel konu

[değiştir | kaynağı değiştir]
Midesi dolu değilken sığır etine saldırdığı heves, aç bir kurdun köpek açgözlülüğü ile koparıp yutmasındaki hırsına benzer. Boğazı sürekli çalışması nedeniyle kuruduğunda, mumların fitillerini dişlerinin arasında soyup top gibi sardıktan sonra genellikle üç ağız dolusu olarak bir yutmadan sonra hepsini boğazına gönderip boğazını yağlar. Başka seçenek kalmadığında, muazzam miktarlarda çiğ patates veya şalgam yemeye geçiş yapabilir; ancak tercihen asla ekmek veya sebzelerin tadına bakmak istemez.[6]

Dr J. Johnston

Dr. J. Johnston Hapishane komutanı, olağandışı esirini, o zamanlar Kraliyet Donanması'nın tüm tıbbi hizmetlerini ve savaş esirlerinin refahını denetlemekten sorumlu kuruluş olan Hasta ve Yaralı Denizcilere Bakma ve Savaş Esirlerinin Bakımı ve Tedavisi için Komisyon Üyelerinin dikkatine sundu. Komisyon üyesi Dr J. Johnston ve Edinburgh Kraliyet Hekimler Koleji Üyesi Dr. Cochrane, Domery'nin alışılmadık yiyeceklere karşı yeme kapasitesini ve toleransını test etmek için bir deney gerçekleştirdi.[4][9] Saat 04.00'te Domery uyandırıldı ve tereddüt etmeden yediği 1,8 kg çiğ inek memesi ile beslendi.[11] 09.30'da tamamı tüketilen 2,3 kg çiğ sığır eti, toplamda 453 g gelen on iki büyük donyağı mum ve bir şişe porter birasından oluşan bir öğün verildi.[3][9] Saat 13.00'te Domery'ye başka bir öğün daha verildi başka bir 2,3 kg'dan oluşan sığır eti, 453 g mum ve üç büyük şişe porter birası verildi. Bunların da hepsini yedi ve içti.[11] Deney sırasında herhangi bir noktada dışkılama, idrar yapma veya kusma belirtileri göstermedi. Nabzı düzenli kaldı ve cilt sıcaklığı değişmedi.[9] Deneyin bitiminden sonra Domery'nin saat 18.15'te hücresine dönmesi üzerine "özellikle neşeli" olması, dans etmesi, piposunu içmesi ve bir şişe daha bira içmesi kaydedildi.[9]

Domery'nin iştahının nedeni bilinmemektedir. Bu döneme ait belgelenmiş benzer davranış vakaları olsa da, Domery ile aynı dönemde yaşamış olan Tarrare'den başka hiçbir kişinin otopsisi yapılmadı ve ve Domery kadar aşırı belgelenmiş modern bir polifaji (aşırı iştah) vakası olmadı.[18] Bondeson (2006), Domery'nin muhtemelen hasarlı bir amigdala veya ventromedial çekirdekten muzdarip olduğunu tahmin ederken, hipertiroidi aşırı bir iştah ve hızlı kilo kaybına neden olabilir.[19] Hayvanlarda amigdala veya ventromedial çekirdeğin hasarlarının polifajiye neden olabileceği bilinmektedir.[19]

Daha sonraki yaşamı ve hatırası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hapsolmalarının ardından Domery veya diğer Hoche esirlerine ne olduğu, Domery'nin Fransa veya Polonya'ya mı döndüğü yoksa Liverpool'da mı kaldığı bilinmemektedir. Charles Domery'nin olayı Charles Dickens'ın 1852 yılında Domery hakkında şöyle yazması ile halk tarafından öğrenilmişti: "Şimdi, benim görüşüme göre, Drury Lane sahnesinde halk arasında yemek yiyen böyle bir adam, sağlıklı sığır eti yerine asılsız sözleri çiğneyen bir trajedi oyuncusundan çok daha fazla izleyici çekecektir".[3]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Tarrare: Sıra dışı iştahıyla bilinen bir diğer Fransız askeri.

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Çoğu kaynak Polonya vatandaşı olduğunu belirtir, ancak adı ve doğum yeri bilgileri tam olarak bilinmemektedir. Gerçekten de Polonya etnik kökeninden gelmiş olsa da, Polonya'nın ilk parçalanmasında Prusya'nın son zamanlarda topraklarına kattığı Polonya topraklarındaki Prusya yönetimi altında doğdu. Bu şekilde doğduğundan Polonyalı değil Prusya vatandaşıydı.
  2. ^ Domery'nin kesin doğum tarihi kayıtlı değildir. Şubat 1799'da İngilizler tarafından esir alınması sırasında yaşını 21 olarak verdi.[2] Doğum yeri tüm kaynaklarda "Benche" olarak verildi, ancak Polonya'da bu isimde bir kasaba yoktur, süregelen eski bir raporda bir yazım hatası olabilir.
  3. ^ Lig ya da Fransız ligi, ülke çapında anlam ifade ediyordu. En yaygın kullanımlar 10.000 fit (3 km) ya da 2.000 kulaç (4 km).[10]
  4. ^ Domery'nin İngilizler tarafından esir alınmasından önceki geçmişi ve beslenme düzeninin tanımları, esas olarak Hoche mürettebatının sorgusu sırasında elde edilen tanıklıklardan sağlanmaktadır ve doğrulanamaz. Domery'nin toplama kampındaki sonraki davranışları ışığında, ifadeleri Domery'yi doğru olarak inceleyen İngiliz doktorlar tarafından kabul edildi.[14]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ Johnston, J. (Mart 1800). "Account of a Man who lives upon large Quantities of raw Flesh". Medical and Physical Journal (İngilizce). Londra. 3 (13): 209-214. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020. 
  2. ^ a b c d e f g Wilson 1807, s. 26.
  3. ^ a b c d e f Dickens, Charles (21 Ağustos 1852). "A Great Idea". Household Words (İngilizce). Londra. 5 (126): 547. 
  4. ^ a b c d e f Bondeson 2006, s. 303.
  5. ^ a b c d e Wilson 1807, s. 31.
  6. ^ a b c Wilson 1807, s. 29.
  7. ^ a b c d e Wilson 1807, s. 30.
  8. ^ a b c d e f g Wilson 1807, s. 32.
  9. ^ a b c d e Wilson 1807, s. 28.
  10. ^ Zupko, Ronald Edward (1990). Revolution in Measurement: Western European Weights and Measures Since the Age of Science (İngilizce). Philadelphia: Amerikan Felsefe Topluluğu. s. 10. ISBN 0-87169-186-8. 
  11. ^ a b c d Bondeson 2004, s. 273.
  12. ^ a b Nicholson 1818, § Bulimy.
  13. ^ a b c d Wilson 1807, s. 27.
  14. ^ Wilson 1807, s. 25.
  15. ^ Bondeson 2006, s. 302.
  16. ^ "Natural History", The Annual Register, Londra: J. Dodsley, 42 (The Annual Register for the year 1800), s. 365, 1801 
  17. ^ Neiberg, Michael (2006). "The Nineteenth Century". Soldiers' Lives Through History (İngilizce). Westport: Greenwood Publishing. 4: 64. ISBN 0-313-33269-X. 
  18. ^ Bondeson 2006, s. 312.
  19. ^ a b Bondeson 2006, s. 313.
Genel

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Charles_Domery&oldid=32622475" sayfasından alınmıştır