Cemil Bilsel

Mehmet Cemil Bilsel (d. 1879, Şam – ö. 2 Eylül 1949, Ankara ), Türk hukukçu, siyasetçi, akademisyen.

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin kurucularındandır. 1934-1943 arasında İstanbul Üniversitesi'nin rektörlüğünü üstlenmiştir. VII. ve VIII. dönem TBMM'de görev yapmış bir milletvekilidir.

Babası, vali Ahmet Kadri Bey, annesi Emine Hanım'dır. 1899'da Hariciye Vekaleti'nin Tercüme Kalemi'nde (Dışişleri Bakanlığı Tercüme Bürosu) çalışmaya başladı; bir yandan da hukuk öğrenimi gördü. 1903 yılında İstanbul Hukuk Mektebi'ni (bugünkü İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi) bitirdi ve Amedi Kalemi'nde görevlendirildi. 1908-1914 arasında İstanbul Darülfünunda genel devletler hukuku dersleri verdi, bir yandan da Evkaf Nezareti'nde çalıştı. 1914'te Şam ve Kudüs’te Evkaf müdürlüğü yaptı ve Selahaddin Eyyubi Küliyesi'ni kurmakla görevlendirildi. Kudüs (1917) ve ardından Batum (1918) mutasarrıfı olarak görev yaptı. 1921 yılında yeniden İstanbul darülfünununa atandı ve 1925'e kadar ders verdi.

Ankara Hukuk Fakültesi'nin kuruluşu

1925'te Ankara Hukuk Mektebi'nin (bugünkü Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi) kurulmasına katkıda bulundu. Cumhuriyetin ilk yükseköğrenim kurumu olan Ankara Hukuk Mektebi'ni kurmakla görevli komisyonda "reis vekili" ünvanını taşıyan Cemil Bey, kurumun ilk dekanı olarak görev yaptı.

İstanbul Üniversitesi rektörlüğü

1933 yılındaki Üniversite reformundan sonra lağvedilen Darülfünun yerine kurulan İstanbul Üniversitesi'nin ilk rektörü Neşet Ömer İrdelp'in kısa süre sonra istifa etmesi üzerine 1934 yılında İstanbul Üniversitesi rektörü oldu ve 1943'e kadar bu görevi sürdürdürdü.

1943'te emekliye ayrılmadan önce Türk Devletler Hukuk Enstitüsü’nü kurdu.

Milletvekilliği dönemi

1943 yılı ara seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi Samsun milletvekili olarak TBMM'ye girdi. VIII. dönemde yeniden Samsun milletvekili seçildi.

1945'te Birleşmiş Milletler Anayasası’nı hazırlama çalışmalarında görev aldı ve ertesi sene Ankara'da kurulan Birleşmiş Milletler Türk Derneği'nin ilk başkanı oldu. Türkiye’yi uluslararası kongrelerde temsil etti.

1948'de kendisine Toulouse Üniversitesi tarafından fahri hukuk doktorluğu ünvanı verildi.

2 Eylül 1949'da Ankara'da hayatını kaybetti.

Başlıca yapıtları

• Kapitülasyon (1912)
• Mahşerde Bir Hutbe (1914)
• Cemiyet-i Akvam (1923)
• Lozan (2 cilt, 1933)
• Dünya Barış Buhranında Boğazlar (1939)
• Devletler Arasında Münasebet (1934)
• Milletlerarası Hava Hukuku (1948)

Akademik görevi
Önce gelen: Neşet Ömer İrdelp	İstanbul Üniversitesi Rektörü 1934-1943	Sonra gelen: Tevfik Sağlam