Celâyir Sultanlığı sayfasının kaynağını görüntüle

{{Karıştırma|Cezayir Sultanlığı}}
{{ülke bilgi kutusu
|adı                       = Celâyir Sultanlığı
|kendi_dilindeki_adı       = جلايريان <br /><small>Jalāyīrīyān</small>
|tam_adı                   = <small>Celayirîler</small>
|yaygın_adı                = 
|statü                     = 
|yönetim_biçimi            = [[Monarşi]]
|kuruluş_yılı              = 1340
|yıkılış_yılı              = 1432
|olay1                     = [[Şeyh Üveys Celâyir|Şeyh Üveys]]'in [[Tebriz]]'i geri alması
|olay_tarihi1              = 1357
|olay2                     = İç savaşı
|olay_tarihi2              = 1374-1382
|olay3                     = [[Timur İmparatorluğu]] tarafında yıkılması
|olay_tarihi3              = 1392-1404
|olay4                     = [[Karakoyunlular]] tarafında yenilmesi
|olay_tarihi4              = 1410
|öncel1                    = İlhanlılar
|bayrak_öncel1             = Flag_of_the_Ilkhanate.svg‎
|resim_öncel1              = 
|öncel2                    = 
|bayrak_öncel2             = 
|öncel3                    = 
|bayrak_öncel3             = 
|öncel4                    = 
|bayrak_öncel4             = 
|öncel5                    = 
|bayrak_öncel5             = 
|ardıl1                    = Karakoyunlular
|bayrak_ardıl1             = Flag of Kara Koyunlu dynasty.png
|resim_ardıl1              = 
|ardıl2                    = Büyük Timur İmparatorluğu
|bayrak_ardıl2             = Timurid.svg‎
|ardıl3                    = 
|bayrak_ardıl3             = 
|ardıl4                    = 
|bayrak_ardıl4             = 
|ardıl5                    = 
|bayrak_ardıl5             =
|bayrak                    =Flag of Ilkhanate.svg 
|bayrak_altyazısı          =Tüm Krallıklar Kitabı tarafından Pers ve Saldania şehrine atfedilen bayrak muhtemelen Celayirlilere aitti 
|bayrak_bağlantısı         = 
|bayrak_türü               =
|arma                      = 
|arma_altyazısı            = 
|arma_bağlantısı           = 
|sembol_türü               =
|harita                    = Chupanid - Jalayerid dynasty 1337–1432 ad.png
|harita_altyazısı          = Günümüzün [[Irak]] ve [[Irak-ı Acem]]'inde kurulmuş olan Yağla-Er/[[Yağlık-Er Oğulları Devleti]] ile komşularının haritası.
|başkent                   = [[Bağdat]]
|sürgündeki_başkent        = 
|latd =  |latm =  |latNS =  |longd =  |longm =  |longEW =
|slogan                    = 
|ulusal_marş               = 
|yaygın_diller             = [[Azerice]]  [[Farsça]] [[Arapça]]
|din                       = [[İslam]]
|para_birimi               =
|yönetici1                 = [[Büyük Hasan]]
|yönetici2                 = [[II. Hüseyin]]
|yönetici3                 = 
|yönetici4                 = 
|yönetici_yılları1         = 1336-1356
|yönetici_yılları2         = 1424-1432
|yönetici_yılları3         = 
|yönetici_yılları4         = 
|yönetici_unvanı           = 
|vekil1                    = 
|vekil2                    = 
|vekil3                    = 
|vekil4                    = 
|vekil_yılları1            = 
|vekil_yılları2            = 
|vekil_yılları3            = 
|vekil_yılları4            = 
|vekil_unvanı              =
|yasama_organı             = 
|meclis1                   = 
|meclis_türü1              = 
|meclis2                   = 
|meclis_türü2              =
|istatistik_yılı1          = 
|yüzölçümü1                = 
|nüfus1                    = 
|istatistik_yılı2          = 
|yüzölçümü2                = 
|nüfus2                    = 
|istatistik_yılı3          = 
|yüzölçümü3                = 
|nüfus3                    = 
|istatistik_yılı4          = 
|yüzölçümü4                = 
|nüfus4                    = 
|istatistik_yılı5          = 
|yüzölçümü5                = 
|nüfus5                    = 
|günümüzdeki_durumu        = 
|dipnotlar                 = 
}}
{{Moğol tarihi}}{{İran tarihi}}

'''Celâyirîler,'''<ref name="Celâyir">{{Kitap kaynağı|author=Ürekli, Muzaffer|başlık=CELÂYİRLİLER|url=https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/7/C07002694.pdf|cilt=7|tarih=1993|yayıncı=[[Diyanet|TDV]] [[İslâm Ansiklopedisi]]|yer=[[İstanbul]]|isbn= 978-9-7538-9434-0 |sayfalar=64-65}}</ref> ''({{dil|tr|[[:en:Jalairs#Ethnic origin theory|Yağla-Er/Yağlık-Er]] Oğulları}})''; 1330'larda bugünkü [[Irak]] ve [[İran]] topraklarında [[İlhanlılar]] Devletinde önemli mevkiye sahip olan Türkleşmiş<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.18795/ma.78493|başlık=Avnî'nin Târîh-i Feth-i Kalʻa-ı Bağdâd an-Yed-i Sultân Murâd Hân-ı Râbi‘ İbn Sultân Ahmed Hân İsimli Kasidesi|tarih=30 Ekim 2015|sayı=5|sayfalar=1|çalışma=Mavi Atlas|cilt=0|ad=Mehmet Fatih|soyadı=GÖKÇEK|issn=2148-5232|doi=10.18795/ma.78493}}</ref> [[Moğollar|Moğol]] Celayir boyunun önderi [[Büyük Hasan]] tarafından kurulmuş devlet.

[[İlhanlılar|İlhanlılar Devleti]]'nin dağılmasının ardından Büyük Hasan, [[Tebriz]] başta olmak üzere [[Azerbaycan]] bölgesinin hakimiyeti için Küçük Hasan ile savaşmış fakat yenilerek [[Irak]] istikametine çekilmek zorunda kalmış ve orada devletini kurmuştur.

Celayirîlerler [[Timur]]'un Beş Yıl Seferi karşısında [[Karakoyunlular]] ile birlikte 
[[Timur İmparatorluğu]]'na karşı direnmiş ancak yenilerek [[Bağdat]]'ı kaybetmiştir. [[Ahmed Celâyir|Ahmed]], önce [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]]'ne ve sonra [[Mısır]]'a [[Memlûk Devleti]]'nin yanına sığınmıştır.

Ahmed, Timur'un ölümünün ardından 1405'te tekrar devleti kurmuş ve Tebriz'i geri almaya çalışmıştır. Fakat 1410'da Karakoyunlu sultanı [[Kara Yusuf]] tarafından yenilerek idam edilmiştir.

=== Celayirî Sultanları ===
{| class="wikitable"
! width="80pt" |Resim
! width="150pt" |Unvan
! width="130pt" |Kraliyet ismi
! width="100pt" |Kişisel ismi
! width="65pt" |Doğum
! width="200pt" |Aile ilişkisi
! width="65pt" |Hükümdarlığı
! width="65pt" |Ölüm
! width="250pt" |Notlar
|-
|
| '''Ulus Beg'''
| '''Taceddin'''
| [[Hasan-ı Büzürg]]
|?
| [[Emir Çoban]]'ın kızı [[Bağdat Hatun]]'un eşi
| 1336–1356
| 1356
| İlhanlı kuklaları [[Muhammed Han (İlhanlı)|Muhammed Han]] ve [[Cihan Timur]] adına hüküm sürdü..
|-
|[[Dosya:Muhammad b. Muhammad al-'Arif presents his work, Farhäd u Gulistan, to Shaikh Uvays Bahadur Khan, from Farhädnäma, Karabagh and Ardabil, 1369-72. Istanbul Topkapi Palace Museum Ms. H. 678 (detail).jpg|frameless|66x66px]]
| '''Bahadır Han'''
| '''Muizz-id-dunya ve'd-din'''
| [[Şeyh Üveys Celâyir|Şeyh Üveys]] (I. Üveys)
| {{Yaklaşık}} 1337–1374
| Hasan-ı Büzürg'ün oğlu
| 1356–1374
| 1374
| 
|-
|
| '''Şeyh'''
| 
| Hasan 
|?
| Şeyh Üveys'in oğlu
| 1374–1374
| 1374
| Emirler tarafından öldürüldü
|-
|
| '''Şeyh'''
| '''Celaleddin'''
| I. Hüseyin (1374–1382)
|?
| Şeyh Üveys'in oğlu
| 1374–1382
| 1382
| Asi kardeşi Ahmed tarafından idam edildi
|-
|
| '''Şeyh'''
|
| Bayezid
|?
| Şeyh Üveys'in oğlu
| 1382–1384
| 1384
| Hüseyin ve Ahmed'e muhalif
|-
|
| '''Sultan'''
| '''Gıyaseddin'''
| [[Ahmed Celâyir|Ahmed]]
|?
| Şeyh Üveys'in oğlu
| 1383–1410
| 1410
| 1393–4, 1400–2, 1403–5'de sürgünde. [[Kara Yusuf]] tarafından muharebede öldürüldü
|-
| 
| '''Sultan'''
| '''Ala ud-Dunya'''
| Şah Veled
|?
| Şeyh Üveys'in oğlu Ali'nin oğlu
| 1410–1411
| 1411
| 
|-
|
| '''Sultan'''
|
| Mahmud
|?
| Şah Veled'in oğlu
| 1411
| 1425
| [[Döndü Hatun]]'un naipliği altında
|-
|
| '''Sultan'''
|
| II. Üveys
|?
| Şah Veled'in oğlu
| 1415–1421
| 1421
| 
|-
|
| '''Sultan'''
|
| Muhammed
|?
| Şah Veled'in oğlu
| 1421
| 1421
|
|-
|
| '''Sultan'''
|
| Mahmud
|?
| Şah Veled'in oğlu
| 1421–1425
| 1425
| İkinci hükümdarlığı
|-
|
|
|
| II. Hüseyin
|?
| Ahmed'in torunu
| 1425–1432
| 1432
| [[Karakoyunlular]] tarafından mağlup edildi
|-
|}

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
===Bibliyografya===
* Öztuna, Yılmaz, (1996) ''Hanedanlar ve Devletler Cilt: 1'', Ankara:Kültür Bakanlığı,

== Dış bağlantılar ==
* [http://www.iranicaonline.org/articles/jalayerids Online "Encyclopedia Iranica" websitesi "Jalayerids" maddesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20130516234653/http://www.iranicaonline.org/articles/jalayerids |tarih=16 Mayıs 2013 }} {{İng}}

{{İlhanlı hükümdarları}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Celayir Sultanlığı| ]]
[[Kategori:İran tarihi]]
[[Kategori:Şii devletler]]
[[Kategori:Orta Çağ'da Azerbaycan]]
[[Kategori:Orta Çağ'da Irak]]