Caprivi çatışması
| Caprivi çatışması | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Taraflar | |||
 Namibya |
 Caprivi Kurtuluş Ordusu | ||
| Komutanlar ve liderler | |||
|
Sam Nujoma Dimo Hamaambo |
Mishake Muyongo Boniface Bebi Mamili | ||
| Kayıplar | |||
| Belirsiz | 132 tutuklu | ||
| 3000 kişi Botsvana'ya kaçtı | |||
Caprivi çatışması, Afrika kıtasındaki Namibya hükûmeti ile Caprivi Ucu'nun ayrılması için 1999'da kısa bir ayaklanma başlatan isyancı bir grup olan Caprivi Kurtuluş Ordusu arasındaki silahlı çatışmaydı.[1]
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Namibya'nın kuzeydoğusundaki Caprivi Ucu'nda çoğunlukla Lozi halkı yaşamaktadır. Ortak bir dili ve tarihi paylaşıyorlar ve çoğu zaman komşu ülkelerdeki (Zambiya, Angola, Botsvana ve Güney Afrika Cumhuriyeti) Lozi insanlarıyla daha bağlantılı olduklarını hissediyorlar.
Çatışmanın bir nedeni, Muyongo'nun Angola'daki sürgünü sırasında Mishake Muyongo ile ülkenin liderliği (SWAPO'nun hâkim olduğu) arasında daha önce yaşanan güç mücadelesinde görülebilir. Temmuz 1980'de Muyongo, yıkıcı faaliyetlere karışmak ve ayrılıkçı emelleri sürdürmekle suçlanarak SWAPO başkan yardımcılığı görevinden alındı. Muyongo'nun Zambiya ve Tanzanya'da gözaltına almasının ardından SWAPO'da Caprivilere yönelik bir tasfiye iddiası gündeme getirildi.[2]
1985'te Namibya'ya döndükten sonra Muyongo, Demokratik Turnhalle İttifakına (DTA) katılan Birleşik Demokrat Parti'yi (UDP) kurdu. 1991'den ihraç edildiği 1998 yılına kadar DTA'nın başkanlığını yaptı [3]
CLA'nın oluşumu, CLA eğitim kampına baskın[değiştir | kaynağı değiştir]
Caprivi Kurtuluş Ordusu (CLA), Caprivi'nin özyönetim hedefiyle 1994 yılında kuruldu. Namibya hükûmeti CLA'yı Angola isyancı hareketi UNITA ile müttefik olmakla suçladı. UNITA, Güney Afrika'dan kurtuluş mücadelesi sırasında SWAPO'ya karşı savaştığı gerekçesiyle Namibya'da pek sevilmiyor.[4] 1989 seçimleri Demokratik Turnhalle İttifakının Caprivi bölgesinde SWAPO karşısında önemli bir avantaja sahip olduğunu gösterdi.[5]
Ekim 1998'de Namibya Savunma Kuvvetleri, Özel Saha Kuvvetlerinin desteğiyle bir CLA eğitim kampını keşfetti ve baskın düzenledi. Bunun sonucunda 100'den fazla silahlı CLA üyesi Botsvana'ya kaçtı. Bu süreçte hükûmetin baskısından (tecavüz ve işkence dâhil) korkan yaklaşık 2.500 sivil de aynı yolu izledi.[5] Mülteciler arasında CLA'nın iki lideri de vardı: Mishake Muyongo ve Mafwe lideri Boniface Bebi Mamili, her ikisine de Danimarka'dan sığınma hakkı verildi. Namibya, Botsvana ve Danimarka'dan isyancıları teslim etmelerini talep etti ancak dönemin başkanı Nujoma isyancıları "hain ve katiller" olarak nitelendirdi ve işledikleri suçlardan dolayı cezalandırılacaklarını belirtti.[6] Kaçanlardan birkaç yüz kişi ülkelerine geri gönderildi, ancak Caprivi valisi John Mabuku ve Linyanti Seçim Bölgesi meclis üyesi Fani Francis Sizimbo da dâhil olmak üzere Caprivi'nin bağımsızlığını isteyen diğerleri Muyongo ve Mamili'ye katıldı. Botsvana'daki bir kampta onlara birkaç bin adamla birlikte çeşitli hükâmetlerin baskısı altındaki başka bir bölgesel grup olan Kxoe halkının şefi de katıldı.[5]
Bu arada bölgesel seçim hazırlıkları devam etti ve Aralık 1998'de seçimler yapıldı. DTA, destekçilerinin çoğunun ülkeden kaçtığını gördüğünden, SWAPO, bölgeye tahsis edilen altı sandalyenin tamamını alarak seçimleri kazanmayı başardı. Mültecilerin geldiği bölgelerde katılım %20'nin altındaydı.[5]
1999 ayaklanması[değiştir | kaynağı değiştir]
2 Ağustos 1999'da CLA, Caprivi bölgesinin eyalet başkenti Katima Mulilo'nun ordu üssüne, sınır karakoluna ve polis karakoluna beklenmedik saldırılar düzenledi. Ayrıca devlet tarafından işletilen radyo istasyonuna (Namibian Broadcasting Corporation'a ait) ve Katima Mulilo Havaalanına da baskın düzenlediler. İsyancılarla hükâmet güçleri arasında çıkan çatışmada aralarında çapraz ateşte kalan bazı sivillerin de bulunduğu 14 kişi hayatını kaybetti.[5] Eyalette olağanüstü hal ilan edililirken, hükûmet CLA destekçisi olduğu iddia edilen kişileri tutukladı.[7]
İsyancılara destek Angola'daki Jonas Savimbi ve UNITA ile Barotse Yurtsever Cephesi'nden gelmişti.[5] UNITA'nın yanı sıra Angola ve Namibya güçlerinin de Caprivi Ucu'ndaki nüfusa karşı insan hakları ihlalleri yapmakla suçlandı.[8]
Uluslararası Af Örgütü'nin bir raporuna göre hükûmet bu duruma şiddet ve baskıyla, kendisine geniş yetkiler veren olağanüstü hal ilanıyla karşılık verdi ve isyancı olduğundan şüphelenilen kişilere hapiste işkence uyguladı.[5]
Ayaklanma sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Başarısız ayrılma girişiminden kısa bir süre sonra yaklaşık 3.000 kişi Namibya hükûmetinin misilleme yapması korkusuyla komşu Botsvana'ya sığındı. Onlara mülteci statüsü verildi ve Dukwe kampına yerleştirildiler. Aralık 2015 itibarıyla kampta birkaç yüz Namibyalı yaşarken, yaklaşık 2.100'ü Namibya'ya geri döndü.[9]
1999 yılında, ayaklanmalara katıldığı iddia edilen 132 kişi tutuklandı ve vatana ihanet, cinayet ve diğer birçok suçla suçlandı. Caprivi vatana ihanet davası olarak bilinen davada karar büyük ölçüde ertelendi ve mahkûmlar ancak 2012 yılında beraat etti.[10]
7 Ekim 2002'de Itengese ulusu Namibya ile tüm bağlarını kopardı ve bağımsız, egemen Özgür Caprivi Ucu/Itenge Devleti'ni ulusal vatanları ilan etti.[1] Bu ulus, en azından Namibya olmak üzere başka hiçbir hükûmet tarafından tanınmıyor.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Caprivi Liberation Front / Caprivi Liberation Movement (CLM)". GlobalSecurity.org. 6 Kasım 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Gustine Hunter (2008). Die Politik der Erinnerung und des Vergessens in Namibia. Frankfurt: Peter Lang.
- ^ Hopwood, Graham (2007). Guide to Namibian Politics. Windhoek: Namibian Institute for Democracy. ss. 214-215.
- ^ Colin Leys; John S. Saul (1994). "Liberation without Democracy? The Swapo Crisis of 1976". Journal of Southern African Studies. Taylor & Francis, Ltd. (March 1994 tarihinde yayınlandı). 23 (1): 123-147.
- ^ a b c d e f g Melber, Henning (2009). "One Namibia, one nation? The Caprivi as contested territory". Journal of Contemporary African Studies. 27 (4): 463-481.
- ^ "Namibia calls on Botswana to hand over rebels". BBC. 8 Kasım 1998.
- ^ Lamb, Guy (October 1999). "Civil supremacy of the military in Namibia: A retrospective case study". Centre for Conflict Resolution via NamibWeb. 4 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ "Civilians suffer as Angolan conflict fuels insecurity on the Namibian border". Amnesty International. 22 Mart 2000. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ NAMPA (4 Mart 2016). "Namibian refugee status revocation postponed". The Namibian. s. 5. 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.
- ^ "Namibia – Justice delayed is justice denied: The Caprivi treason trial". Amnesty International. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024.