Büyük Çeremşan Nehri
| Büyük Çeremşan Nehri | |
|---|---|
 Büyük Çeremşan Nehri
| |
| Konum | |
| Ülke(ler) | Rusya |
| Genel bilgiler | |
| Ağız | Kuybışev Baraj Gölü |
| Uzunluk | 336 km |
| Havza alanı | 11,500 km² |
| Debi | 1,660 m³/s |
Büyük Çeremşan Nehri (Rusça: Большой Черемшан Bolşoy Çeremşan; Tatarca: Олы Чирмешән Olı Çirmeşen; Çuvaşça: Мӑн Ҫарӑмсан Mın Çarımsan; İdil Bulgarcası: جرمسَن شِو Čeremsen šïw(i)[1]), Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti ile Samara ve Ulyanovsk oblastlarında bulunan bir nehirdir. Nehir 336 km uzunluğunda olup Volga Nehri'nin sol koludur ve Kuybışev Baraj Gölü'ne dökülmektedir. Sağ kolu Küçük Çeremşan Nehri olarak adlandırılır.
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Nehrin İdil Bulgarcası kitabelerde geçen yazımı Črmse/an şeklindedir ve bugünkü Çuvaşça telaffuzuna yakındır.[1] İbn Fadlan 10.yy.ın çeyreğinde kaleme aldığı Seyahatnamesinde Crmsn olarak kaydeder.[2] Bilinen en eski kaydı budur. Nehrin günümüzde sıklıkla anılan adı ise Çeremşan'dır. Şehrin isminin Çuvaşça ҫаран “çayır” (İdil Bulgarca *čeren olarak yapılandırılabilir) ile Çuvaşça -сен/м -sen/m çoğul ekiyle oluştuğu düşünülmektedir.[3]
 |
Wikimedia Commons'ta Büyük Çeremşan Nehri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Orta Çağda İdil Bulgar Devleti'nin sınırları içerisinde yer alıyordu.[4] Bulgar şehrinden yaklaşık 65 km kadar uzakta Tyazhberdino'da Lir Türkçesiyle yazılmış 1326 yılının Eylül-Ekim ayına ait Çeremşan nehrine gittiğinde ölen bir kimsenin müslüman mezar kitabesi bulunmuştur. Ancak Çeremşan nehri bu kitabede şıw yani Anadolu Türkçesiyle su kelimesi ile karşılanmıştır.[1] Bugün Çuvaşça'da Çeremşan hâlâ aynı isimle (Мӑн) Ҫарӑмсан шывӗ (Mən) Ćarəmsan šïvə diye anılırken Tatarca'da (Олы) Чирмешән елгасы Olï Čirmešän elgasï olarak elga sözü ile anılmaktadır.
 | Rusya coğrafyası ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Akarsu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
- ^ a b c Tekin, Talât (1988). Volga Bulgar kitabeleri ve Volga Bulgarcası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ss. 160-161. ISBN 978-9-751600-660. 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2022.
- ^ İbn Fadlan Seyahatnamesi. Şeşen, Ramazan tarafından çevrildi. Bedir Yayınevi. 1975. s. 43. ISBN 9786054052226.
- ^ Барашков В. Ф., Дубман Э. Л., Смирнов Ю. Н. (1996). Самарская топонимика (Rusça). Samara: Samara Üniversitesi. Archived Aralık 1, 2020 at the Wayback Machine
- ^ Koç, Dinçer. İdil Bulgarları. Selenge Yayınları. s. 367.