Amerika Birleşik Devletleri'nde matematikte kadınlar zaman çizelgesi
Amerika Birleşik Devletleri'nde matematik alanında çalışan kadınların uzun bir geçmişi vardır. Aksi belirtilmedikçe burada adı geçen tüm kadınlar Amerikalıdır.
Zaman Çizelgesi[değiştir | kaynağı değiştir]
19. Yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1829: Amerikalı bir kızın geometri alanındaki ilk kamu sınavı yapıldı.[1]
- 1886: Winifred Edgerton Merrill, Columbia Üniversitesi'nden matematik doktorası alan ilk Amerikalı kadın oldu.[2]
20. Yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1913: Mildred Sanderson, doktorasını modüler değişmezler hakkında önemli bir teorem içeren teziyle kazanmıştır.[3]
- 1927: Anna Pell-Wheeler, Amerikan Matematik Topluluğu Kolokyumu'nda bir konferans sunan ilk kadın oldu.[4]
- 1943: Euphemia Haynes, Amerikan Katolik Üniversitesi'nden matematik alanında doktora derecesi alan ilk Afrikalı-Amerikalı kadın oldu.[5]
- 1949: Gertrude Mary Cox, Uluslararası İstatistik Enstitüsü'ne seçilen ilk kadın oldu.[6]
- 1956: Gladys West Donanma Yüzey Harp Merkezi Dahlgren Bölümü'nde (Naval Surface Warfare Center Dahlgren Division) uydulardan veri toplamaya başladı. Onun hesaplamaları doğru GPS sisteminin geliştirilmesini doğrudan etkiledi.[7]
- 1962: Mina Rees, Amerika Matematik Derneği'nin en büyük ödülü olan Matematiğe Üstün Hizmet Ödülü'nü kazanan ilk kadın oldu.[4]
- 1966: Mary L. Boas, 1999 yılı itibarıyla üniversite sınıflarında hala yaygın olarak kullanılan Mathematical Methods in the Physical Sciences adlı kitabı yayınlamıştır.[8][9]
1970'ler[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1970: Mina Rees, Amerikan Bilimin İlerlemesi Derneği'nin ilk kadın başkanı oldu.[10]
- 1971:
- Mary Ellen Rudin, ilk Dowker uzayı'nı inşa etti.[11]
- Matematikte Kadınlar Derneği (AWM-Association for Women in Mathematics) kuruldu. Misyonu, kadınları ve kızları matematik bilimlerinde çalışmaya ve aktif kariyer yapmaya teşvik etmek ve matematik bilimlerinde kadınlar ve kızlar için eşit fırsat ve eşit muameleyi teşvik etmek olan profesyonel bir topluluktur. Massachusetts eyaletinde kurulmuştur.[12]
- Amerikan Matematik Topluluğu Matematik Bilimlerinde Kadınlar Ortak Komitesi'ni (JCW-Joint Committee on Women in the Mathematical Sciences) kurdu ve bu komite daha sonra birçok bilimsel topluluğun ortak komitesi haline geldi.[13]
- 1973: Jean Taylor, sabun filmi üçlü fonksiyon eğrilerinin uzunluğu ve düzgünlüğü hakkında uzun süredir devam eden bir sorunu çözen R3'te Modulo 3 İki Boyutlu Alan Minimize Eden Düz Zincirlerin Tekil Kümesinin Düzenliliği ("Regularity of the Singular Set of Two-Dimensional Area-Minimizing Flat Chains Modulo 3 in R3") konulu tezini yayınladı.[14]
- 1974: Joan Birman, Braids, Links, and Mapping Class Groups kitabını yayınladı. Bu kitap standart bir giriş kitabı haline gelmiştir ve günümüz araştırmacılarının birçoğu konuyu bu kitap sayesinde öğrenmiştir.[15]
- 1975-1977: Liseden sonra resmi bir matematik eğitimi almamış olan Marjorie Rice, üç yeni tesselasyon beşgeni türü ve beşgenlerle altmıştan fazla farklı tesselasyonlar keşfetti.[16]
- 1975: Julia Robinson, Ulusal Bilimler Akademisi'ne seçilen ilk kadın matematikçi oldu.[17]
- 1979:
- Dorothy Lewis Bernstein, Amerika Matematik Derneği'nin ilk kadın başkanı oldu.[18]
- Mary Ellen Rudin, MAA'nın Earle Raymond Hedrick Konferanslarını sunan ilk kadın oldu; bu konferansların amacı yetenekli anlatıcıları sergilemek ve üniversite düzeyinde matematik eğitmenlerinin anlayışını zenginleştirmekti.[4]
1980'ler[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1981: Doris Schattschneider, Amerika Matematik Derneği'nin iki ayda bir yayınlanan hakemli yayını Mathematics Magazinein ilk kadın editörü oldu.[19][20]
- 1983: Julia Robinson Amerika Matematik Topluluğu'nun ilk kadın başkanı,[17] ve MacArthur Fellowship ile ödüllendirilen ilk kadın matematikçi oldu.[4]
- 1988: Doris Schattschneider, MAA'nın J. Sutherland Frame Konferanslarını sunan ilk kadın oldu.[4]
1990'lar[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1992: Gloria Gilmer, Ulusal Matematikçiler Birliği'nde önemli bir konferans veren ilk kadın oldu (bu Cox-Talbot konuşmasıydı).[21]
- 1995: Margaret Wright, Endüstriyel ve Uygulamalı Matematik Derneği'nin ilk kadın başkanı oldu.[4]
- 1996: Joan Birman, MAA'nın Chauvenet Ödülü olarak bilinen ve her yıl açıklayıcı makaleler için verilen ödülü alan ilk kadın oldu.[4]
- 1998: Melanie Wood, ABD Uluslararası Matematik Olimpiyatı Takımına giren ilk Amerikalı kadın oldu. Wood, 1998 ve 1999 Uluslararası Matematik Olimpiyatlarında gümüş madalya kazanmıştır.[22]
21. Yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]
- 2002: Melanie Wood, 2002 yılında Putnam Fellow olarak adlandırılan ilk Amerikalı kadın ve toplamda ikinci kadın olmuştur. Putnam Fellow, William Lowell Putnam Matematik Yarışması'nda ilk beş (ya da eşitlik durumunda altı) dereceye girenlerdir.[23][24]
- 2004:
- Melanie Wood, Frank ve Brennie Morgan Lisans Öğrencisi Matematikte Üstün Araştırma Ödülü'nü kazanan ilk kadın oldu. Bu ödül, ABD, Kanada veya Meksika'da üstün matematik araştırmaları sergileyen bir lisans öğrencisine her yıl verilmektedir.[25]
- Alison Miller, ABD Uluslararası Matematik Olimpiyatı Takımında altın madalya kazanan ilk kadın oldu.[26]
- 2006: O zamanlar Austin'deki Texas Üniversitesi'nde görev yapan Alman matematiksel analist Stefanie Petermichl, Raphael Salem'in ilgi alanında, özellikle de Fourier serileriyle ilgili analiz konularında çalışan genç matematikçilere her yıl verilen Salem Ödülü'nü kazanan ilk kadın oldu.[4][27] Ödülü Artur Avila ile paylaştı.[28]
- 2007: Hint bir diş hekimi-bilim insanı, biyoistatistikçi ve epidemiyolog olan Kaumudi Joshipura, Porto Riko Üniversitesi, Tıp Bilimleri Kampüsü'nde NIH'in bağışladığı kürsü ve klinik araştırma ve sağlığı geliştirme merkezinin direktörü oldu.[29][30]
- 2019: Karen Uhlenbeck, Abel Ödülü'nü kazanan ilk kadın oldu ve ödül komitesi "çalışmalarının analiz, geometri ve matematiksel fizik üzerindeki temel etkisini" gerekçe gösterdi.[31]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Elizabeth Cady Stanton; Susan B. Anthony; Matilda Joslyn Gage; Ida Husted Harper, (Ed.) (1889). History of Woman Suffrage: 1848–1861, Volume 1. Susan B. Anthony. s. 36. Erişim tarihi: 18 Nisan 2011.
- ^ Susan E. Kelly; Sarah A. Rozner (28 Şubat 2012). "Winifred Edgerton Merrill:'She Opened the Door'" (PDF). Notices of the AMS. 59 (4). 25 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Mildred Leonora Sanderson". agnesscott.edu. 3 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ a b c d e f g h "Prizes, Awards, and Honors for Women Mathematicians". agnesscott.edu. 27 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Euphemia Lofton Haynes, first African American woman mathematician". math.buffalo.edu. 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Gertrude Mary Cox". agnesscott.edu. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "How Gladys West uncovered the 'Hidden Figures' of GPS". GPS World (İngilizce). 19 Mart 2018. 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2018.
- ^ Mary L. Boas (1966). Mathematical methods in the physical sciences. Wiley. ISBN 9780471084174.
- ^ Spector, Donald (1999). "Book Reviews". American Journal of Physics. 67 (2). ss. 165-169. doi:10.1119/1.19216.
- ^ "Mina Rees". agnesscott.edu. 2 Şubat 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "New Zealand Mathematical Societu Newsletter Number 84, April 2002". Massey.ac.nz. 7 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2017.
- ^ "About AWM - AWM Association for Women in Mathematics". 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "JCW-Math | Joint Committee on Women in the Mathematical Sciences". jcwmath.wordpress.com. 5 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Jean Taylor". agnesscott.edu. 10 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Interview with Joan Birman" (PDF). Notices of the AMS. 54 (1). 4 Aralık 2006. 21 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ Doris Schattschneider. "Perplexing Pentagons". britton.disted.camosun.bc.ca. 13 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ a b "Profiles of Women in Mathematics: Julia Robinson". awm-math.org. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ Oakes, E.H. (2007). Encyclopedia of World Scientists. Facts On File, Incorporated. ISBN 9781438118826.
- ^ "2005 Parson Lecturer - Dr. Doris Schattschneider". University of North Carolina at Asheville, Department of Mathematics. 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2013..
- ^ Riddle, Larry (5 Nisan 2013). "Biographies of Women Mathematicians | Doris Schattschneider". Agnes Scott College. 4 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2013.
- ^ "Gloria Ford Gilmer". math.buffalo.edu. 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ Rimer, Sara (10 Ekim 2008). "Math Skills Suffer in U.S., Study Finds". The New York Times. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2019.
- ^ "Duke Magazine-Where Are They Now?-January/February 2010". dukemagazine.duke.edu. 13 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Melanie Wood: The Making of a Mathematician - Cogito". cogito.cty.jhu.edu. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "2003 Morgan Prize" (PDF). Notices of the AMS. 51 (4). 26 Şubat 2004. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Math Forum @ Drexel: Congratulations, Alison!". mathforum.org. 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2014.
- ^ "Short vita". 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2016.
- ^ "UZH - Fields Medal Winner Artur Avila Appointed Full Professor at the University of Zurich". Media.uzh.ch. 24 Temmuz 2018. 9 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2018.
- ^ Joshipura, Kaumudi Jinraj (Şubat 2017). "CV" (PDF). Harvard School of Public Health. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2024.
- ^ "Kaumudi Joshipura". Harvard School of Public Health (İngilizce). 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2019.
- ^ Change, Kenneth (19 Mart 2019). "Karen Uhlenbeck Is First Woman to Receive Abel Prize in Mathematics". New York Times. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019.