Aleksander Hançerli
| Aleksander Hançerli | |
|---|---|
 | |
| Boğdan Prensi | |
| Taç giymesi | 7 Mart – 24 Temmuz 1807 |
| Önce gelen | Aleksandr Moruzi |
| Sonra gelen | İskerlet Kalimaki |
| Doğum | 1768 İstanbul |
| Ölüm | 12 Haziran 1854 (85-86 yaşlarında) Moskova |
| Dini | Ortodoks |
Aleksander Hançerli veya Hanceri (Yunanca: Αλέξανδρος Χαντζερής, Rumence: Alexandru Hangerli, Rusça: Александр Ханжерли, romanize: Aleksandr Hanzherli, Fransızca: Alexandre Handjeri, 1768 – 12 Haziran 1854), Osmanlı İmparatorluğu'nun Bâb-ı Âli tercümanı ve Boğdan Prensi idi. Hayatının son bölümünü dilbilimci olarak anıldığı Rus İmparatorluğu'nda göçmen olarak geçirdi. 1799'da idam edilmeden önce Eflak Prensliği yapmış Konstantin Hançerli'nin kardeşiydi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kostantiniyye'de (günümüzdeki İstanbul'da) doğan Hançerli, sıkı bir eğitim aldı, birkaç Avrupa dilinin yanı sıra Osmanlı Türkçesi ve Arapça konuşmayı öğrendi ve Tuna Beylikleri'nde üst düzey bir pozisyona hazırlandı. Yirmili yaşlarında Kalimaki ailesinden bir prensesle evlendi.[1]
Osmanlı yetkilileriyle çeşitli nedenlerle çatışmalara düşmesine rağmen, Hançerli 1805'te Bâb-ı Âli tercümanlığı pozisyonuna yükseldi ve III. Selim onu Boğdan Prensi olarak atayana kadar iki yıl boyunca bu görevi sürdürdü.[1] Yine de, bölgenin Ruslar tarafından işgal edilmesi nedeniyle Yaş'taki mahkemesine ulaşması engellendi ve bunun yerine Osmanlı ordusunu taarruzlarında izledi.[1] Bükreş Antlaşması'ndan sonra tahtını kazanmayı başardı ve ülke yönetiminin yeniden kurulmasında önemli bir rol oynadı.[1]
Hançerli nihayetinde tahttan indirildi ve yerine İskerlet Kalimaki geçti.[1][2] Kaynaklar bu önlemin gerekçesi konusunda farklılık göstermektedir: Nouvelle biographie générale'ye göre, Sultan Selim'e karşı tüm imparatorlukta yükselen bir muhalefet olduğu için konumundan güvensiz hissederek, görevden ayrılmak istemiştir.[1] Diğer bir kaynağa göre de bölgeye giden bir Fransız seyyah Kaptan Aubert, Bab-ı Ali tarafından kendisine daha fazla gelir sağlaması için baskı yapıldığını ve şartları yerine getiremeyince tahttan indirildiğini kaydetmiştir.[2]
Yunan İsyanı'nın çıkması üzerine, Hançerli, Fenerli Rumlara karşı olası bir Osmanlı hamlesi olabileceğinden tehdit altında hissetti.[1] İddiaya göre, Rusya'nın Bâb-ı Âli büyükelçisi Aleksander Grigoriyeviç Stroganov tarafından İstanbul'da önde gelen bir Yunan olarak suikasta uğrama riskiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıldı ve Hançerli de ülkeden kaçmaya karar verdi. Hançerli ve ailesi (Gregori ve Telemaç adlı iki oğlu dahil), küçük bir gemiye bindi ve Karadeniz'i geçerek Odessa'ya (Novorossiya valisi Alexandre Langeron tarafından sığınma hakkı verilmiştir) geldi.[1]
Aleksander Hançerli kısa süre sonra Moskova'ya taşındı ve burada I. Aleksandr tarafından karşılandı. Unvanı Rus soyluları tarafından tanındı ve iki oğlu danışman olarak atandı.[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i Mézière, Ernest. "Alexandre Handjeri", in Nouvelle biographie générale depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, Tome 23, Firmin Didot, Paris, 1858, p.290
- ^ a b Şipoş (December 2005). "Imaginea celuilalt: un document francez privind spaţiul românesc de la începutul secolului al XIX-lea ("The Image of the Other : A French Document about the Romanian Space in the beginning of the XIXth Century")". Journal for the Study of Religions and Ideologies (Rumence). 12: 41-48. 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2007.
