Abdülgani Girici
| Abdülgani Girici | |
|---|---|
| Doğum | 1 Temmuz 1901 Adana |
| Ölüm | 25 Ocak 1989 (87 yaşında) Adana |
| Branşı | Matbuat ve İhtihbarat Genel Müdürlüğü |
| Birimi | Muhbir |
| Ödülleri | İstiklal Madalyası Altın Hatıra Madalyası |
| Ailesi | |
| Babası | Camilizade Ali Efendi |
| Annesi | Fadime Hanım |
Abdülgani Girici (1 Temmuz 1901, Camili Köyü, Adana - 25 Ocak 1989, Adana), Türk mücahit.
1920’li yıllarda Adana’da meydana gelen ve Türk halkın katledildiği olayların önemli bir tanığıdır.Kurtuluş Savaşı sırasında Adana cephesinde istihbarat çalışmalarıyla yararlıklar gösterdi. İstiklâl Madalyası sahibidir.[1] Hatıraları 1920 Adana Ermeni Mezalimi Hatıraları adıyla yayımlanmıştır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1901 yılında Adana'nın Camili Köyü'nde doğdu. Babası Camilizade Ali Efendi, annesi ise Fadime Hanım'dır. Babasının ölümü üzerine annesi ile birlikte dayısı Abdullah Ağaoğlu'nun yanına taşındı.
Ailenin dört oğlundan en küçüğü idi.[2] Büyük ağabeyi Abdülavni I. Dünya Savaşı’nda Suriye-Filistin cephesinde ve Milli Mücadele’de Batı Kilikya Umum Komutanlığı emrinde; ortanca ağabeyi Mehmet Vehbi Çanakkale cephesinde savaştı. Küçük ağabeyi Bayram Ali ise Sarıkamış Harekâtı'nda Ruslar’a esir düşüp 11 yıl sonra Adana'ya dönebildi.[3]
Abdülgani Girici, 1920'de Ermeni ve Suryani çetelerin evlere ve köy içindeki mağaralara saklanan Türkleri öldürüldüğü, Camili ve Dedepınarı faciası olarak bilinen olayda yakınlarını yitirdi;[3] ömrü boyunca bu olayın etkisinde kaldı.
Adana'nın Fransızlar tarafından işgal edildiği dönemde Matbuat ve İstihbarat Genel Müdürlüğü adına muhbirlik yaptı. Bir yandan Fransız birliklerinin, Ermeni ve Asuri çetelerinin faaliyetlerini, halka yaptıkları zulüm, işkence ve cinayetleri, bölgelerdeki askeri varlıklarına dair bilgileri Ankara’daki Matbuat ve İstihbarat Genel Müdürlüğü’ne; oradan gelen bilgileri Adana’daki Milli Kuvvetler’in sorumlularına bildirdi. Bu faaliyetleri nedeniyle Fransız Divan-ı Harp Reisi tarafından idama mahkum edildi, ancak yakalanmaktan kurtuldu ve görevine devam etti.
5 Ağustos 1920 günü Mustafa Kemal Atatürk'ün Adana cephesini teftiş ettiği sırada Mustafa Kemal ile tanışma fırsatı yakaladı. Mustafa Kemal onun için "Bu genç kim? Çok girici (girişken)” ifadesini kullanmıştı. Soyadı Kanunu çıktığında Ahmet Remzi Bey’in bu sözleri hatırlatması üzerine, "Girici" soyadını aldı.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Kuvâ-yi Milliye ve Mücahit Gazileri topluluklarının kurucu ve yöneticiliğini üstlendi. Ayrıca Belediye Meclis Üyeliği ve müfettişliği yaptı.[1]
1921 yılında Çocuk Esirgeme Kurumu'nun Adana şubesinin kurucuları arasında yer aldı. 1963 yılında başkanlığını yaparken Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından Altın Hatıra Madalyası verildi.
Cumhuriyet'in ilanından sonra CHP tarafından Cumhuriyet’in nasıl bir yönetim tarzı olduğunu halka anlatmakla görevlendirildi[3]. 1930’da kuruluşundan başlayarak Adana Çiftçi Birliği’nde görev aldı; 1980’e kadar aralıksız hizmet etti. "Meksika buğdayı" olarak bilinen buğday tohumluğunun Türkiye’ye getirilmesi ve Adana çevresine dağıtılmasına öncülük etti ve bu çabaları nedeniyle Tarım Bakanlığı tarafından ödüllendirildi.
Adana'nın Yüreğir ilçesinde Camili Köyü'nde okulun ve öğrencilerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere 1980 yılında kendi adıyla bir vakıf kurdu.[4] Tüm arazilerini vakfa bağışladı. 25 Ocak 1989'da Adana'da öldü.[2]
Adana Atatürk Evi Müzesi'nin kuruluşunda katkısı vardır. İstiklal madalyası ve fotoğrafı bu müzede sergilenmektedir.
Yeni Adana gazetesinde kaleme aldığı yazılar ölümünden sonra Türk Tarih Kurumu tarafından kitap haline getirildi ve 1920 Adana Ermeni Mezalimi Hatıraları adıyla yayımlandı.[1]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]- Altın Hatıra Madalyası, 1963, Çocuk Esirgeme Kurumu
- İstiklâl Madalyası, Türkiye Büyük Millet Meclisi
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlanan kitabı -
Adana Asri Mezarlığı'ndaki kabri
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Milli mücahit Girici'nin hatıraları kitaplaştırıldı". www.adanahabergazetesi.com.tr. Erişim tarihi: 9 Eylül 2016.
- ^ a b "Adana'nın Kurtuluşu ve Unutulmaz Kahramanlar: Gani Girici". Bölge Gazetesi. 1 Ocak 2021. 1 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.
- ^ a b c Kırbaşlı, Ömür (6 Haziran 2021). "Adana'yı Fransız'a karşı örgütleyen efsane istihbaratçı". Sözcü. Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.
- ^ "Abdülgani Girici Vakfı". Camili Ortaokulu web sitesi.