Abdurrahim Muhib Efendi

Abdürrahim Muhib Efendi’nin Paris Sefâretnâmesi’nin son sayfası (Millet Kütüphanesi, nr. 834)

Abdurrahim Muhib Efendi (ö. 1821), Osmanlı Devleti’nin üçüncü Paris büyükelçisi.

Hayatı

İstanbul’da doğdu; Divan Kalemi’nde yetişti. Önce beylikçi kesedarı, 1790’da mükâleme kâtibi yardımcısı, sonra da beylikçi oldu. 1806-1811 yılları arasındaki Paris büyükelçiliği yapmıştır.

Paris’e önce Napolyon Bonapart’ın imparatorluğunu tebrik için fevkalâde büyükelçilikle gönderildiyse de bir süre sonra orada ikamet elçisi olarak kalması uygun görülmüştür. 5 Haziran 1806’da beraberinde götürdüğü nâme-i hümâyun'u merasimle imparatora sundu. İki gün sonra da III. Selim’in özel bir mektubunu Paris civarında bir ormanda imparatora gizlice verdi. Aslında onun bu gizli görevi pek bilinmiyordu; fakat Reîsü'l-küttâb Ahmed Vâsıf Efendi’nin bir ihtiyatsızlığı sonucu bu görev önce Fransız sefiri, bir süre sonra da İngiliz ve Rus sefirleri tarafından öğrenildi.

29 Mayıs 1807’de padişah olan IV. Mustafa, Fransa imparatoru nezdindeki Muhib Efendi’ye yeni bir itimatnâme göndererek onu yerinde bıraktı. Bu sırada, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ilk dönemine, 24 Ağustos 1807’de yapılan Slobosia Mütarekesi ile son verilmişti. Barış antlaşmasının müzakerelerinde de Muhib Efendi görevlendirildi. Bâb-ı Âli ile haberleşmenin sık sık kesilmesi sonucu bu görevini bir süre yerine getiremedi. Bu arada IV. Mustafa tahttan indirilmiş, yerine kardeşi II. Mahmud geçmişti. Abdürrahim Muhib Efendi, II. Mahmud döneminde de Paris büyükelçisi olarak görevine devam etti; 1811 yılı sonlarında İstanbul’a döndü. Paris sefâretinden dönüşünde önce defter emîni, 1819’da da Tabhâne-i Âmire nâzırı oldu. 1821 yılında öldü ve Eyüp Bahariye Kabristanı’na defnedildi.

Abdürrahim Muhib Efendi’niniki eseri vardır. Bunların ilkinde, Paris’te bulunduğu altı yıl içinde, çoğu şifreli olmak üzere devrin sadrazamına gönderdiği ve ondan aldığı acele mektupları, Fransız kabinesiyle yaptığı görüşmeler hakkında yabancı elçilerin notalarını ve kendisinin geniş gözlemlerini toplamıştır. Diğer eserinde ise Fransa’nın iç yönetimi ve Fransızlar’ın sosyal hayatı hakkında değerli bilgiler verir. Eser, Bertrand Barailles tarafından Un Turc à Paris, Relation de voyage et de Mission de Mouhib Effendi, Ambassadeur Extraordinaire du Sultan Selim III adıyla Fransızca olarak 1920 yılında Paris'te yayımlanmıştır.