Aba güreşi
Aba güreşi, özellikle Gaziantep ve Hatay yörelerinde yaygın olan, Türkler tarafından çok eski çağlardan beri icra edilen geleneksel bir güreş türüdür.[1][2][3]
Tarihçe ve yaygınlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]Aba güreşi adını, güreşçilerin giydiği aba adlı kalın yünden yapılmış yelekten almaktadır. Bu güreş türü, başta Gaziantep ve Hatay olmak üzere Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde uygulanmaktadır.[1][2] Geçmişte hasat zamanlarında ve düğünlerde sıkça yapılırken, günümüzde özellikle festivallerde ve şenliklerde yaşatılmaktadır. Hatay'ın Yayladağı ilçesinde aba güreşi yapan iki güreşçiyi betimleyen bir heykel bulunmaktadır.[4]
Kurallar ve özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Aba güreşinde sporcular keçeden yapılan aba yelek ve kısa don giyerler, bele kuşak sararlar. Ağırlık farkı gözetilmez, yenişme ise çoğunlukla ayakta olur.[1] Aba güreşi iki türde uygulanır:
- Aşırtmalı aba güreşi: Gaziantep'te yaygındır. Rakip sırtüstü düştüğünde, yüzükoyun göbeği yere geldiğinde veya el aşıran güreşçi elini bıraktığında yenik sayılır.
- Kapışmalı aba güreşi: Hatay'da yaygındır. Rakibin iki omuzu yere geldiğinde veya köprü pozisyonuna düştüğünde mağlup sayılır. Geleneksel olarak önce mağlup olan, ardından galip gelen güreşçi birbirlerini havaya kaldırır ve meydandan birlikte ayrılır.
Judoya benzerlikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Aba güreşinde uygulanan bazı teknikler, Japon güreşi olan judo ile benzerlik taşır. Örneğin iç bağda boşa kaldırma hareketi, judodaki o uchi gari tekniğine; kafakol hareketi, koshi guruma tekniğine; kalçadan atma hareketi, tsuri komi goshiye; yandan atma veya çipe ise harai goshiye karşılık gelir. Benzer şekilde, diğer birçok hareketin judoda da karşılığı bulunmaktadır.[5]
Günümüzde
[değiştir | kaynağı değiştir]Hatay'ın Altınözü ilçesinde her yıl geleneksel aba güreşi şenlikleri düzenlenmektedir. Köy düğünlerinde yapılan ödüllü aba güreşlerinin ise son yıllarda önemini yitirdiği belirtilmektedir.[2]
Aba güreşi, günümüzde Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu'na bağlı olarak icra edilmektedir.[2]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2022.
- ^ a b c d "Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu – Aba Güreşi". 14 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2025.
- ^ "Aba Güreşi – Atasporları". 3 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2025.
- ^ "Yayladağı'nda güreşçi heykeli yerini aldı". 18 Haziran 2021. 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Şahin, H.M., Türk Kültüründe Aba Güreşi, Gaziantepspor Kulübü Spor Eğitim Yayınları, 2003, Ankara