Iguanodon
| Iguanodon | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||
|
İguanodon (anlamı: iguana dişli), erken Kretase devrinde Kuzey Amerika ve Avrupa üzerinde yaşamış otçul bir kuş kalçalı dinozor cinsidir.[1]
etimoloji
Bu canlının cins ismi iguanodon, İspanyolca iguana ve Yunanca odon (diş) kelimelerinin latinceleştirilerek bir araya getirilmesiyle oluşmuştur.[2]
Keşif
1825 yılında İngiliz cerrah Gideon Mantell tarafından bu dinozor cinsinin kalıntıları keşfedilmiştir ve akabinde tanımlanan ve isimlendirilen ikinci dinozor olarak Megalosaurus'tan sonra tarihe geçmiştir. 1878 yılındaysa Belçika'da bir kömür madeninde çok sayıda tam ve tama yakın fosiller bulunmuştur.[3]
Fiziksel özellikler
İguanodon cinsinin fiziksel boyutları oldukça büyük sayılabilir, bu cinsin üyeleri ortalama 9 metreyi aşan uzunluğa ve 4-5 ton ağırlığa sahiptiler.[1] Oldukça kalın ve yapılı arka bacaklara sahip olan İguanodon'un güçlü kolları da vardı. Beş parmaklı ön ayaklarında ortadaki üç parmak ağırlık taşımaya uygun bir ortopediye sahiptir, ayrıca ilk dönemlerde burnunun üstünde bir boynuz olduğu düşünülen sivri yapının ön ayaklarındaki baş parmak yapısı olduğu anlaşılmıştır. Bu başparmağın hangi amaçla kullanıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte bitki toplamak, yürümek ve savunma amaçlı kullanmakta olduğu tahmin ediliyor. İguanodon cinsi paleontolojik literatürde İguanodontidae ailesinin en yaygın, en bilinen ve en büyük cinsi olarak bilinmektedir. İguanodon'un bir diğer özelliği de karakteristik bir kafatası yapısına sahip olmasıdır, dişsiz gagası, derin kafatası ve etkili yanak dişleri bu canlının biyolojisi üzerine fikir verebilmektedir.[3] İguanodon'un ilk fiziksel tasviri Gideon Mantell tarafından devasa boynuzlu bir iguana olarak yapılmıştır (o boynuzun sonradan özelleşmiş başparmak dikeni olduğu anlaşılmıştır.) ve yine İngiliz paleontolog Richard Owen da onu devasa bir kertenkele formunda değerlendirmiştir. İlk fiziksel duruşu quadrupedal görünüşte olmuştur; ancak 1880'de Belçika'daki bir kömür madeninde bulunan eksiksiz İguanodon kalıntıları Fransız doğa bilimci Dollo tarafından incelenmiştir ve bu hayvanın arka bacakları üstünde bipedal şekilde durduğunu ve kuş kalçalı bir iskelet formunda olduğunu belirtmiş olup ilk yıllarda boynuz sanılan dikensi kemiğin hayvanın önayaklarındaki başparmak olduğunu iddia etmesi İguanodon incelemelerinde devrimsel bir ilerleme olmuştur.[4]
Beslenme ve habitat
Özelleşmiş kafatası elemanları olan dişsiz gaga ve yanak dişleri çenesinin mafsallı ve oynar yapısı ile güçlü ve sert bitkisel besinleri yiyebilmesini sağlamıştır. Besin olarak kozalaklı bitkiler, atkuyruğu ve eğreltiotu bitkilerini tüketebilmektedir. Yaşam alanları olarak da ormanlık ve bataklık alanlarda yaşadıkları düşünülmektedir, bunun yanında İguanodon'un yaşadığı devirde çiçekli bitkiler de evrimleşmeye başlamıştır.[3]
Kaynakça
- ^ a b The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Iguanodon". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
- ^ Merriam-Webster. (n.d.), Merriam-Webster. (n.d.). "Iguanodon". Merriam-Webster. Merriam-Webster. 23 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
- ^ a b c Blount and Crowley, Kitty and Maggie (2008). ENCYCLOPEDIA OF DINOSAURS & PREHISTORIC LIFE. Londra: Dorling Kindersly. ss. 180-181. ISBN 978-0-7566-3836-8.
- ^ Holt, Jack R. "THE DINOSAUR WITH A THUMB ON ITS NOSE". https://comenius.susqu.edu/biol/202/taxa.htm. https://comenius.susqu.edu/biol/202/taxa.htm. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
|website=, |yayıncı=dış bağlantı (yardım)
 | Dinozor ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |