Hipnoz
Hipnoz, psikolojiye göre, telkine yatkınlık gösteren bir tür yapay uyku veya uyku-uyanıklık arası haldir. Terimi ilk kullanan, Yunan mitolojisindeki uyku ilahının adından (Χυπνος) esinlenen İskoç hekim S. James Braid'dir (1795-1860). İlk zamanlar sihirbazlık ya da büyücülüğün bir dalı gibi görülen hipnotizma bilim çevrelerince önceleri mesmerist bir uygulama sanılarak aşağılanmışsa da, 19. yüzyılın sonlarında kimi psikoloji çevrelerinin, özellikle Salpetrier ve Nancy ekollerinin reddetmek yerine fenomene bilimsel araştırıcılıkla yaklaşıp, fenomeni bilimsel deneylerle sistemli bir şekilde incelemesi sonucunda, hipnoz bilim alanındaki yerini almıştır.
Hipnoz, ruh ve beden ilişkisinin (sonuçta perispri ve beden ilişkisinin) gevşemesi sonucunda oluşan bir degajman halidir.
Metapsişikte ve spiritüalizmde hipnoz
Metapsişikteki hipnoz yöntemleri
Hipnoz hali iki yolla sağlanır: Manyetizma yoluyla (manyetik uyku) ve hipnotizma teknikleriyle (hipnotik uyku). Manyetizma yöntemlerini süjeler üzerinde bilinen anlamda ilk uygulayan ve bu etkiye "hayvansal manyetizma" adını veren kişi, canlılar üzerindeki manyetizmanın kâşifi sayılan, Franz Anton Mesmer'dir (1734-1815). Manyetik hipnoz, hipnotik hipnoza kıyasla hem daha derin ve doğal bir degajman halidir, hem de ruhsal incelemeler için, daha yararlı, bol ve verimli olanaklar sunar. Manyetik hipnozda ayrıca hipnotik hipnozda görülen zarar ve tehlike olasılıkları pek bulunmaz. Manyetik hipnoz hali telkinle oluşmaz ve telkinle ortadan kalkmaz. Hipnoz altındaki kişi yalan söyleyemez. Hipnoz altındaki kişiye vicdanına ya da vicdani iradesine uymayan eylemler yaptırılamaz.
Metapsişikçiler yeterince bilgi, görgü ve deneyime sahip olunmadan hipnoz deneylerine kalkışılmamasını, aksi takdirde tehlikeli ve zararlı sonuçlarla karşılaşmanın çok muhtemel olduğunu belirtmektedirler.
Hipnozun üç temel hali
Hipnozun derinlik derecelerine ve özelliklerine göre farklı çeşitleri vardır. Başlıca üç hipnoz hali vardır:
- Letarji (şarm, telkin, inangaçlık hali): Neo-spiritüalizm, hipnozun bu aşamasını “kendiliğinden imajinasyon” aşaması olarak görür. Hipnozun bu halinin en belirgin özelliği süjenin telkine şuursuzca yatkınlık özelliğidir. Bu haldeki süjede telkin yoluyla, beş duyuyu ilgilendiren hipnotik halüsinasyonlar yaratılabilir.
- Katalepsi (donma hali): Süjenin gözleri açık olmakla birlikte, kasları donma denilen derecede uzun süre sabit kalır. Organlarını bırakıldığı konumda tutar. Çevredeki gürültüleri duymamakla birlikte, müzikten etkilendiği saptanmıştır. Telkin alma yeteneği azaldığından, emirler sonuçsuz kalır. Hipnozda tehlikeli bir safhadır. Hastanın uyandırılamaması söz konusudur. Hipnozitör, hipnozun bu safhaya geçmesine müsaade etmez.
- Somnambülizm (uyurgezerlik hali): Süje kendisi üzerindeki kontrol yeteneklerini biraz daha bilinçli ve kapsamlı olarak tekrar kullanmaya başlar. Telkin doğrudan doğruya olanaklı değildir, ancak ikna yoluyla olanaklıdır. Süjede olağan halde görülmeyen bir zeka ve muhakeme yeteneği belirir. Bu şuur hali 'superconscience' olarak adlandırılmıştır. Somnambülizm hali de belirtilerine ve derinlik derecelerine göre kendi içinde sınıflara ayrılır. Hipnozdaki bu yapay somnambülizm (somnambulisme provoqué) hali "doğal uyurgezer" denilen insanlarda kendiliğinden oluşmaktadır ki, doğal uyurgezerler bu haldeyken, zeka gerektiren karmaşık faaliyetlerde bulunabilirler, fakat uyandıktan sonra, yapmış oldukları bu faaliyetlerin hiçbirini hatırlamazlar.
Hipnozun kullanım alanları
Günümüzde spiritüalizmde ve parapsikolojide kullanılmasının yanı sıra, psikoterapide, kriminolojide ve sancısız doğum, sancısız diş çekme (-ABD’deki dişçilerin yaklaşık dörtte birinin uyguladığı belirlenmiştir, yabancı dili çabuk öğrenme gibi çeşitli amaçlarla birçok alanda kullanılan bir yöntemdir. Ayrıca uluslararası istihbaratta da kullanıldığı ileri sürülmektedir. Manyetik hipnozla yapılan tedavi sistemine ve uzmanlık alanına kimi ülkelerde biyoterapi adı verilmektedir. Bir başka uyku türüne ilaçla (enjeksiyonla) uyku denilmektedir, fakat bu uyku yöntemi metapsişikçilerce, bilinen hipnoz yöntemleri kapsamında ele alınmadığı gibi, bu uyku hali de hipnoz olarak ele alınmaz..
Hipnotize edilebilirliği kolaylaştıran etkenler
Pierre Janet (1859-1947) deneyleri sonucunda, süjenin hipnotize edilmesini kolaylaştırıcı etkenlerden bazılarını şöyle sıralamıştır:
- Geçmişte ruhsal bir çöküntü, kriz geçirmiş olma.
- Doğal uyurgezer olma.
- Zihinsel yorgunluk, yani devamlı dikkatten doğan yorgunluk.
- Aşırı heyecan hallerinde kendini kolayca kaybediyor olma.
- Hipnoz yapan kişiye bağlılık duyma.
- Yönlendirilmeye ve yönetilmeye eğilimli olma
Hipnozla ilgili olan başlıca terimler
- Biyoterapi
- Ekminezi
- Hipnotizma
- Hipnotizör
- Katalepsi
- Kendi kendine telkin
- Letarji
- Manyetik akışkan
- Manyetik pas
- Manyetizma (Hayvansal manyetizma)
- Oto-hipnoz (Kendi kendine hipnoz)
- Posthipnotik anahtar
- Posthipnotik telkin
- Psikolojik ayrışma
- Sinirsel akışkan
- Sofroloji
- Somnambülizm
- Stigmat
- Süje
- Şuurüstü (superconscience)
- Telkin
- Telkinbilim (suggestology,suggestologie)
- Trans
- Uzaktan hipnotizma
- Yaşamsal akışkan
Günlük hayattan örnekler
- Rahat bir şekilde otomobil kullandıktan sonra varılan noktaya gelince sürüşün nasıl geçtiğini hatırlayamamak.
- Akşam uzun süre televizyon izlerken saatlerin nasıl geçtiğini fark edememek.
- Bazı yaralanma durumlarında sonradan gelen acı hissi.
Ayrıca bakınız
- Hipnotizma
- Ekminezi
- Değişik şuur halleri
- Trans
- NLP Hipnoz
Kaynakça
- Manyetizma, Hipnotizma ve Telkin, Ergün Arıkdal
- Metapsişik Terimler Sözlüğü,Ergün Arıkdal
- Dharma Ansiklopedi,Alparslan Salt ve Cem Çobanlı,Dharma Yayınları
- https://web.archive.org/web/20121210221922/http://adriantannock.com/what-is-hypnosis/
- Hypnosis - Wikipedia, the free encyclopedia7 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.