Başdurak Camii
 Başdurak Camii giriş merdivenleri | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Konak, İzmir, Türkiye  |
| Koordinatlar | 38°25′07″K 27°08′01″D / 38.41861°K 27.13361°D{{#coordinates:}}: sayfa başına birden fazla birincil etiket olamaz |
| İnanç | İslam |
| Durum | Etkin |
| Mimari | |
| Mimari biçim | Osmanlı mimarisi |
| Tamamlanma | 1652 |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
Başdurak Camii, (Hacı Hüseyin Camii) İzmir'in Konak ilçesinde bulunan, Kemeraltı Çarşısı'nın ana güzergahlarından olan Anafartalar Caddesi üzerindeki cami.
Yapımı
Başdurak Camii, Hacı Hüseyin Ağa tarafından 1652 yılında yaptırılmıştır. Evliya Çelebi'nin aktardığına göre Hacı Hüseyin Ağa zahire (tahıl) tüccarıydı. Daha önceki yıllarda caminin adının banisinin adıyla yani Hacı Hüseyin Camii olarak ifade edildiği belirtilmektedir. Yapıldığı bölgeye eskiden Başoturak dendiği için caminin adının Başoturak Camii olarak anılageldiği aktarılmaktadır.[1] Günümüzde adı yaygın olarak Başdurak Camii olarak ifade edilmektedir.
1774-1775, 1892-1893, 1893-1894 yıllarında onarım görmüştür.[2] İnşa döneminden kitabesini Evliya Çelebi'den nakille bilebildiğimiz caminin bu kitabesi bugün bulunmamaktadır; en eski kitabe ise 1774 yılındaki onarım sonrası hazırlanmıştır. Son olarak 1997-2001 yılları arasında restorasyon geçirmiştir. Yapıldığı yıllarda aynı zamanda medrese, kütüphane ve sebil de inşa edilmiştir.
Mimari özellikleri
Günümüzde toplamda 28 adet dükkân ve deponun bulunduğu bir alt yapının oluşturduğu alan üzerine oturtulmuş cami fevkani tipinde yani cami-çarşı şeklindedir. Alt katı ticaret ve cami vakfiyesi; üst katı da ibadet için tasarlanmıştır. Üst kattaki ibadet alanı kare planlıdır ve tromplarla geçilen büyük bir kubbe ile; üç bölümlü son cemaat yerinin üzeri ise ortada ayna tonoz, yanlarda ise pandantif geçişli yine birer kubbe ile örtülmüştür.[1] Son restorasyon sonrası son cemaat yeri camekanla kaplanmıştır.[3]
Mihrap ve minberi mermerden yapılmış; işçilikli sanat eserleridir. Mihrap bitkisel motiflerle bezelidir; mihrap nişinin hemen önüne, püsküllü kuşakla iki yana çekilmiş birer perde motifi asılmıştır. Minberde ise mermer kabartmalar, yan aynalık yüzeyleri, kabartma kıvrım dallar, karanfiller, stilize laleler, akantus yaprakları ve çiçeklerle girift bir şekilde doldurulmuş, ajur tekniğinde yapılmış süslemeler bulunmaktadır.[4] Lale ve akantus İzmir camilerinde en çok kullanılan bitkisel motifler arasındadır. Minberin giriş aralığının üzeri yuvarlak kemerle örtülüdür; kabartma sütuncelerinin alt kesimleri, vazo görünümlü unsurlarla son bulmakta, kenarlarda, “S” kıvrımlarıyla belirlenmiş sütun başlıklarında, Kelime-i Tevhid yazılıdır.[4] Eğrisel hatlardan oluşan taç kısmında, üç satırlık ayet kitabesi görülmektedir. Caminin iç aydınlatması büyük tek sıra ve küçük, vitray işlemeli üç sıra pencere ile sağlanmıştır. İç duvarlarının açık turkuvaz renkte olmasıyla cami içi ferah görünüme sahiptir. Kubbealtı koyu kahverengi-kızıl; kubbesi ise açık kahverengidir. Caminin iç cephesi ise kalem işi süslemelerle kaplıdır. Yıkılan ilk minaresi yerine inşa edilen bugünkü minare, caminin kuzeybatı cenahında yer alır.
Önemi ve günümüz
Günümüzdeki konumu itibarıyla günümüzde Kemeraltı içerisinde, Anafartalar Caddesi ile Kestelli Caddesi'nin kesiştiği noktadadır. Altındaki dükkanlarda ve çevresinde giyimden baharata kuyumculuktan gıdaya çok farklı alanlarda ticaretle uğraşan dükkanlar bulunmaktadır. 2011 yılında İzmir Ticaret Odası tarafından Kemeraltı'ndaki Başdurak Camii altında yer alan dükkanları turistik çarşı olarak kente kazandırma projesi oluşturulmuştur.[5] Ocak 2016 itibarıyla camide imam hatip görevinde Mehmet Rıza Önal, müezzin görevinde ise Hüseyin Başkaya bulunmaktadır.[6]
Kaynakça
- ^ a b "İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü - Tarihi Camiler". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt.23, s.526.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "İzmir Büyükşehir Belediyesi - Başdurak Camii". 9 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ a b Sedat Bayrakal - İzmir Minberleri[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "İZTO projesi" (PDF). 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
- ^ "Konak Müftülüğü - Başdurak Camii". 15 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016.
