İçeriğe atla

İnternetin tarihi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
14.51, 31 Aralık 2020 tarihinde Cedreon (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 24520348 numaralı sürüm (Abecesel (mesaj) tarafından yapılmış 24477664 numaralı değişiklikler geri getirildi. (TW))
Sayfanın 31 Aralık 2020 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

İnternetin tarihi,  1950'lerde bilgisayarların gelişmesi ile başlar. Paket ağlarının ilk tasarımları ABD, İngiltere ve Fransa'daki çeşitli laboratuvarlarda şekillenmiştir. 

60'ların başında ABD Savunma Bakanlığı tarafından desteklenen ağ çalışmalarından birisi, İnternet Protokolü'nü (IP) kullanan ilk ağ olan ARPANET'tir. ARPANET üzerinden ilk mesaj, Los Angeles'taki Kaliforniya Üniversitesi (UCLA)'daki Profesör Leonard Kleinrock'un laboratuvarından, Stanford Araştırma Enstitüsü6 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(ISR)'de bulunan bir bilgisayara gönderildi.

1960'ların sonlarında ve 1970'lerin başlarında birçok haberleşme protokolü kullanılarak ARPANET, NPL network, CYCLADES, Merit Network, Tymnet ve Telenet gibi paket-anahtarlamalı ağlar geliştirildi. Donald Davies, İngiltere Ulusal Fizik Laboratuvarı'nda dünyada kendi sınıfında bir ilk olan paket-anahtarlamalı bir ağ kurarak, paket anahtarlamalı ağ teorisini pratiğe dönüştüren ilk kişi oldu.[1][2] Bu çalışma İngiltere'de kendisinden sonraki 20 yıl boyunca yapılacak çalışmalar için bir mihenk taşı oldu. 

Bununla birlikte farklı ağların daha büyük bir ağa bağlanmasını mümkün kılan ARPANET, internet konusunda gerçekleşecek gelişmelerin önünü açtı. 1981 yılında Computer Science Network (CSNET)'in National Science Foundation (NSF) tarafından fonlanmasıyla ARPANET'e erişim genişletildi. 1982'de TCP/IP, ARPANET'teki standart ağ protokolü olarak tanıtıldı. 1980'lerin başında NSF tarafından çeşitli üniversitelerde bilgisayar merkezlerinin kurulması desteklendi ve 1986 yılında NSFNET projesi ile bu merkezler birbirine bağlandı. Ticari internet servis sağlayıcıları bu sürecin ardından 1980'lerin sonlarında ortaya çıkmaya başladılar.

1980'lerin sonunda İngiltere'den Tim Berners-Lee, World Wide Web üzerine yaptığı çalışmalar sayesinde zengileştirilmiş text dokümanlarını çalışan bir ağ sistemine entegre etme konusunda ilerleme kaydetti.[3] Bu gelişme modern internetin doğuşuna işaret etmekteydi.

1990'da ARPANET, 1995'te NSFNET miadını doldurdu. Böylece internete veri taşıma amaçlı erişimin önündeki engeller de ortadan kalkıyordu. 1990'ların ortalarından itibaren, anlık mesajlaşmalar, e-posta, VoIP, video görüşmeler ve tartışma forumlarıyla, bloglarıyla, sosyal ağlarıyla ve online alışveriş siteleriyle gelen world wide web, kültürümüzde ve toplumumuzda bir devrim yarattı. 23 Ağustos 1991[4] yılında İsviçre'de kurulmuş olan CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi) adlı şirkette bulunmuştur.[5][6]

Öncüler

Veri haberleşmesi konsepti ilk bilgisayarların ortaya çıkmasından daha önce gündeme gelmişti. İlk zamanlar veri haberleşmesi denildiğinde, genellikle iki cihaz arasında noktadan noktaya bir bağlantıdan söz edilirdi. Bu perspektifte, tam anlamıyla bir dijital bir haberleşme sistemi olan telgraf sistemini ve telex makinelerini, İnternet'in 19.yüzyıldaki öncüleri olarak görebiliriz. Fakat çağdaş anlamda veri iletimi ve bilgi teorisinin temelleri 20. yüzyılın başlarında Claude Shannon, Harry Nyquist ve  Ralph Hartley tarafından geliştirilmiştir.

İlk bilgisayarlar kendi dönemlerindeki teknolojiyi ana bilgisayar ve terminaller arasında noktadan noktaya haberleşmeye izin verecek şekilde kullandılar. Teknoloji geliştikçe ana bilgisayarlar ve terminaller arasında daha uzak mesafelere ve daha yüksek bağlantı hızlarına ulaşıldı. Peşinden bilgisayarlar arasında dosya transferi gibi veri paylaşımları mümkün hale geldi.

Ancak noktadan noktaya haberleşme modeli limitliydi ve herhangi iki noktanın haberleşmesi için bu iki nokta arasında fiziksel, direkt bir bağlantı olması gerekiyordu. Ayrıca noktadan noktaya dijital haberleşme teknolojisi stratejik açıdan yetersizdi zira bu teknolojide iki nokta arasındaki haberleşme hattı herhangi bir sebeple zarar gördüğünde, haberleşmeyi devam ettirecek alternatif bir güzergâh yoktu.

İlham Kaynakları

Bolt Beranek and Newman Inc.'de başkan yardımcısı ve küresel ağ konusunda bir öncü olan J. C. R. Licklider, Ocak 1960'ta Man-Computer Symbiosis makalesini yayınladı.[7]

Licklider ve Welden Clark, Ağustos 1962'de, haberleşme ağlarına sahip bir gelecek ile ilgili ilk makalelerden olan "On-Line Man-Computer Communication" makalesini yayınladı.[8]

Ekim 1962'de Rack Ruina, Licklider'ı DARPA bünyesinde bulunan "Information Processing Techniques Office (IPTO)" başına getirdi. Licklider burada Ivan Sutherland ve Bob Taylor'ı global bir ağ fikrinin ne kadar önemli olduğuna ikna ederek, DARPA içinde kendisinin "Galaxiler arası bilgisayar ağı üyeleri" olarak adlandırdığı bir grup kurdu ve bu konu üzerinde çalışmaya başladılar. Licklider'in DARPA'dan ayrılmasından sonra Taylor bilgisayar ağları üzerinde çalışmaya devam etti. Bölüm, kendi görevinin bir parçası olarak üç ayrı ağ terminali kurmuştu. Bunlar Santa Monica'da yer alan SDC Q-32 (System Developement Corporation), Berkeley'deki Kaliforniya Üniversitesi'nde yer alan Project Genie ve MIT'te yer alan Multics.  Licklider, burada ortaya çıkan kaynak israfını gidermek için ne gerektiğini ortaya koymuştu...

Bu üç terminalin her birisi için değişik kullanıcı komut setlerim vardı. Bu yüzden S.D.C'de birisiyle konuşurken M.I.T.'deki ya da Berkeley'deki tanıdığımla bu konuşma hakkında tartışmak istersem S.D.C terminalinden bağlantımı kesip diğer terminale bağlanmam gerekiyordu.

"Adamım", dedim. "Yapılması gereken çok açık... Eğer sistemde üç terminal varsa, elinin altındaki terminal öyle bir terminal olmalı ki, sen hangi terminale bağlanmak istersen direkt oraya bağlanmalı." İşte bu ARPANET'ti.[9]

IPTO'dan, ARPANET kurulmadan 5 sene evvel 1964'te ayrılmış olsa da, onun "küresel bir ağ" vizyonu, ardından gelen Lawrence Roberts ve Robert Taylor gibilerinin ARPANET'i geliştirmesi için ilham kaynağı oldu. Licklider, 1973'te IPTO'ya geri dönerek iki sene daha yönetti.[10]

Paket Anahtarlama

Ana madde: Paket anahtarlama
Bu problemin altında, ayrı fiziksel ağların tek  bir mantıksal ağ olarak birleştirilmesi düşüncesi yatar. 1960'larda, RAND Corporation için çalışan Paul Baran, Amerikan ordusu için bir nüklear savaş durumunda dahi ayakta kalabilecek ağlar hakkında bir çalışma yaptı.[11] Baran'ın ağında, taşından bilgi "mesaj blokları" adını verdiği şeylere bölünerek taşınıyordu. Aynı dönemde Donald Davies (National Physical Laboratory, UK), bu çalışmadan bağımsız olarak benzer bir ağ yapısı geliştirdi, bu yapıya herkes tarafından kabul edilen "paket-anahtarlamalı" adını verdi. Leonard Kleinrock (MIT) bu teknolojinin arkaplanındaki teoriyi geliştirdi. Paket anahtarlaması özellikle sınırlı kaynaklara sahip bağlantılarda, telefon için kullanılan devre-anahtarlamasına kıyasla daha yüksek hızlara olanak sağlar.
Paket anahtarlama, mesajların sıralı paketlere bölündüğü ve routing kararının her bir paket için ayrı ayrı yapıldığı bir ağ tasarımıdır. İlk ağlar, sağlıklı routing yapıları gerektiren mesaj-anahtarlamalı sistemler kullanmışlardır.

İnternetin öncülü olan ağ sistemleri

ARPANET

Ana madde: ARPANET

Robert Taylor, Defense Advanced Research Projects Agency bilgi işleme bölüm müdürlüğüne terfi ettikten sonra Licklider'in bütünleşik ağlar oluşturma fikrini gerçekleştirmeye odaklandı. Bunun için MIT'den Larry Roberts'i transfer ederek böyle bir ağ kurma projesini başlattı. 

ARPANET üzerinden ilk mesaj 29 Ekim 1969'da saat 22:30'da gönderildi.[12] Bu mesaj UCLA Profesörü Leonard Kleinrock gözetiminde UCLA'da yazılım üzerine eğitim gören Charley Kline tarafından UCLA'daki bir bilgisayardan Stanfort Üniversitesi'ndeki bir bilgisayara gönderildi.

İnternet'in 35. yılı, 1969-2004. Azerbaijan Pulu, 2004.

5 Aralık 1969'da Utah Üniversitesi'nin ve Santa Barbara Kaliforniya Üniversitesi'nin de eklenmesi ile 4 düğümlü bir ağ kuruldu. ARPANET, ALOHAnet'te geliştirilen temeller üzerinde hızla gelişti. 1981 senesinde ağa bağlı cihaz sayısı 213'tü ve ortalama her 20 günde bir yeni bir cihaz ekleniyordu.[13][14]

ARPANET internetin ve bu bağlamda kullanılan teknolojilerin geliştirilmesinin temel çekirdeği haline geldi. Başlarda ARPANET, TCP/IP yerine Network Control Program (NCP, Network Control Protocol) kullanıyordu. Bayrak Günü olarak da bilinen 1 Ocak 1983'te ARPANET üzerindeki NCP hakimiyeti sona erdi ve NCP'den daha esnek ve kuvvetli bir protokol olan TCP/IP, NCP'nin yerini aldı. Böylece, modern internetin temelleri atılmış oldu.[15]

NPL

1965'te Donald Davies tarafından ulusal veri ağı olarak önerilen paket anahtarlamalı ağdır. Bu ağa 1976'da 12 bilgisayar ve 75 terminal bağlıydı ve 1986'da ağ değiştirilene kadar daha fazla cihaz ağa bağlanmaya devam etti.

Merit Ağı

Merit Ağı, bir diğer adıyla The Merit Network, ülkenin eğitim ve ekonomik durumundaki gelişmeye katkı olması amacıyla 1986 yılında, Michigan'nın üç devlet üniversitesinin Michigan Eğitim Araştırma Merkezi (Michigan Educational Research Information) tarafından birbirine bağlamasıyla ortaya çıkan ağdır.

CYCLADES

Louis Pouzin tarafından tasarlanan ve geliştirilen Fransız araştırma ağı. ilk ARPANET tasarımına bir alternatif olarak tasarlanmıştı. ilk kez 1973 senesinde sunumu yapıldı.[16][17] Cyclades, verinin dağıtımı sorumluluğunu ağın kendisi yerine, güvenilir datagramlar ve bu datagramlarla ilişkili end-to-end protokoller kullanan hostlara bırakan ilk ağdı.

X.25 ve halka açık veri ağları

Paket anahtarlamalı ağ standartları Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU) tarafından ARPA araştırmaları temel alınarak, X.25 ve ilgili standartlar şeklinde geliştirildi. X.25 geleneksel telefon bağlantılarını taklit eden sanal devreler konsepti üzerine inşa edildi. X.25, 1974 yılında daha sonraları JANET'e dönüşen SERCnet ağının temellerini oluşturdu. İlk X.25 standardı, ​​ITU tarafından Mart 1976'da kabul edildi.

1978 yılında İngiliz Posta Teşkilatı, uluslararası Batı Birliği ve Tymnet, International Packet Switched Service (IPSS) olarak bilinen paket anahtarlamalı ilk uluslararası ağı kurmak için işbirliği yaptılar. 1981 senesinde bu ağ Avrupa ve Amerika'dan, Kanada, Hong Kong ve Avustralya'yı da içine alacak şekilde genişledi. 1990'larda bu ağ dünya çapında bir ağ altyapısı sağladı.

X.25, ARPANET'ten farklı olarak ticari kullanıma açıktı.

1974'te  ABC'nin Arthur C. Clarke ile gelecekte tamamen ağa bağlı çalışacak kişisel bilgisayarlar hakkında yaptığı röportaj

UUCP ve Usenet

Duke Üniversitesi'nden iki öğrenci olan Tom Truscott ve Jim Ellis, UUCP seri bağlantısı yoluyla haberleri ve mesajları yakınlarda bulunan Chapel Hill'deki North Crolina Üniversitesi'ne ileten Bourne shell scriptleri yazdılar. Bu yazılımın 1980'de halka açık olarak dağıtılmaya başlanmasının ardından, Usenet üzerindeki veri aktaran UUCP hostlarının sayısı hızla arttı. Bu yapı ilerleyen dönemde UUCPnet adını aldı. UUCPnet FidoNet ve dial-up BBS hostları arasında gatewayler ve bağlantılar da oluşturdu. UUCP ağları, düşük maliyeti, mevcut hatları kullanma yeteneği, X.25 ve hatta ARPANET bağlantıları ve CSNET ve Bitnet'teki gibi katı kullanım kuralları olmaması sebebiyle hızla yayıldı. 1981 senesinde UUCP hostlarının sayısı 550'ya çıkmıştı, 1984'e gelindiğinde ise neredeyse iki katına çıkarak 940 hosta ulaşmıştı. – 1987'de faliyete başlayan ve resmî olarak 1989'da İtalya'da kurulan Sublink Network, e-posta ve haber gruplarından gelen mesajların İtalyan nodelarına dağıtımı için kullandığı ağ UUCP'ydi. Aynı anda 100'e yakın node birbiriyle haberleşebiliyordu. Sublink Network, İnternet teknolojilerinin kitleler tarafından kullanımının mümkün olduğunu ortaya koyan ilk örneklerdendi.

Ağların birleştirilerek İnternet'in yaratılması (1973–90)

TCP/IP

1982 Şubat ayındaki TCP/IP test ağı
Stanford Research Institute'nün üç-yollu internet tabanlı veri iletimi için Paket yayın minibüsü.

ARPANET'ten NSFNET'e

T3 NSFNET Omurgası, c. 1992

İnternete doğru

TCP/IP küreselleşiyor (1989–2010)

CERN, Avrupa'nın İnternet'i, Pasifik ve ötesine olan bağlantı

Küresel bakış

2012'de ülkelerin nüfuslarının yüzdesi olarak, internet kullanıcıları.
Kaynak: International Telecommunications Union.[18]
2012'de ülkelerin nüfuslarının yüzdesi olarak, sabit internet abonelikleri.
Kaynak: International Telecommunications Union.[19]

Afrika

Asya ve Okyanusya

Latin Amerika

Ağın ticarete açılması

Dünya çapında internete bağlı cihaz sayısı: 1969–2012
Kaynak: Internet Systems Consortium.[20]

Dış uzay ağı

22 Ocak 2010 tarihinde, astronot T.J.Creamer'in uluslararası uzay istasyonundan kendi twitter hesabına attığı ilk tweet[21] ile uzaydan Dünya'ya ilk canlı internet bağlantısı kurulmuş oldu. (Uluslararası uzay istasyonundaki astronotlar daha önce e-posta ve twitter kullanmışlardı fakat istasyondan yollanan mesajlar önce NASA'nın veri istasyonlarına geliyor ardından bir insan tarafından yönlendiriliyordu). NASA'nın Mürettebat Destek Ağı (Crew Support Network) olarak adlandırdığı bu kişisel web erişimi için uzay istasyonunun yüksek hızlı ku-bant mikrodalga bağlantısı kullanılmaktadır.

Astronotlar webde gezebilmek için, istasyondaki bir laptop bilgisayarı dünyadaki bir masaüstü bilgisayarı kontrol etmek amacıyla kullanırlar ve dünyadaki aileleriyle ve arkadaşlarıyla VoIP teknolojisi kullanarak konuşabilirler.[22]

Uzay istasyonu ve dünya arasındaki haberleşmeler, genellikle Derin Uzay Ağı (Deep Space Network) üzerinden, noktadan noktaya bağlantı kurularak yapılmaktadır. Bu şekilde yapılan her bir bağlantı ayrı ayrı konfigüre edilmekte ve her bir bağlantı için ayrı ayrı zaman planlaması yapılması gerekmektedir. 1990'ların sonralarına doğru NASA ve Google, uzay-dünya bağlantısı için gereken prosesi otomatikleştiren, Delay-Tolerant Networking(DTN) olarak adlandırdıkları yeni bir protokol geliştirmeye başladılar.

Bu protokol, zaman zaman uzay aracından gelen sinyallerin, çeşitli çevresel sebeplerle kesintiye uğrayabileceğini öngörüyordu. Bu gibi şartlarda, DTN TCP/IP'nin yaptığı gibi paketleri düşürmüyor, bunun yerine yeniden gönderiyordu. NASA Kasım 2008'de "deep space internet" olarak adlandırdığı ilk saha testlerine başladı.[23]

İnternet'in yönetimi

NIC, InterNIC, IANA ve ICANN

İnternet Mühendisliği Görev Gücü

Ana madde: IETF

Internet Mühendisliği Görev Gücü (İngilizce: Internet Engineering Task Force (IETF)), internet protokollerini geliştiren ve standartlaştıran, resmî statüsü olmayan bir gruptur. IETF'nin çalışmaları ve ürettiği dokümanlar internet üzerinden herkese açıktır. Çalışma gruplarına ve toplantılarına katılım için herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Toplantılar genellikle internet üzerinde tartışma grupları aracılığıyla sanal olarak yapılmaktadır.

Yorumlar için Talep (Request for Comments)

Ana madde: Request for Comments

Request for Comments (RFC); TCP/IP nin tanımlanmasında kullanılan standart numaralara sahip dokümanlardır.

İnternet Topluluğu (The Internet Society)

Küreselleşme ve 21. yüzyılda İnternet yönetimi

Ağ tarafsızlığı

Kullanım ve kültür

Demografi

Her 100 kişi içindeki internet kullanıcısı sayısı
Kaynak: International Telecommunications Union.[24][25]

E-posta ve Usenet

Gopher'den WWW'ye

Bu NeXT Computer, CERN'de Sir Tim Berners-Lee tarafından kullanıldı ve dünyanın ilk web sunucusu oldu.

Arama motorları

Arama motorları interneti son kullanıcı açısından kullanışlı bir araca dönüştüren son katman olarak değerlendiriliebilir.

Dosya paylaşımı

Dot-com balonu

Mobil telefonlar ve İnternet

Tarih hakkında

Kaynakça

  1. ^ "Turing's Legacy: A History of Computing at the National Physical Laboratory 1945-1995" 9 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., David M. Yates, National Museum of Science and Industry, 1997, pages 126-146, ISBN 0901805947.
  2. ^ "Data Communications at the National Physical Laboratory (1965-1975)" 15 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Martin Campbell-Kelly, IEEE Annals of the History of Computing, Volume 9 Issue 3-4 (July-Sept 1987), pages 221-247.
  3. ^ Couldry, Nick (2012).
  4. ^ Sofroniou, Andreas. SURFING THE INTERNET, THEN, NOW, LATER. p. 241. ISBN 978-1291776539. Retrieved 26 April 2016.
  5. ^ ""Short summary of the World Wide Web project"". 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2016. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2016. 
  7. ^ J. C. R. Licklider (March 1960).
  8. ^ J. C. R. Licklider and Welden Clark (August 1962).
  9. ^ Robert Taylor in an interview with John Markoff (December 20, 1999).
  10. ^ "J.C.R. Licklider and the Universal Network" 17 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  11. ^ Baran, Paul (May 27, 1960).
  12. ^ Strickland, Jonathan (n.d.)
  13. ^ Hafner, Katie (1998).
  14. ^ Ronda Hauben (2001).
  15. ^ Postel, J. (November 1981).
  16. ^ "A Technical History of CYCLADES" 1 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  17. ^ "The Cyclades Experience: Results and Impacts" 21 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Zimmermann, H., Proc.
  18. ^ "Percentage of Individuals using the Internet 2000-2012" 9 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., International Telecommunications Union (Geneva), June 2013, retrieved 22 June 2013
  19. ^ "Fixed (wired)-broadband subscriptions per 100 inhabitants 2012" 26 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dynamic Report, ITU ITC EYE, International Telecommunication Union.
  20. ^ "Internet host count history" 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  21. ^ http://www.webcitation.org/6F0gwp13a
  22. ^ NASA Extends the World Wide Web Out Into Space 13 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. NASA media advisory M10-012, Ocak 22, 2010. .
  23. ^ NASA Successfully Tests First Deep Space Internet 24 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. NASA medya yayını 08-298, Kasım 18, 2008 .
  24. ^ "Individuals using the Internet 2005 to 2014" 16 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Key ICT indicators for developed and developing countries and the world (totals and penetration rates), International Telecommunication Union (ITU).
  25. ^ "Internet users per 100 inhabitants 1997 to 2007" 2 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ICT Data and Statistics (IDS), International Telecommunication Union (ITU).

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İnternetin_tarihi&oldid=24520348" sayfasından alınmıştır