Kitle fonlaması

Kitle fonlaması, çok sayıda bireyin küçük miktarda bağışlarına dayanan yeni nesil bir yatırım ve fonlama sistemidir. Bu sistemde, bireyler internet üzerinden bağış yapar, küçük bir hisse satın alır ya da üretilecek ilk ürünler karşılığı ödeme yapar.

Kitle-fonlaması ya da dağıtık sermaye ya da kalabalık fonlaması ya da kitle-yatırımı, son yıllarda özellikle Amerika ve başta Almanya, İngiltere gibi Avrupa ülkeleri olmak üzere birçok ülkede kullanılan, yeni kurulmuş, finansman arayışı içerisindeki şirketlere yeni bir seçenek olarak doğmuş bir ortaklık biçimidir. Basitçe anlatmak gerekirse; birçok küçük yatırımcının birleşerek kendilerinin seçtiği bir projeye yatırımlarına karşılık bekleyerek ya da bazen sembolik karşılık isteyen bir biçimde ortak olması, ürün geliştirme aşamasında ise ön sipariş vermesi ya da bir çeşit bağışta bulunarak, girişimcilere sermaye sağlamasına denir.

Kitle fonlaması modellerini finansal getirisi olan ve finansal getirisi olmayan modeller olarak iki ana başlıkta inceleyebiliriz.

Finansal getirisi olan modeller

1. Hisse Bazlı Kitlesel Fonlama (Equity Based Crowdfunding) : Finansman arayışında olan finansmanını, şirketin hisselerini online platformlar üzerinden satarak kitleden sağlaması yöntemidir. 2. Ödül Bazlı Kitlesel Fonlama (Reward Based Crowdfunding) : Finansman arayışında olan şirketin, ürününe ön sipariş alarak finansmanı kitleden sağlama yöntemidir.

Finansal getirisi olmayan modeller

1. Bağış Karşılığı Kitlesel Fonlama (Donation Based Crowdfunding) : Finansman arayışının herhangi bir karşılığı olmadan kitleden hibe usulüyle toplandığı modeldir. 2. Borçlanma (Peer to Peer Lending) : Bireylerin finansman ihtiyacını online platformlar üzerinden kitleye borçlanarak karşıladığı kitlesel fonlama modelidir.

Türkiye’de yasal alt yapısı halen düzenlenmekte olan bir finansman modelidir. Arıkovanı, Fongogo, Crowdfon, Buluşum, Fonlabeni gibi platformlar yerel örneklerdir.

Bu yöntemle yatırım için gerekli para kalabalık bir insan grubundan veya özellikle bir online topluluktan edinilir. Katkıda bulunan her kişi ortak çabaya küçük bir katkıda bulunur. Kitle fonlaması yöntemi, belirli bir kişinin ya da grubun yatırımından ziyade birbiriyle bağlantısı olmayan pek çok kişinin katılımıyla gerçekleşmesi yönüyle dış kaynak kullanımını imece benzeri bir tavır içinde sağlamak yolunun seçilmesi demektir.

Örnekler çok. Amerika'da bu tür girişimlere yardım eden web siteleri / firmalar arasında şu isimler var: ArtistShare, ki bu ilki , ChipIn (2005), EquityNet (2005), Pledgie (2006), Sellaband (2006), IndieGoGo (2008), GiveForward (2008), FundRazr (2009), Kickstarter (2009), RocketHub (2009), Fundly (2009), GoFundMe (2010), Appsplit (2010), Microventures (2010) ve Fundageek (2011).

Ayrıca bakınız

• İmece : Genellikle komşuların birlikte emek sarfetmesi
• Kitle kaynak : Hazır yapılmışını almak, kendisi yapmak ya da bir uzmanına yaptırmak mümkün olmadığı zaman, ilan edip herhangi biri(ler)nin icat etmesini / işe talip olmasını bekleyip on(lar)a yaptırma yöntemi. Örnek Vikipedi, Linux.
• Açık kaynak : Sırları herkesce bilinebilen ama kullanımı kimi lisans/kanun veya kurallarla kısıtlı bir şey (örneğin yazılım).
• Özgür yazılım : Erkin, yani her sırrı herkesce bilinebilen ve de kaygısızca herkesin kullanabileceği, kaynak kodu herkese açık yazılım.
• Taş çorbası : İmece / Kitle kaynak benzeri çabaları örnekleyen bir hikâye.
• Fig
• Kickstarter