İsmail Hikmet Ertaylan

İsmail Hikmet Ertaylan (1889, İstanbul - 18 Aralık 1967) Türk edebiyat tarihi araştırmacısı, ordinaryüs profesör, yazar ve öğretmen. Tevfik Fikret'in yakın çevresinden biriydi. Osmanlı İmparatorluğu'un son dönemlerinde birçok eğitim kurumunda Türkçe ve edebiyat dersleri verdi, Yerli ve yabancı birçok okulda bu derslerin dışında Fransızca dersleri verdi. Bakü Üniversitesi'nde edebiyat fakültesinin dekanlığını yaptı. Türkiye'ye dönünce birçok okul ve konsevatuvarda müdürlük yaptı. 1960 yılında İstanbul Üniversitesi'nden emekli oldu. 1967'de ise hayatını kaybetti. En bilinen eserleri arasında dört ciltlik Türk Edebiyatı Tarihi vardır.

Yaşamı

İstanbul Beylerbeyi'nde doğdu. Burada ilkokulu bitirdikten sonra orta ve lise eğitimini Galata Sarayı Mekteb-i Sultanisi'nde tamamladı. Tevfik Fikret'in çevresindeki isimlerden biriydi ve ondan çeşitli tavsiyeler aldı. Galata Sarayı Mekteb-i Sultanisi'nde müdür yardımcılığı yaptı. Okul müdürü Tevfik Fikret istifa edince kendisi de hocası gibi istifa etti. Düyun-ı Umumiye İdaresi'nde katiplik görevine başlayıp kısa süre sonra ayrıldı. Robert Kolej'de Türkçe ve edebiyat öğretmenliğine başladı. Ayrıca İstanbul'da bulunan yerli yabancı birçok okulda Türkçe ve edebiyat öğretmenliği dışında Fransızca dersleri verdi. İncelemelerde bulunmak üzere Almanya, İsviçre, İtalya, Norveç ve Fransa gibi ülkelere gitti. Mayıs 1921'de öğretmenlikten ayrıldı ve Hariciye Nezareti Matbuat Umum Müdürlüğü'ne geçti. Türk Milli Mücadelesi sonrasında İstanbul Hükümetinin lağvedilmesi ile buradaki memuriyeti sona erdi. Azerbaycan'ın TBMM'den öğretmen istemesi üzerine Bakü'ye gönderildi. Burada Bakü Üniversitesi'nde dersler vermesinin ardından edebiyat fakültesinin dekanlığına getirildi. Bu dönemlerinde Türk Edebiyatı Tarihi adındaki 4 cilten oluşan eserini yayımladı. Temmuz 1927'de Bakü Üniversitesi Senatörlüğü tarafından kendisine profesörlük unvanı verildi. Asya'daki çeşitli Türk devletlerine gitti ve ülke kütüphanelerinde araştırmalarda bulundu. Azerbaycan Edebiyatı Tarihi profesörlük tezinin yayına hazırlandığı bir dönemde Ankara'ya geri döndü. Ankara Kız Lisesi'nde edebiyat öğretmenliği ve müdürlük görevlerinde bulunu. Aynı zamanda Gazi Üniversitesi'nde dersler verdi ve Dil Encümeni üyesi oldu.

Ankara'daki çeşitli görevlerinin ardından Nisan 1933'te Kıbrıs Lefkoşa Türk Lisesi'ne geçti ve müdürlük ve öğretmenlik yaptı. Tekrar ülkesine geri dönünce Maarif Vekaleti müfettişliği, Ankara Devlet Konservatuvarı ve Cumhurbaşkanlığı Orkestrası müdürlüğüne getirildi. Ekim 1935'te İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'ne geçti ve burada da müdürlük yaptı. Sonrasında Kâbil'de kendi çabalarıyla bir gece üniversitesi kurdu. Hindistan'a bir seyahat gerçekleştirdi. Türkiye'ye dönünce ordinaryüs profesörlüğe yükseldi ve İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi oldu. 1960'ta buradan emekli oldu. 18 Aralık 1967 yılında ise hayatını kaybetti ve Rumeli Hisarı Mezarlığı'na defedildi.