Motor nöron
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Eylül 2015) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Nörolojide motor nöron terimi merkezi sinir sisteminde (MSS) bulunan sinir hücrelerini (nöron) sınıflandırır ve kasları doğrudan veya dolaylı olarak kontrol eder. MSS'deki aksonlar bilgiyi diğer sinir hücrelerine iletir. Motor nöronlar, hareketi gerçekleştirmek için omurilikten kaslara sinyal iletirler.
Anatomi ve fizyoloji
Görevlerine göre motor nöronlar üç kategoriye ayrılır:
Somatik motor nöronlar
MSS'deki somatik motor nöronlar aksonlarını hedef dokularla ilişkilendirirler. Bu dokular yalnızca çizgili kastır. Çizgili kaslar hareketle ilgilidir. Karın kasları ve interkostal kaslar çizgili kaslara örnektir.
Özel visseral motor nöronlar
Brakial motor nöronlar olarak da adlandırılan özel visseral motor nöronlar, brakial kasları doğrudan sinirle donatırlar. Bu kaslar balıkların solungaçlarında ve karada yaşayan omurgalıların yüzlerinde bulunur.
Genel visseral motor nöronlar
Kısaca visseral motor nöronlar olarak da adlandırılırlar. Kalp kasını ve düz kası gibi atardamarların kaslarını dolaylı olarak sinirler donatırlar. Otonom sinir sistemindeki sinir hücrelerinin gangliyonlarında bulunan sinapslar, doğrudan visseral kasları (ve bazı [[beze [biyoloji)|bezeleri]] sinirler donatırlar.
Parasempatik sinir sistemi veya sempatik sinir sistemindeki gangliyonik nöronlar (ki bunlar gerçek motor nörondur), visseral kasları doğrudan donatırlar.
Tüm omurgalılardaki motor nöronlar, asetilkolin nörotransmitterini serbest bırakan kolinerjiktir. Parasempatik gangliyonik nöronlar da kolinerjik iken, sempatik gangliyonik motor nöronlar, noradrenalin nörotransmitterini serbest bırakan noradrenerjiktir.
İşlev
Bir motor nöron ile kas lifi arasındaki bağlantı, nöromüsküler kavşak olarak adlandırılan özel bir sinapstır. Adaptasyon stimulasyonuna bağlı olarak motor nöron, sinaptik reseptörü tutan nörotransmitter taşkınına ve kas lifinin titreyerek tepki vermesine neden olur.
- Omurgasızlarda, serbest bırakılan nörotransmittere ve tutulan reseptör türüne bağlı olarak, kas lifindeki tepki ya uyarıcı ya da engelleyicidir.
- Omurgalılarda kas lifinin bir nörotransmittere karşı tepkisi yalnızca uyarıcı niteliğindedir. Yani kas kasılır. Kas gevşemesi ve kas kasılmasının engellenmesi, yalnızca motor nöronun kendisi tarafından engellenir. Yine de kasın sinirle donatılması, motor aktivitelerinin gelişmesinde son sözü söyler. Kas gevşeticiler, kasların elektrofizyolojik aktivitelerini azaltan ve kasları sinirle donatan motor nöronlarda veya kasların kendilerinden ziyade kolinerjik nöromüsküler kavşakta çalışır.
Somatik motor nöronlar
Somatik motor nöronlar, iki türe ayrılır: alfa motor nöronlar ve gama motor nöronlar. Merkezi sinir sisteminden çevresel sinir sistemine yapılan sinyal iletimi ifade etmesi için bunlara motor denir.
- Alfa motor nöron, kas boyunca uzanan ekstrafusal kas lifini donatır.
- Gama motor nöron, intrafusal kas lifini donatır.
Motor birimleri
Tek bir motor nöron, bir veya daha fazla kas lifi ile bağlantı kurabilir. Motor nöron ile bağlı olduğu kas lifleri bir motor birimdir. Motor birimleri 3 kategoriye ayrılır: yavaş motor birimleri, çabuk yorulan motor birimleri, çabuk yorulmaya dayanıklı motor birimleri.