2023'te bilim
| |
|---|---|
Aşağıdaki bilimsel olaylar 2023 yılında gerçekleşmiş veya gerçekleşmesi planlanmıştır.
Olaylar[değiştir | kaynağı değiştir]
Ocak[değiştir | kaynağı değiştir]
- 6 Ocak – Nature Communications dergisinde mercan resifleri üzerindeki "gizli ısı dalgaları" tehdidini vurgulayan bir çalışma yayımlandı. Hong Kong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi liderliğindeki uluslararası bir ekip tarafından yürütülen araştırma, denizaltı iç dalgalarını etkileyen okyanus girdaplarının neden olduğu bu ısı dalgalarının, beklenmedik yüzey altı ısınmasına ve çeşitli derinliklerde ciddi mercan ağarması ve ölümlerine neden olabileceğini gösteriyor. Bu keşif, mercan resif ekosistemlerinin sürekli olarak izlenmesi ve anlaşılmasının önemini vurgulamaktadır.[1]
- 10 Ocak
- NASA'nın Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS)'den gelen son verilere göre, TOI 700 sisteminde Dünya ile potansiyel benzerlikleri olan ikinci bir ötegezegen keşfedildi.
- Madagaskar'da yapılan araştırmalar, biyoçeşitlilik kaybı ve bunun uzun vadeli etkilerini modellemiş olup, elde edilen bulgular, ortaya çıkan herhangi bir yok oluştan kurtulmanın 23 milyon yıla kadar uzayabileceğini göstermektedir.[2][3]
- 11 Ocak
- NASA bilim insanları, James Webb Uzay Teleskobu tarafından gözlemlenen ilk ötegezegen olarak Dünya benzeri bir ötegezegen olan LHS 475 b'nin çığır açan keşfini duyurdu. Teleskop ayrıca kırmızı cüce AU Mic'i çevreleyen bir enkaz diskinin çarpıcı görüntülerini yakaladı ve yıldızdan 5 astronomik birim (460 milyon mil) kadar yakın, Güneş Sistemimizdeki Jüpiter'in yörüngesiyle karşılaştırılabilir ayrıntıları sergiledi.[4][5]
- Bir deneyde, New York'taki araştırmacılar bir IBM kuantum bilgisayarı kullanarak ilk kez enerjinin ışınlanmasını başardılar.[6]
- 12 Ocak – David Sinclair yönetimindeki bir ekip, DNA hasarının epigenetik değişikliklere önemli bir katkıda bulunduğunu ve memelilerde yaşlanmaya katkıda bulunan bir faktör olduğunu keşfetti. Ekip, farelerde yaşlanma sürecini hem ileriye hem de geriye doğru etkili bir şekilde manipüle etmelerini sağlayan bir tedavi geliştirmek için Yamanaka faktörlerini kullandı.[7]
- 16 Ocak – NASA, GOMAP, Yaşanabilir Dünyalar Gözlemevi ve Yeni Büyük Gözlemevleri dahil olmak üzere yaklaşan birkaç uzay teleskobu programı için ön planlarını açıkladı.[8][9]
- 23 Ocak – Pasifik Kuzeybatı Ulusal Laboratuvarı'ndaki bilim insanları, metrik ton başına sadece 39 dolarlık fiyat etiketiyle şimdiye kadarki en uygun maliyetli karbon yakalama ve dönüştürme sistemini açıkladılar. Süreç, enerji santrallerinden çıkan baca gazının yakalanmasını, CO2'nin bir çözücü ile ekstrakte edilmesini ve endüstriyel olarak yararlı metanol'e dönüştürülmesini içeriyor.[10]
- 25 Ocak – Hong Kong Çin Üniversitesi'ndeki mühendisler, sıvı ve katı haller arasında hızla geçiş yapabilen milimetre boyutunda robotlar tasarladı. Bu cihazlar elektronikleri onarma ya da vücuttan nesneleri çıkarma potansiyeline sahip.[11]
- 27 Ocak - Joule dergisinde yayınlanan bir çalışma, dünyanın fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji'ye geçiş için yeterli nadir toprak ve diğer gerekli hammaddelere sahip olduğunu ortaya koydu.[12][13]
- 30 Ocak - İklim bilimciler yapay zeka kullanarak küresel ısınmanın önümüzdeki on yıl içinde 1,5 °C'yi aşacağını ve emisyonlar hızla azalsa bile 2044 ile 2065 yılları arasında 2 °C'ye ulaşma ihtimalinin %70 olduğunu tahmin ediyor.[14]
Şubat[değiştir | kaynağı değiştir]
- 1 Şubat - Oort bulutu'ndan yeşil renkli bir kuyruklu yıldız olan C/2022 E3 (ZTF), gece gökyüzünde Dünya'ya en yakın yaklaşımını yaparken gözlemlendi[15]
- 6 Şubat - Gök bilimciler 12 Jüpiter'in uydusu daha keşfedildiğini duyurdu.[16]
Öngörülen ve planlanan etkinlikler[değiştir | kaynağı değiştir]
- SETI Enstitüsü projesi COSMIC'in ilk büyük gözlem kampanyası devam ediyor.[17]
- NASA'nın Tanımlanamayan Hava Olayları (UAP) üzerine yaptığı ilk çalışmanın sonuçlarını ilkbaharda açıklaması bekleniyor.[18][19]
- Astronom Avi Loeb tarafından yönetilen uluslararası UFO araştırma projesi Galileo Projesi'nin ilk sonuçlarının kamuoyuna açıklanması bekleniyor.[20]
- Rocket Lab'ın Venüs sondasının, Venüs'te yaşam belirtileri arama göreviyle Ekim ayında fırlatılması planlanıyor.
- Vera Rubin Gözlemevi, Qitai Radyo Teleskobu, Avrupa Spallasyon Kaynağı ve Jiangmen Yeraltı Nötrino Gözlemevi'nin faaliyete geçmesi bekleniyor.[21]
- Nature dergisinde 2023 yılında izlenmesi gereken 11 klinik çalışma listelenmiştir; bunlar arasında bir yaşam uzatma müdahalesini araştıran Participatory Evaluation of Aging With Rapamycin for Longevity Study (PEARL) klinik çalışması da bulunmaktadır. Bu çalışmanın sonuçlarının açıklanması beklenmektedir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Hidden heatwaves and severe coral bleaching linked to mesoscale eddies and thermocline dynamics". Nature Communications (İngilizce). 14 (1): 25. 6 Ocak 2023. doi:10.1038/s41467-022-35550-5. ISSN 2041-1723. PMC 9822911 $2. PMID 36609386. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Biodiversity: Rising tide of extinctions on Madagascar". BBC News. 10 Ocak 2023. 10 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ "It would take 23 million years for evolution to replace Madagascar's endangered mammals "Now or never" for preventing extinction". The Field Museum. 10 Ocak 2023. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2023.
- ^ Chow, Denise (11 Ocak 2023). "James Webb Telescope finds its first exoplanet - The planet is almost the same size as Earth, according to a research team led by astronomers at the Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory". NBC News. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023.
- ^ "New Webb Image Reveals Dusty Disk Like Never Seen Before". Space Telescope Science Institute. 11 Ocak 2023. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ "First Demonstration of Energy Teleportation". Discover Magazine. 16 Ocak 2023. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023.
- ^ "Old mice grow young again in study. Can people do the same?". CNN. 13 Ocak 2023. 13 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ "NASA prepares next steps in development of future large space telescope". SpaceNews. 16 Ocak 2023. 19 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "JWST Heralds a New Dawn for Exoplanet Science - The James Webb Space Telescope is opening an exciting new chapter in the study of exoplanets and the search for life beyond Earth". Scientific American. 23 Ocak 2023. 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Scientists Unveil Least Costly Carbon Capture System to Date". Pacific Northwest National Laboratory. 23 Ocak 2023. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023.
- ^ "Metal robot can melt its way out of tight spaces to escape". New Scientist. 25 Ocak 2023. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2023.
- ^ "Study: Enough rare earth minerals to fuel green energy shift". AP. 27 Ocak 2023. 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ "Future demand for electricity generation materials under different climate mitigation scenarios". Joule. 27 Ocak 2023. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ "Earth is on track to exceed 1.5C warming in the next decade, study using AI finds". The Guardian. 30 Ocak 2023. 31 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023.
- ^ "Green comet captured from back garden". BBC News. 2 Şubat 2023. 2 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023.
- ^ Strickland, Ashley (6 Şubat 2023). "Jupiter now has 92 moons after new discovery". CNN. 8 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2023.
- ^ McDonald, Rebecca. "COSMIC: All antennas at the Very Large Array ready to stream data for technosignature research". SETI Institute (İngilizce). 4 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2022.
- ^ "NASA kicks off UFO study with 16-member team". ZDNET (İngilizce). 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ "UAP FAQs | Science Mission Directorate". science.nasa.gov. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ Rozsa, Matthew (25 Aralık 2022). "Why aliens were in the news so much in 2022". Salon (İngilizce). 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ "mRNA-Impfstoffe, Blicke ins All und Digital-Uni Linz". science.ORF.at (Almanca). 28 Aralık 2022. 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta 2023 in science ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
