Şifacı (Amerika yerlileri)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Şifacı, Amerika'nın yerli halkları topluluğuna hizmet eden bir geleneksel şifacı ve ruhani liderdir. Her bir kültürün kendi dilinde, ruhani şifacılarına ve tören liderlerine verdikleri isimler vardır.

Kültürel içerik[değiştir | kaynağı değiştir]

Yup'ik "hasta bir çocuktan kötü ruhları kovan büyücü" Nushagak, Alaska, 1890'lar[1]

Kuzey Amerika Yerli toplulukları'nın törensel bağlamında "tıp" genellikle "ruhani" şifa anlamına gelir. Tıp adamları/kadınları, çok sayıda Kızılderili ve İlk Ulus hanesinde çok yaygın olan bir uygulama olan Kızılderili etnobotaniği kullananlarla karıştırılmamalıdır.[2][3][4]

Tıp insanları veya törensel insanlar terimleri bazen Amerikan Yerlileri ve First Nation (İlk Ulus) topluluklarında kullanılmaktadır, örneğin Amerikan Yerlileri Ulusal Müzesi'nden Arwen Nuttall (Çeroki) şöyle yazmaktadır: "Tıp insanlarının sahip olduğu bilgi ayrıcalıklıdır ve genellikle belirli ailelerde kalır."[5]

Amerikan yerlileri tıp veya tıp insanları ile ilgili konuları Kızılderili olmayanlarla tartışmak konusunda oldukça isteksizdir. Bazı kültürlerde insanlar bu konuları diğer kabilelerden Amerikan yerlileriyle bile tartışmazlar. Çoğu kabilede, tıp büyüklerinin reklam yapmaları veya kendilerini bu şekilde tanıtmaları yasaktır. Nuttall'ın yazdığı gibi, "Bir yerliye dini inançları ya da törenleri hakkında soru sormak genellikle şüpheyle karşılanır."[5] Bunun bir örneği Apaçi tıp kordonu ya da Apaçi tıp büyüklerinin amacı ve kullanımı on dokuzuncu yüzyıl etnologları için bir gizemdi çünkü "Apaçiler bu kordonlara o kadar kutsal bakarlar ki yabancıların onları görmesine, ellemesine ya da haklarında konuşmasına izin verilmez."[6]

"Webster's New World Dictionary of the American Language" sözlüğünün 1954 versiyonu, terimi o zamanın insanları için etkili bir şekilde tanımlayan insanların zayıf temelli algılarını yansıtmaktadır: "Hastalıkları iyileştirme ve ruhları kontrol etme gibi doğaüstü güçlere sahip olduğu varsayılan bir adam." Aslında bu tür tanımlar, bu "şifacıların" kendi toplumları için ne olduklarına dair açıklamalar değil, bireyleri kategorize etmeye çalışan sosyal ve psikolojik olarak uzak gözlemcilerin fikir birliğini rapor ediyordu.[kaynak belirtilmeli] Şaman terimi gibi şifacı adam/kadın terimi de Amerikan yerlilerinin yanı sıra din ve antropoloji alanlarındaki diğer uzmanlar tarafından eleştirilmiştir.

Yerli olmayan antropologlar Amerika kıtası da dahil olmak üzere dünya çapındaki Yerli şifacılar için sıklıkla "şaman" terimini kullanırken, "şaman" Sibirya'daki Tunguz halklarından ruhani bir arabulucunun özel adıdır[7] ve Kızılderili ya da First Nation topluluklarında kullanılmaz.

Dolandırıcılıklar ve sahtekarlıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kendilerini Cherokee "şamanları" olarak tanıtan birçok sahtekar şifacı ve dolandırıcı sanatçı bulunmaktadır ve Çerokiler bu kişilere karşı konuşmak zorunda kalmış hatta konuyla ilgilenmek üzere bir görev gücü oluşturmuştur. Bir Çeroki şifacısından yardım almak için, kişinin toplumda kendisine kefil olabilecek ve bir yönlendirme sağlayabilecek birini tanıması gerekir. Genellikle şifacıyı tanıyan bir akraba aracılığıyla iletişime geçilir.[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Fienup-Riordan, Ann. (1994). Sınırlar ve Geçitler: Rule and Ritual in Yup'ik Eskimo Oral Tradition. Norman, OK: University of Oklahoma Press, s. 206. Güneybatı Alaska'da Bering Denizi'nin Nushagak Körfezi üzerinde bulunan Nushagak, Orta Alaska Yup'ik dili konuşan Yup'ik topraklarının bir parçasıdır.
  2. ^ Alcoze, Dr Thomas M. "Ethnobotany from a Native American Perspective: Dünya ile İlişkimizi Yeniden Kurmak 4 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." in Botanic Gardens Conservation International Cilt 1 Sayı 19 - Aralık 1999
  3. ^ Moerman, Daniel E. (1979). "Semboller ve seçicilik: A statistical analysis of native american medical ethnobotany" (PDF). Journal of Ethnopharmacology. 1 (2): 111-119. doi:10.1016/0378-8741(79)90002-3. hdl:2027.42/23587. PMID 94415. 
  4. ^ Northeastern Area State and Private Forestry, "Traditional Ecological Knowledge: Sustaining Our Lives and the Natural World 2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." at United States Department of Agriculture, Forest Service. Newtown Square, PA. Aralık 2011
  5. ^ a b National Museum of the American Indian. Tüm Kızılderililer Tipilerde mi Yaşıyor? Washington DC: Smithsonian Enstitüsü, 2007. 978-0-06-115301-3.
  6. ^ Smithsonian Institution, Bureau of American Ethnology (1892), Annual report of the Bureau of American Ethnology to the secretary of the Smithsonian Institution, Issue 9, Government Printing Office, United States Government, 1892, Apaçi Kızılderilisinin dini ya da 'tıbbi' donanımının, ister tıp adamı isterse sadece dindar bir kişi olsun, 'izze-kloth' ya da ilaç kordonundan daha gizemli ya da ilginç bir parçası muhtemelen yoktur... Apaçiler bu kordonları o kadar kutsal görürler ki yabancıların onları görmesine, ellemesine ya da onlar hakkında konuşmasına izin verilmez.... 
  7. ^ Smith, C. R. "Shamanism." 12 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cabrillo College. (Erişim tarihi: 28 Haziran 2011)
  8. ^ "Cherokee Medicine Men and Women". cherokee.org. 11 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016.