Şevki Akçay
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Şubat 2024) |
Ord. Prof. Dr. Şevki Akçay (d. 1888, İzmir - ö. 3 Şubat 1959) Türk bilim adamı
1888'de İzmir'de doğmuştur. İlk öğrenimini Bursa'da, orta ve lise öğrenimini İstanbul'da Kuleli ve Tıbbiye idadisinde yaptıktan sonra 1912'de Askeri Baytar Mektebinden birincilikle çıkmıştır. Birinci mülazim (Üsteğmen) rütbesi ile Balkan Harbine iştirak ederek bu harpte Muallim Veteriner Bakteriyolog-Kimyager ,rahmetli hocamız, Osman Nuri'(bey) nin yanında İstanbul'da Çemberlitaş'daki Bakteriyolojihanesi Osmani'de çalışmış ve bu zatla birlikte Çatalca'da Osmanlı ordusundaki atlarda Ruam hastalığının tetkikine memur edilmiştir.
Sonra Edirne harekatına iştirak ederek onuncu kolordu Karargahında hizmetle o zaman Edirne'de şiddetli bir surette hüküm süren sığır vebası hastalığının[1] söndürülmesinde çalışmıştır.[2][3]
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Balkan Harbinden sonra 19/2/1913'te yüzbaşı olmuş ve Askeri Baytar Mektebinde Histoloji dersini okutmaya memur edilmiş, yüzbaşı rütbesi ile genel harbe iştirak etmiştir. Bu harpde Edirne, Çanakkale ve Şark cephelerinde çalışmış ve Adana'da onikinci kolordu baş veteriner yardımcısı ve uzun zaman vekili olarak hizmet etmiştir. Adana'da büyük bir hayvan hastahanesi tesis etmiş ve burada teknik eleman yetiştirme kurslarını da idare etmiştir. Çok geniş olan Adana mıntıkasında (İskenderun'dan Mersin ve Silifke'ye kadar bir alanda) halk hayvanları arasında hüküm süren Şarbon hastalığının söndürülmesinde çok gayret sarfetmiştir.
Bundan sonra yine Askeri Baytar Mektebinde Histoloji ve Patolojik-Anatomi dersleri müderris muavini olarak, bu dersleri okutmuş ve Şişli Memleket Hayvan Hastahanesi Bulaşlık Hastalıklar Mütehassısı olarak çalışmıştır. Milli Mücadelede İktisat Vekaleti emrinde olarak, sığır vebası mücadele heyetleri teşkilatını teftişe memur edilerek o zaman hastalığın çok şiddetli yaygın bulunduğu Bolu ve havalisinde, gerekli faaliyeti göstermiş ve hastalığın daha çok yayılmasını önlemiştir. Milli mücadeleden sonra 24/1/1922'de İstanbul'daki Askeri ve Mülki Baytar mekteplerinin birleştirilmesinden husule gelen Yüksek Veteriner Mektebinde Muallim Armenak efendinin memleketimizden firarından sonra, Ziraat Vekaleti tarafından Histoloji, Embriyoloji, Patolojik anatomi ve Et Muayenesi Muallimliğine tayin olmuş ve 1/6/1925'te bu derslerin Müderrisliğine yükselmiştir.
1/6/1927'de Tedrisatı zürreiyye kanununa göre Almanya'ya gönderilerek Berlin Veteriner Fakültesi Patoloji ve Gıda Tahlilatı Enstitülerinde çalışmış ve burada Gözde gliom, tavuklarda Kanser (Kankroid) hakkında iki travay yaparak yayınlamış, koyunlardaki Dudinose hakkında deneysel araştırmalar yapmıştır.[4]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kasaplık hayvanlar ile etlerinin muayenesi hakkında muhtıra. 1928[5]
Otopsi ve Patolojiik-Anatomik teşhis (Ders kitabı). 1928
Et ve etten yapılan maddelerde Tirişin araştırması. 1928[6]
Kanatlı hayvan hastalıklarında Veteriner Hekimliğin vazifeleri (Almanca'dan tercüme). 1930
Kanserin esbab ve tekevvünü marazisi. 1931
Karacabey harasındaki sığırlarda Paratulberculose vakaları, araştırma (Fransızca özeti ile). 1932
Bir beygirde mütekarrih cilt kanseri, araştırırma. 1931
Türkiye tavuklarında damla hastalığı (Gicht), araştırma, Almanca ve Fransızca özeti ile, 1930
Histopatolojide temel teknikler, Laboratuvar andıçı. 1936
Genel Patoloji ve Patolojik-Anatomi ders kitabı, 1930
Otopsi teknikleri (Ders andıçı), 1930
Otopsi talimatnamesi, Ziraat Vekaletince yayınlamıştır. 1939
İnsan, hayvan ve nebatlarda kanser ve Sarkom, araştırma. 1944[7]
Ankara ve civarındaki sığır ve mandalara tatbik edilen çift intradermal ve göz tüberkülin tecrübelerinin otopsi neticeleri ile kontrolu, araştırma (Almanca ayrı olarak), 1944
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Tan, Seda (2023). "İstanbul ve Çevresinde Veba-yı Bakari (1886-1891)". Belleten. 87 (310): 1021-1057. doi:10.37879/belleten.2023.1021. ISSN 0041-4255. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ Oytun, Şükrü (18 Nisan 2019). "ORDİNARYUS PROFESÖR ŞEVKİ AKÇAY'IN HAYATI, EsERLERİ VE VERİMLİ ÇALIŞMALARINA DAİR" (İngilizce). doi:10.1501/Vetfak_0000001735. ISSN 1300-0861.
- ^ "Osmanlı Bilimi Araştırmaları".
- ^ "Türkiye'de Veteriner Patolojinin Kurucusu, Ord.Prof.Dr.Ahmet Şevki Akçay | Prof. Dr. Hazım GÖKÇEN". 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.
- ^ "Memleketimizde çeşitli hayvan türlerinde hangi".
- ^ "8187.pdf" (PDF).
- ^ "KAVAKLARDA GÖRÜLEN KANSER HASTALIĞI". 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024.