Şark Islahat Raporu
Şark Islahat Raporu, 1925 Şeyh Sait İsyanı'ndan sonra Şark Islahat Encümeni tarafından hazırlanan bir rapordu.[1] Islahat Encümeni, 8 Eylül 1925 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulmuş olup başkanlığını İsmet İnönü'nün yapmaktaydı. Üyeleri arasında Genelkurmay başkanı Mareşal Mustafa Fevzi Çakmak, Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt, Ticaret Bakanı Ali Cenani, Kâzım Özalp, Şükrü Kaya, Abdülhalik Renda ve Celâl Bayar gibi üst düzey siyasi ve askeri yetkililer bulunmaktaydı.[1]
25 Eylül 1925'te Şark Islahat Encümeni, Şark Islahat Planı için aşağıdaki tavsiyeleri içeren raporunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sundu.[1]
- Kürt seçkinlerinin bir yönetim organı olarak ortaya çıkmasını engellemek
- Hükûmetin politikalarını boşa çıkarabileceğine inandığı insanları yeniden yerleştirmek
- Fırat Nehri'nin doğusundaki illeri, süresiz sıkıyönetim ile yönetilecek olan Genel Müfettişlik adı verilen idari bir alt bölüm altında yeniden birleştirmek.
- Hem Türkçe olmayan dillerin kullanılmasını hem de Kürtlerin ikinci düzey görevlerde istihdam edilmesini yasaklamak
- Kürtlerin başka bölgelere yerleştirilmesi için 7 milyon lira sağlanması
Rapor, çok sayıda yeniden yerleşim yasasını ve Kürtlerin çoğunlukta olduğu illeri içeren üç umumi müfettişlik kurulmasını teşvik etmekteydi.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Yadırgı, Veli (3 Ağustos 2017). The Political Economy of the Kurds of Turkey. Cambridge University Press. ss. 169-170. ISBN 978-1-107-18123-6.
- ^ Jongerden, Joost (28 Mayıs 2007). The Settlement Issue in Turkey and the Kurds: An Analysis of Spatial Policies, Modernity and War. BRILL. ss. 53. ISBN 978-90-474-2011-8.