İskender Bey Camii
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ocak 2024) |
 İskender Bey Camii'nin günümüzdeki durumu | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yenice-i Vardar |
| Koordinatlar | 40°47′01″K 22°24′38″D / 40.78361°K 22.41056°D |
| İnanç | İslam |
| Mezhep | Sünni |
| Durum | Kapalı |
| Mimari | |
| Mimari tür | Osmanlı |
| Tamamlanma | 1510-1511 |
| Özellikler | |
| Kubbe sayısı | 2 (yıkılmış) |
| Minare sayısı | 1 (yıkılmış) |
| Malzemeler | Tuğla, taş |
İskender Bey Camii (Yunanca: Τζαμί του Ισκεντέρ Μπέη) veya Evrenosoğlu İskender Bey Camii, Orta Makedonya'nın (Kuzey Yunanistan ) Yenice-i Vardar kasabasında bulunan tarihi bir Osmanlı camisidir. Yenice-i Vardar'ın kurucusu Gazi Evrenos'un torunu Evrenosoğlu İskender Bey tarafından 16. yüzyılın başlarında yaptırılmıştır. Cami günümüzde oldukça kötü durumdadır ve onarıma ihtiyaç duymaktadır. Halkın kullanımına açık değildir. Bugün Yenice-i Vardar'da ayakta kalan üç Osmanlı camisinden biridir.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Cami muhtemelen 1481-1512 yılları arasında, büyük olasılıkla 16. yüzyıl başlarındaki tarihte Gazi Evrenos'un torunu Evrenosoğlu İskender Bey tarafından yaptırılmıştır.[1] Aynı zamanda Büyük Cami olarak da isimlendirilirdi.[2] İskender Bey'in dedesi tarafından yaptırılan bu camiyi onardığı da öne sürülmektedir. [3]
Türk seyyah Evliya Çelebi, on yedinci yüzyılda Yenice-i Vardar'ı ziyaret ettiğinde burayı pek çok kişi tarafından ziyaret edilen, kasabanın "en gelişmiş, düzenli, mobilyalı, güzel" binası olarak tanımlamıştır.[4] [3]
1911-12'deki Birinci Balkan Savaşı sırasındaki bombardımanda ağır hasar görmüştür. 1912 yılında Yenice-i Vardar ve Makedonya bölgesinin Yunanistan Krallığı tarafından ilhak edilmesinin ardından Merkez Bankası tarafından şahıslara satılmış ve 1950 yılına kadar depo, ardından pamuk fabrikası olarak kullanılmıştır.[5] 1974 ve 2000 yıllarında cami kültür anıtı ilan edilmiştir.[6] Kültür Bakanlığı tarafından 2021 yılı sonundan bu yana kamulaştırma süreci devam etmektedir.[7]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Çarşının ortasına inşa edilmiş camiyi Evliya Çelebi kurşun kaplı kubbeli bir mescid olarak tanımlamaktadır.[4] Bizans mimarisinin tipik tuğla çatı kiremitleri, aralarında İskender Bey Camii'nin de bulunduğu Yunanistan'daki pek çok Osmanlı eserinde kullanılmıştır.[8] Cami, merkez ibadet yeri ve ibadethane eyvanı ile şekillenen eyvanlı bir biçimde inşa edilmiştir.[9] İskender Bey Camii, Yunanistan'da bu tarzdaki iki camiden biridir, diğeri de Selanik'teki Alaca İmaret Camii'dir.[9] Caminin, merkezi kubbeye aynı eksen boyunca bağlanan iki büyük yarım kubbeyle örtülü, dikdörtgen bir mekan oluşturan yan odaları vardır. Bu özelliğiyle cami Osmanlı mimarisinde başka yerde bulunmayan eşsiz bir özelliğe sahiptir.[9]
Camide Yunanistan'daki Osmanlı camileri arasında en yaygın tip olan (üç bölmeli olanla birlikte) beş bölmeli bir revak bulunmaktadır.[10] Kubbenin çapı hâlâ ayaktayken on dört metreydi.[11] Son yıllarda caminin çeşitli kullanımları sonucunda hem iç hem de dış cephesi birçok değişikliğe uğramış, ana kubbesi ise yıkılmıştır.[5] Eski belgelerden anlaşılacağı üzere, en azından 1930'lara kadar ayakta olan minaresinin günümüzde yalnızca kaidesi ayaktadır. Eski çeşme ve mezarlıktan günümüze hiçbir şey kalmamıştır. [5]
İskender Bey Camii, profesör Machiel Kiel tarafından "Osmanlı mimarisinin geniş hakimiyetinde başka hiçbir yerde bulamadığımız türden son derece özgün bir bina" olarak tanımlanmıştır.[12]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
- İskender Bey Camii
-
İskender Bey Camii'ni gösteren 1916 tarihli kartpostal -
İskender Bey Camii, 1941-1944 civarında
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Yunanistan'da İslam
- Yunanistan'daki eski camilerin listesi
- Yunanistan'daki Osmanlı camileri listesi
- Osmanlı Yunanistanı
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Ameen 2017, s. 22.
- ^ Cangül, Caner (25 Temmuz 2023). "Evrenosoğlu İskender Bey Camii" [Mosque of Iskender Bey Evrenosoglu]. kulturenvanteri.com. 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ a b Skiadaresis 2012, ss. 1–2.
- ^ a b Çelebi, Evliya (1972). Travelogue (Bulgarca). Sofia, Bulgaria: OF Publishing House. s. 207.
- ^ a b c Stavridopoulos 2015, ss. 195–196.
- ^ Greek Ministry of Culture 28-7-2000
- ^ Athens Voice Team (16 Mart 2022). "Τρία σημαντικά μνημεία της Πέλλας ξαναβρίσκουν τη λάμψη τους" [Three important monuments of Pella are regaining their shine]. athensvoice.gr (Yunanca). 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
- ^ Ameen 2017, ss. 209-210.
- ^ a b c Ameen 2017, s. 234.
- ^ Ameen 2017, s. 238.
- ^ Ameen 2017, s. 243.
- ^ Ameen 2017, s. 227.
Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ameen, Ahmed (2017). Islamic architecture in Greece: Mosques. Alexandria, Egypt: Center for Islamic Civilization studies, Bibliotheca Alexandrina.
- Skiadaresis, Georgios (2012). The Ottoman monuments of Giannitsa. Ephorate of Antiquities of Pella.
- Stavridopoulos, Ioannis (2015). Μνημεία του άλλου: η διαχείριση της οθωμανικής πολιτιστική κληρονομιάς της Μακεδονίας από το 1912 έως σήμερα [Other People's Monuments: the Management of the Ottoman Cultural Heritage of Macedonia from 1912 to the present] (Tez) (Greek). Ioannina: University of Ioannina.