Senato (Bizans)

Senatonun Kişileşmesi — Fasces tutuyor. Theodore Philoxenus'un iki kanatlı tablosundan, 525 AD

Bizans Senatosu yada Doğu Roma Senatosu (Şablon:Lang-el, Synklētos, or Yunanca: Γερουσία, Gerousia) Roma Senatosu'nun devamıdır. I. Konstantin tarafından 4. yüzyıl'da kurulmuştur. Yüzyıllarca varlığını sürdürmesine rağmen, etkisi giderek azalmış ve en sonunda 13. yüzyıl'da ortadan kalkmıştır.

Doğu Roma İmparatorluğu'nun senatosu, doğuda yaşayan, yada Konstantinopolis' taşınmayı kabul etmiş senatörler ile bir kaç senatoya atanmış birkaç bürokrattan oluşuyordu. Konstantin, doğuya taşınmaya istek gösteren senatörlere bedeva toprak ve tahıl önermiştir. Konstantin, Byzantion'da Senato'yu kurduğu zaman, Roma Senatosu'ndan ziyade Antakya gibi önemli şehirlerin konsillerini andırıyordu. Oğlu II. Konstantin, şehir meclisi görünümünden imparatorluğa hitap eder hale getirdi, ancak yetkileri Roma Senatosu'nun yetkileri kadardı. II. Konstantin, senator sayısını 2.000'e çıkardı. Bunlar arasında kendi arkadaşları, saray mensupları ve çeşitli vilayet yekilileri vardı.

Kabul ve üye dağılımı

Geleneksel prensipler, Senato derecelendirilmesinin kalıtım yoluyla intikal etmesi ve normal olarak nüfuz bölgesini elinde tutarak Senato'ya üye olmaktı. 395 yılında, Roma İmparatorluğu'nun kalıcı olarak bölünmesinden sonra, Praetorlerin sorumlulukları azalarak, sadece şehir seviyesine indi. Onların yegâne görevi, halka açık gösterilere yada kamu çalışmalarına para harcamaktı. Fakat, Tribünlük gibi diğer geleneksel Roma kurumlarının önemleri azalırken, Praetorlük hala Batı yada Doğu Senatolarında güç kazanmanın önemli bir kapısı olarak kaldı. Praetorlük, parasal bir pozisyondu, Praetorlerden, onların şehir ile ilgili görevlerini icra etmelerinde kullanılmak üzere fonlar ayırabilecekleri bir hazineleri olmaları beklenirdi. Doğu Roma İmparatorluğu'nda bilinen sekiz Praetor vardı, bunlar mali sorumluluğu aralarında paylaşırlardı. Geç Bizans Senatosu, Cumhuriyet Senatosundan farklıydı. Aedilis ve Tribün kurumlarının kurallarının uygulanmasından vazgeçildi. 4. yüzyıl sonlarında kaybolma noktasına gelen quaestorlük vilayet nüfuz bölgesini koruyabildi. İmparator yada Senatonun kendisi, senato kurallarına göre Senato'da koltuk hakkı olacak şekilde doğmayan insanlara üyelik ihsan edebilirdi. Senatör yapılan bu kişiler bu yolla, praetor'ün pahalı pozisyonundan muaf tutulurdu.

Roma Konsülü Flavius Anastasius — sol elinde Roma Kartalını tutarak yetkisini kullanıyor. Konsüler iki kanatlı tablodan, 517 AD.

Senato, çoğunlukla devlet adamları ve bürokratlardan oluşurdu, Magister Militum gibi İmparatorluğun en önemli devlet adamından vilayet valilerine ve emekli devlet personeline göre bir sıralama vardı. Konstantinopolis'teki senota aileleri, Batı'ya göre, daha az zengin ve seçkindiler (4. yüzyılda senatonun üye sayısı 2000 kişi oldu). Bazı soylular, senatör olarak, Diocletianus (284–305 AD arası hükümdar) gibi geç Roma İmparatorlarının zorladığı zor şartlardan kaçmak için kullanırlardı. Curiales (Roma Orta Sınıfı), sıklıkla Decurion olmaya zorlanırdı. Bu görev, toplanan vergiler yanında kendi masraflarını karşıladıkları ve bütçe açıklarını kendi ceplerinden ödedikleri yerel idareye katılmaktı. Bir çok kişi, decurion'un bu zor görevlerini yapmaktan kaçmak için Senato'sa koltuk peşine düşüyorlardı. I. Theodosius'un aldığı bir karar ile, senatör olsalar bile, kişilerin bu kamu görevini tamamlamak zorunda kaldılar.

Senato, İmparator ile tüm iletişimi sağlamaktan sorumlu Konstantinopolis şehir prefecti tarafından yönetilirdi. Üç tür üye vardı: Vir illustris, vir spectabilis ve vir clarissimus. İllustris üyeleri, Magister Militum ve Praetorian Prefects gibi Doğu Roma'nın en yüksek kurumlarını ellerinde tutarlardı. Spectabiles, Senato'nun orta sınıfıydı ve Prokonsüller, Vicariuslar ile vilayetlerin askeri valileri gibi önemli devlet adamlarından oluşurdu. Clarissimi, Senato'nun alt sınıfıydı ve vilayet valileri ve diğer daha düşük mevkilere sahip kişilerden oluşurdu. Daha düşük iki sınıf üyelerinin, imparatorluk içerisinde herhangibir yerde yaşayabilirlerdi ve genellikle aktif olmayan senatörlerdi. Senato'da ki aktif üyelerin çoğunluğu, Konstantinopolis'te ikamet eden ve sıklıkla Senato'ya katılabilen illustres sınıfından oluşurdu. 5. yüzyılın sonunda, daha düşük iki sınıf tamamen Senato'da oturmaktan tamamen men edildi. I. Justinian'in hükümdarlığında, clarissimi üye sayısı önemli ölçüde artırıldı ve bir çok görevli spectabiles derecesine yükseltildi. Bu durum, devamında, Senato'nun elit sınıfı olan illustres üye sayısının artmasına neden oldu. Sonuçta, Vir gloriosus isminde en yüksek dereceli senatörlerin içinde bulunduğu yeni tür bir üyelik ihsas edildi. Önemli bir not ise, senatörlüğün, imparatorluğun idari mekanizması içerisinde önemli görevlere sahip bir çok Senato üyesi için genellikle ikinci bir kariyer olmasıdır.

Gücü ve fonksiyonları

II. Leon'un imparatorluğunu kutlayan Solidus. İmparator, İmparatorlukta teoride devam eden—"Roma Cumhuriyeti'nin kurtarıcısı" ünvanı kullanmıştır.

Bizans Senatosu'nun güçleri sınırlı gücüne rağmen, İmparator'un kabul edip ferman olarak yayınladığı yasama kararları (senatus consulta) geçirebilirdi. İmparatorluk yasamasına öneride bulunur, zaman zaman danışman bir kurum olarak hareket ederdi. Bazı İmparatorluk yasaları, "Senato'ya Söylev" formunu alırdı ve yasalaşmadan önce yüksek sesle okunurlardı. Batı Roma İmparatoru III. Valentinianus, 446 yılında, yeni bir yasama düzeni getirdi. Buna göre, Senato'ya, yeni bir kanun İmparator tarafından onaylanmadan önce, Konsil ile bir araya gelip tartışabileceği bir işbirliği hakkı verildi. Bu düzen, Doğu'da tamamen uygulanıp uygulanmadığı belirsiz olsadai Justinian'in kanunlarında da vardı. Ayrıca, İmparator, Senato'yu yüksek ihanet için mahkeme olarakta kullanılırdı. Sıradan suçlarda sıklıkla, şehir Prefect'i ve Senato üyelerinden seçilen beş senatör tarafından yargılanırdı. Senato'nun bir başka önemi, birbirini takip etmesi kalıtım ile olsa da, resmi olarak, imparatorları orduyla beraber seçerlerdi.

İmparator ile ihtilafları

There were incidents when the Senate confronted with the Emperor and attempted to assert authority on the basis of their constitutional importance regarding the succession of an Emperor. In 457 they offered to make the Master of Soldiers, the Alan Aspar, Emperor, but the tribune and Senator Leo I, who was Aspar's subordinate, ascended to the throne. In 532, some of the Senators gave their support to the Nika rioters against Justinian I, who did not like or trust the wealthy Senate. After 541, the Senate lost many of its members due to a plague pandemic and during the ensuing economic turmoil, Justinian confiscated the wealth of many of the remaining Senators. In 608 during Phocas rule the Senate declared Heraclius consul. Heraclius later was elected emperor. Previous emperor Phocas was deposed by the Senate and arrested in a church by two senators.

When Emperor Heraclius died in 641, he left the Empire to be ruled by two of his sons; Constantine III from his first marriage and Heraklonas from his second marriage. Martina, second wife of late Heraclius and mother of Heraklonas, demanded imperial power for herself (although most likely with intended favor for her son), and declared this in a grand ceremony held in the Hippodrome of Constantinople which was attended by the Senate, other high officials and people of Constantinople. Opinion of the Senate and the people being strongly against her, wanting Heraclius' sons to rule, Martina was forced to return to the Great Palace of Constantinople in defeat. However, Constantine died only four months later, leaving his half-brother Heraklonas as sole ruler, and rumours of his Martina having assassinated him started to spread. Soon afterwards, a revolt led by general of the army named Valentinus began, and Heraklonas was forced to accept his young nephew Constans II, son of late Constantine, as co-ruler. In an attempt to lower the chances of Constans ruling, Heraklonas named his lesser brother David (Tiberius) as co-ruler too. This, however, did not ease the discontent among the Senate and the people, and soon the Byzantine Senate deposed Heraklonas. His nose was slit, Martina's tongue cut out and they were exiled to Rhodes. Constans II became sole Emperor, under the regency of the Senate.

Gerileme

Senato'nun gücü, 13. yüzyılda hala ayakta olmasına rağmen, tarih boyunca azalmıştır. Kalan gücünün çoğu, İmparator I. Basileios ve VI. Leon tarafından yapılan yasal reformlar sırasında ortadan kaldırılmıştır. Senato'nun kendisi, hatırı sayılır derecede saygınlığını, özellikle 11. yüzyılda II. Basileios'un ölümünden sonra iktidara gelen "karşı parti" zamanında askıya almıştır. I. Alexius Comnenus'un tahta çıkmasıyla askeri hizibin nihayi zaferiyle, Senato, gözden düşmeye başlamış, Senatör ünvanı İmparator tarafından para karşılığı satılmaya başlamıştır. Senato'nun son bilinen hareketi, üyelerinin, 25 Ocak 1204 tarihinde Dördüncü Haçlı Seferi sırasında denizden Konstantinopolis'i kuşatmış olan Latinler ve Venediklilerin isteklerine uygun olarak II. İsaakios Angelos ve oğlu IV. Aleksios Angelos'un ortak imparator ilan edilmesi kararından hoşnut olmayan papazlar ve büyük bir grup halk ile beraber Ayasofya Kilisesi'nde yaptıkları devlet konseyine benzer bir toplantı ile Nikolaos Kanabos'u Bizans İmparatoru olarak seçmeleridir. Palaeologus Hanedanı döneminde, Senatör ünvanı bir süre yaşamıştır, fakat 14. yüzyıl ortasında yaşanan krizler, bu antik kurumu sonunda ortadan kaldırmıştır.

Senato Binası

Konstantinopolis'te iki tane Senato binası vardı; bir tanesi Konstantin tarafından inşa edilmiş ve Justinian tarafından restore edilmişti, "Augustaion" adı verilen tören alanının doğu tarafında, Büyük Saray'a yakın Magnaura'dayken, diğeri Konstantin Forum'unun kuzey tarafındaydı. Senato, binalarını 6. yüzyılda kaybetti ve ondan sonra Büyük Saray'da toplanmaya başladı.

Kitaplar

• Bury, J. B. History of the Later Roman Empire, Volume 1.