Dunhuang el yazmaları: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Bot: Kozmetik değişiklikler |
|||
| 8. satır: | 8. satır: | ||
Bugün yazmalar, [[British Library]] ve [[Bibliothèque nationale de France]] gibi çeşitli ülkelerin kütüphanelerinde saklanmaktadır. Bir kısmı ise ''International Dunhuang Project'' tarafından dijital ortama aktarılmıştır, ve ücretsiz olarak erişilebilir. |
Bugün yazmalar, [[British Library]] ve [[Bibliothèque nationale de France]] gibi çeşitli ülkelerin kütüphanelerinde saklanmaktadır. Bir kısmı ise ''International Dunhuang Project'' tarafından dijital ortama aktarılmıştır, ve ücretsiz olarak erişilebilir. |
||
==Sınıflandırma== |
== Sınıflandırma == |
||
===Dile göre=== |
=== Dile göre === |
||
*Klasik ve [[Çin Dilleri|yöresel]] [[Çince]] |
* Klasik ve [[Çin Dilleri|yöresel]] [[Çince]] |
||
*Eski [[Tibetçe]] |
* Eski [[Tibetçe]] |
||
*[[Sanskrit]] |
* [[Sanskrit]] |
||
*[[Pali]] |
* [[Pali]] |
||
*[[Tangut]] |
* [[Tangut]] |
||
*[[Hotanca]] |
* [[Hotanca]] |
||
*[[Soğdca]] |
* [[Soğdca]] |
||
*[[Tocharian]] |
* [[Tocharian]] |
||
*Eski [[Türkçe]] |
* Eski [[Türkçe]] |
||
===Konularına göre=== |
=== Konularına göre === |
||
*Dinsel yazıtlar |
* Dinsel yazıtlar |
||
**[[Budizm|Budist]], özellikle de [[Tibet Budizmi]] |
** [[Budizm|Budist]], özellikle de [[Tibet Budizmi]] |
||
**[[Taoizm|Taoist]], anti-Budist ''[[Huahujing|Hua Hu Jing]]'' de dahil, ayrıca ''[[Tao Te Ching]]'' hakkında [[Xiang'er]]'ın yorumu |
** [[Taoizm|Taoist]], anti-Budist ''[[Huahujing|Hua Hu Jing]]'' de dahil, ayrıca ''[[Tao Te Ching]]'' hakkında [[Xiang'er]]'ın yorumu |
||
**[[Nasturi]] Hıristiyan |
** [[Nasturi]] Hıristiyan |
||
**[[Manicilik|Manici]] |
** [[Manicilik|Manici]] |
||
*Felsefe, özellikle de [[Konfüçyüsçülük|Konfüçyüsçü]] klasikler, Huang Kan'ın (皇侃) yorumlarıyla ''[[Konfüçyüs'ten Seçmeler]]'' ve ''[[Shang Shu]]''nun eski bir baskısı. |
* Felsefe, özellikle de [[Konfüçyüsçülük|Konfüçyüsçü]] klasikler, Huang Kan'ın (皇侃) yorumlarıyla ''[[Konfüçyüs'ten Seçmeler]]'' ve ''[[Shang Shu]]''nun eski bir baskısı. |
||
*Edebiyat |
* Edebiyat |
||
**Budist motifler içeren hikâyeler, bilinen adıyla ''bian wen'' (變文) |
** Budist motifler içeren hikâyeler, bilinen adıyla ''bian wen'' (變文) |
||
**Halk şarkıları |
** Halk şarkıları |
||
**Çin şiirleri |
** Çin şiirleri |
||
*Tarih, yerel ve resmi |
* Tarih, yerel ve resmi |
||
*Coğrafya, ''[[Wang wu tianzhu guo chuan]]'' da dahil |
* Coğrafya, ''[[Wang wu tianzhu guo chuan]]'' da dahil |
||
*Tıp |
* Tıp |
||
*Astronomi, [[Dunhuang astrolojik haritası]] da dahil |
* Astronomi, [[Dunhuang astrolojik haritası]] da dahil |
||
*Matematik |
* Matematik |
||
*Falcılık |
* Falcılık |
||
*Sözlükler, ''[[Qieyun]]''den alıntılar |
* Sözlükler, ''[[Qieyun]]''den alıntılar |
||
*Muzik notaları |
* Muzik notaları |
||
*Dans kayıtları |
* Dans kayıtları |
||
*Sosyal belgeler, örneğin sözleşmeler, hesap defterleri ve borç senetleri |
* Sosyal belgeler, örneğin sözleşmeler, hesap defterleri ve borç senetleri |
||
==Ayrıca bakın== |
== Ayrıca bakın == |
||
*[[Mogao mağaraları]] |
* [[Mogao mağaraları]] |
||
==Dış bağlantılar== |
== Dış bağlantılar == |
||
*[http://idp.bl.uk/ The International Dunhuang Project] |
* [http://idp.bl.uk/ The International Dunhuang Project] |
||
[[Kategori:Budist el yazmaları]] |
[[Kategori:Budist el yazmaları]] |
||
Sayfanın 05.38, 14 Ağustos 2010 tarihindeki hâli
Dunhuang (Çince: 敦煌 veya 燉煌 ; pinyin: Dūnhuáng) yakınlarındaki Mogao mağaralarında (çoğunlukla da Mağara No. 17), bulunmuş büyük tarihi, filolojik ve edebi değer taşıyan el yazmalarıdır. Uzun süredir kaybolduğu düşünülen yapıtlar (örneğin Hua Hu Jing), klasik yapıtların antik baskıları (örneğin Konfüçyüs'ten Seçmelerin baskısı), dünyada matbaayla basılmış ilk kitap olan Elmas Sutra bu mağaralarda bulunmuştur. Ayrıca daha önce varlığı bilinmeyen Orta Asya dilleriyle (Hotanca) yazılmış belgeler de bulunmaktadır.
5 yüzyıl ile erken 11. yüzyıl arasında tarihlenen el yazmalarının çoğunluğu Çince'dir; geriye kalanları ise günümüzde yok olmuş çeşitli Asya dillerinde yazılmıştır. Belgeler içerik olarak çeşitlilik gösterse de, genel olarak çoğunluğu dini niteliktedir. Dini metinler içinde ise çoğunluğu Budist metinlerdir.
El yazmaları 20. yüzyılın başında Wang Yuanlu adında Taocu bir rahip tarafından bulunmuştur. Wang bunları Batılı kaşiflere, özellikle de Aurel Stein ve Paul Pelliot'a satmıştır. Luo Zhenyu'nün çabalarıyla, geriye kalan yazmalar Çin'de koruma altına alınmıştır.
Bugün yazmalar, British Library ve Bibliothèque nationale de France gibi çeşitli ülkelerin kütüphanelerinde saklanmaktadır. Bir kısmı ise International Dunhuang Project tarafından dijital ortama aktarılmıştır, ve ücretsiz olarak erişilebilir.
Sınıflandırma
Dile göre
Konularına göre
- Dinsel yazıtlar
- Budist, özellikle de Tibet Budizmi
- Taoist, anti-Budist Hua Hu Jing de dahil, ayrıca Tao Te Ching hakkında Xiang'er'ın yorumu
- Nasturi Hıristiyan
- Manici
- Felsefe, özellikle de Konfüçyüsçü klasikler, Huang Kan'ın (皇侃) yorumlarıyla Konfüçyüs'ten Seçmeler ve Shang Shunun eski bir baskısı.
- Edebiyat
- Budist motifler içeren hikâyeler, bilinen adıyla bian wen (變文)
- Halk şarkıları
- Çin şiirleri
- Tarih, yerel ve resmi
- Coğrafya, Wang wu tianzhu guo chuan da dahil
- Tıp
- Astronomi, Dunhuang astrolojik haritası da dahil
- Matematik
- Falcılık
- Sözlükler, Qieyunden alıntılar
- Muzik notaları
- Dans kayıtları
- Sosyal belgeler, örneğin sözleşmeler, hesap defterleri ve borç senetleri