Olağanüstü hâl: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
LuCKY (mesaj | katkılar)
Devriyeler
15.869 değişiklik
k →‎Olağanüstü hâl örnekleri: Yazım hatası düzeltildi: halen → hâlen AWB ile
Victor Trevor (mesaj | katkılar)
37.240 değişiklik
Genel bir imlâ düzenlemesi yapıldı.
1. satır: 1. satır:
'''Olağanüstü hâl''' ya da kısaca '''OHAL''', olağanüstü bir yönetim düzeninin gerekli olduğu [[doğal afet]], tehlikeli [[salgın hastalık]], ekonomik bunalım, kamu düzeni tehlike altına sokan yaygın şiddet vakaları gibi durumlarda başvurulan uygulamadır.
'''Olağanüstü hâl''', ya da kısa adıyla bilinen '''OHAL''', olağanüstü bir yönetim düzeninin gerekli olduğu [[doğal afet]], tehlikeli [[salgın hastalık]], ekonomik bunalım, kamu düzeni tehlike altına sokan yaygın şiddet vakaları gibi durumlarda başvurulan uygulamadır.


==Uluslararası hukuk ile ilgisi==
==Uluslararası hukuk ile ilgisi==
[[Uluslararası hukuk]] açısından bakıldığında olağanüstü hal durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren "sınırlanamayan haklar" kapsam dışıdır.<ref>{{Fra}} D. Prémont, C. Stenersen, I. Oseredczuk, Bruylant, Brussels, ''Droits intangibles et états d'exception''[fr.] 1996, 644p., ISBN 2-8027-0766-3, Éditions ''Bruylant''</ref>
[[Uluslararası hukuk]] açısından bakıldığında olağanüstü hâl durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren "sınırlanamayan haklar" kapsam dışıdır.<ref>{{Fra}} D. Prémont, C. Stenersen, I. Oseredczuk, Bruylant, Brussels, ''Droits intangibles et états d'exception''[fr.] 1996, 644p., ISBN 2-8027-0766-3, Éditions ''Bruylant''</ref>


== Olağanüstü hâl örnekleri ==
== Olağanüstü hâl örnekleri ==
* [[Fransa]] [[2015 Paris saldırıları]] sonrasında olağanüstü hal ilan etti.
* [[Fransa]] [[2015 Paris saldırıları]] sonrasında olağanüstü hâl ilân etti.
* [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] [[11 Eylül saldırıları]] sonrasında hâlen geçerli olan olağanüstü hali ilan etti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2010/09/10/letter-president-continuation-national-emergency-with-respect-certain-te | başlık = Letter from the President on the Continuation of the National Emergency with Respect to Certain Terrorist Attacks | yayıncı = Whitehouse.gov | tarih =10 Eylül 2010| arşivengelli = evet}}</ref>
* [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] [[11 Eylül saldırıları]] sonrasında hâlen geçerli olan olağanüstü hâli ilân etti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2010/09/10/letter-president-continuation-national-emergency-with-respect-certain-te | başlık = Letter from the President on the Continuation of the National Emergency with Respect to Certain Terrorist Attacks | yayıncı = Whitehouse.gov | tarih =10 Eylül 2010| arşivengelli = evet}}</ref>
*12 Haziran 2016'da [[2016 Orlando gece kulübü saldırısı]] sonucunda [[Florida]] devleti Orange County'de olağanüstü hal ilan etti.<ref>http://www.flgov.com/wp-content/uploads/pdfs/16142.pdf</ref>
*12 Haziran 2016'da [[2016 Orlando gece kulübü saldırısı]] sonucunda [[Florida]] devleti Orange County'de olağanüstü hâl ilân etti.<ref>http://www.flgov.com/wp-content/uploads/pdfs/16142.pdf</ref>
* Wood Buffalo belediyesi Fort McMurray Yangını sonucunda [[Alberta, Kanada]]'da olağanüstü hal ilan etti.
* Wood Buffalo belediyesi Fort McMurray Yangını sonucunda [[Alberta, Kanada]]'da olağanüstü hâl ilân etti.
*[[Filipinler]] tropik fırtına felaketi sonucunda olağanüstü hal ilan etti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://newsinfo.inquirer.net/114997/p-noy-declares-state-of-national-calamity | başlık = P-Noy declares state of national calamity &#124; Inquirer News | yayıncı = Newsinfo.inquirer.net | tarih =21 Aralık 2011| erişimtarihi =31 Mart 2012| arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.abs-cbnnews.com/nation/12/21/11/cost-sendong-damage-nears-p1b | başlık = Cost of Sendong damage nears P1B | yayıncı = ABS-CBN News | tarih =21 Aralık 2011| erişimtarihi =31 Mart 2012| arşivengelli = evet}}</ref>
*[[Filipinler]] tropik fırtına felaketi sonucunda olağanüstü hâl ilân etti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://newsinfo.inquirer.net/114997/p-noy-declares-state-of-national-calamity | başlık = P-Noy declares state of national calamity &#124; Inquirer News | yayıncı = Newsinfo.inquirer.net | tarih =21 Aralık 2011| erişimtarihi =31 Mart 2012| arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.abs-cbnnews.com/nation/12/21/11/cost-sendong-damage-nears-p1b | başlık = Cost of Sendong damage nears P1B | yayıncı = ABS-CBN News | tarih =21 Aralık 2011| erişimtarihi =31 Mart 2012| arşivengelli = evet}}</ref>
* [[Myanmar]] mezheplerle ilgili şiddet sonucunda [[Meiktila]]'da olağanüstü hal ilan etti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-21894339 | başlık = Burma: State of emergency imposed in Meiktila | eser = BBC News | erişimtarihi = 13 Mayıs 2016 | arşivengelli = evet}}</ref>
* [[Myanmar]] mezheplerle ilgili şiddet sonucunda [[Meiktila]]'da olağanüstü hâl ilân etti.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-21894339 | başlık = Burma: State of emergency imposed in Meiktila | eser = BBC News | erişimtarihi = 13 Mayıs 2016 | arşivengelli = evet}}</ref>
* [[Kırım]] Ukrayna'daki enerji sıkıntısı nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.
* [[Kırım]] Ukrayna'daki enerji sıkıntısı nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti.
* [[Kaliforniya]] valisi [[Jerry Brown]] 6 Ocak 2016'da gerçekleşen gaz sızıntısı nedeniyle olağanüstü hal ilan etti.
* [[Kaliforniya]] valisi [[Jerry Brown]] 6 Ocak 2016'da gerçekleşen gaz sızıntısı nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti.
* ABD'de [[Kuzey Karolina]], [[Tennessee]], [[Maryland]], [[Pensilvanya]], [[Georgia]], [[Virginia]], [[Batı Virginia]] ve [[New Jersey]] gibi eyaletler kar fırtınası nedeniyle olağanüstü hal ilan ettiler.
* ABD'de [[Kuzey Karolina]], [[Tennessee]], [[Maryland]], [[Pensilvanya]], [[Georgia]], [[Virginia]], [[Batı Virginia]] ve [[New Jersey]] gibi eyaletler kar fırtınası nedeniyle olağanüstü hâl ilân ettiler.
* 2016'da [[Venezuela]]'da protestolar nedeniyle olağanüstü hal ilan etti. [[Nicolas Maduro]] protestoların arkasında ABD'nin olduğunu söyledi.<ref name="reuters">{{Haber kaynağı | url=http://www.reuters.com/article/us-venezuela-politics-idUSKCN0Y501X | başlık=Venezuela president declares emergency, cites U.S., domestic 'threats' | eser=Reuters | tarih=13 Mayıs 2016 | erişimtarihi=14 Mayıs 2016 | yazar=Buitrago, Deisy | yazar2=Ulmer, Alexandra}}</ref><ref name="guar">{{Haber kaynağı | url=http://www.theguardian.com/world/2016/may/14/venezuela-president-declares-60-day-state-of-emergency-blaming-us-for-instability | başlık=Venezuela president declares 60-day state of emergency, blaming US for instability | eser=The Guardian | tarih=14 Mayıs 2016 | erişimtarihi=14 Mayıs 2016}}</ref><ref name="telegraph">{{Haber kaynağı | url=http://www.telegraph.co.uk/news/2016/05/14/venezuela-president-declares-emergency-citing-us-domestic-threat/ | başlık=Venezuela president declares emergency, citing U.S. domestic 'threats' | eser=The Telegraph | tarih=14 Mayıs 2016 | erişimtarihi=14 Mayıs 2016}}</ref>
* 2016'da [[Venezuela]]'da protestolar nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti. [[Nicolas Maduro]] protestoların arkasında ABD'nin olduğunu söyledi.<ref name="reuters">{{Haber kaynağı | url=http://www.reuters.com/article/us-venezuela-politics-idUSKCN0Y501X | başlık=Venezuela president declares emergency, cites U.S., domestic 'threats' | eser=Reuters | tarih=13 Mayıs 2016 | erişimtarihi=14 Mayıs 2016 | yazar=Buitrago, Deisy | yazar2=Ulmer, Alexandra}}</ref><ref name="guar">{{Haber kaynağı | url=http://www.theguardian.com/world/2016/may/14/venezuela-president-declares-60-day-state-of-emergency-blaming-us-for-instability | başlık=Venezuela president declares 60-day state of emergency, blaming US for instability | eser=The Guardian | tarih=14 Mayıs 2016 | erişimtarihi=14 Mayıs 2016}}</ref><ref name="telegraph">{{Haber kaynağı | url=http://www.telegraph.co.uk/news/2016/05/14/venezuela-president-declares-emergency-citing-us-domestic-threat/ | başlık=Venezuela president declares emergency, citing U.S. domestic 'threats' | eser=The Telegraph | tarih=14 Mayıs 2016 | erişimtarihi=14 Mayıs 2016}}</ref>
*[[2016 Türkiye askerî darbe girişimi]] sonrasında Türkiye genelinde 2 yıl süreyle olağanüstü hal ilan edildi.
*[[2016 Türkiye askerî darbe girişimi]] sonrasında Türkiye genelinde 2 yıl süreyle olağanüstü hâl ilân edildi.


== Ülkelere göre uygulamalar ==
== Ülkelere göre uygulamalar ==
=== Türkiye ===
=== Türkiye ===
{{Ana madde|Türkiye'de olağanüstü hâl}}
{{Ana madde|Türkiye'de olağanüstü hâl}}
[[1982 Anayasası|1982 anayasasının]] 119-122 maddelerine göre Türkiye'de dört farklı türde sıradışı yönetim vardır. Bunlar [[sıkıyönetim]], olağanüstü hal, [[seferberlik]] ve [[savaş]] halidir. 121. maddeye göre: "''Anayasanın 119 ve 120 nci maddeleri uyarınca olağanüstü hal ilânına karar verilmesi durumunda, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur ve kabulü doğrultusun da bu karar Resmî Gazetede yayımlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağrılır. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir''."<ref>https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm</ref> Türkiye tarihinde üç kez genel olağanüstü hal ilan edilmiştir. 1978 ila 1983 arasında sıkıyönetim olağanüstü hal ile değiştirildi ve Kasım 2002'ye kadar yürürlükte kaldı. 20 Temmuz 2016'da [[2016 Türkiye askerî darbe girişimi|Türkiye askerî darbe girişimi]] sonrasında Türkiye genelinde 3 ay süreyle olağanüstü hal ilan edildi. 21 Temmuz 2016 saat 01.00 itibarıyla olağanüstü halin geçerli olması mecliste 115'e karşı 346 oyla kabul edildi.<ref>http://odatv.com/cok-onemli-kararlar-alinan-mgk-bitti-2007161200.html</ref><ref>http://www.hurriyet.com.tr/ohal-tezkeresi-tbmmdeki-oylamada-kabul-edildi-40158772</ref> 20 Temmuz 2016'da ilan edilip, 7 kez uzatılan olağanüstü hâl uygulaması iki yılın ardından 18 Temmuz 2018'de tamamen kaldırıldı.
[[1982 Anayasası|1982 anayasasının]] 119-122 maddelerine göre Türkiye'de dört farklı türde sıradışı yönetim vardır. Bunlar [[sıkıyönetim]], olağanüstü hâl, [[seferberlik]] ve [[savaş]] hâlidir. 121. maddeye göre: "''Anayasanın 119 ve 120 nci maddeleri uyarınca olağanüstü hâl ilânına karar verilmesi durumunda, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur ve kabulü doğrultusun da bu karar Resmî Gazetede yayımlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağrılır. Meclis, olağanüstü hâl süresini değiştirebilir, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hâli kaldırabilir''."<ref>https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm</ref> Türkiye tarihinde üç kez genel olağanüstü hâl ilân edilmiştir. 1978 ila 1983 arasında sıkıyönetim olağanüstü hâl ile değiştirildi ve Kasım 2002'ye kadar yürürlükte kaldı. 20 Temmuz 2016'da [[2016 Türkiye askerî darbe girişimi|Türkiye askerî darbe girişimi]] sonrasında Türkiye genelinde 3 ay süreyle olağanüstü hâl ilân edildi. 21 Temmuz 2016 saat 01.00 itibarıyla olağanüstü hâlin geçerli olması mecliste 115'e karşı 346 oyla kabul edildi.<ref>http://odatv.com/cok-onemli-kararlar-alinan-mgk-bitti-2007161200.html</ref><ref>http://www.hurriyet.com.tr/ohal-tezkeresi-tbmmdeki-oylamada-kabul-edildi-40158772</ref> 20 Temmuz 2016'da ilan edilip, 7 kez uzatılan olağanüstü hâl uygulaması iki yılın ardından 18 Temmuz 2018'de tamamen kaldırıldı.


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==

Sayfanın 18.18, 8 Haziran 2020 tarihindeki hâli

Olağanüstü hâl, ya da kısa adıyla bilinen OHAL, olağanüstü bir yönetim düzeninin gerekli olduğu doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ekonomik bunalım, kamu düzeni tehlike altına sokan yaygın şiddet vakaları gibi durumlarda başvurulan uygulamadır.

Uluslararası hukuk ile ilgisi

Uluslararası hukuk açısından bakıldığında olağanüstü hâl durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren "sınırlanamayan haklar" kapsam dışıdır.[1]

Olağanüstü hâl örnekleri

Ülkelere göre uygulamalar

Türkiye

Ana madde: Türkiye'de olağanüstü hâl

1982 anayasasının 119-122 maddelerine göre Türkiye'de dört farklı türde sıradışı yönetim vardır. Bunlar sıkıyönetim, olağanüstü hâl, seferberlik ve savaş hâlidir. 121. maddeye göre: "Anayasanın 119 ve 120 nci maddeleri uyarınca olağanüstü hâl ilânına karar verilmesi durumunda, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur ve kabulü doğrultusun da bu karar Resmî Gazetede yayımlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağrılır. Meclis, olağanüstü hâl süresini değiştirebilir, Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi uzatabilir veya olağanüstü hâli kaldırabilir."[10] Türkiye tarihinde üç kez genel olağanüstü hâl ilân edilmiştir. 1978 ila 1983 arasında sıkıyönetim olağanüstü hâl ile değiştirildi ve Kasım 2002'ye kadar yürürlükte kaldı. 20 Temmuz 2016'da Türkiye askerî darbe girişimi sonrasında Türkiye genelinde 3 ay süreyle olağanüstü hâl ilân edildi. 21 Temmuz 2016 saat 01.00 itibarıyla olağanüstü hâlin geçerli olması mecliste 115'e karşı 346 oyla kabul edildi.[11][12] 20 Temmuz 2016'da ilan edilip, 7 kez uzatılan olağanüstü hâl uygulaması iki yılın ardından 18 Temmuz 2018'de tamamen kaldırıldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ (Fransızca) D. Prémont, C. Stenersen, I. Oseredczuk, Bruylant, Brussels, Droits intangibles et états d'exception[fr.] 1996, 644p., ISBN 2-8027-0766-3, Éditions Bruylant
  2. ^ "Letter from the President on the Continuation of the National Emergency with Respect to Certain Terrorist Attacks". Whitehouse.gov. 10 Eylül 2010. 
  3. ^ http://www.flgov.com/wp-content/uploads/pdfs/16142.pdf
  4. ^ "P-Noy declares state of national calamity | Inquirer News". Newsinfo.inquirer.net. 21 Aralık 2011. Erişim tarihi: 31 Mart 2012. 
  5. ^ "Cost of Sendong damage nears P1B". ABS-CBN News. 21 Aralık 2011. Erişim tarihi: 31 Mart 2012. 
  6. ^ "Burma: State of emergency imposed in Meiktila". BBC News. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2016. 
  7. ^ Buitrago, Deisy; Ulmer, Alexandra (13 Mayıs 2016). "Venezuela president declares emergency, cites U.S., domestic 'threats'". Reuters. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 
  8. ^ "Venezuela president declares 60-day state of emergency, blaming US for instability". The Guardian. 14 Mayıs 2016. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 
  9. ^ "Venezuela president declares emergency, citing U.S. domestic 'threats'". The Telegraph. 14 Mayıs 2016. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2016. 
  10. ^ https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa82.htm
  11. ^ http://odatv.com/cok-onemli-kararlar-alinan-mgk-bitti-2007161200.html
  12. ^ http://www.hurriyet.com.tr/ohal-tezkeresi-tbmmdeki-oylamada-kabul-edildi-40158772
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Olağanüstü_hâl&oldid=22617050" sayfasından alınmıştır